Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Binalarda Performansa Dayalı Yangın Güvenliği Tasarımı MIM 501 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi MEHMET AKİF YILDIZ
Dersi Verenler Dr.Öğr.Üyesi MEHMET AKİF YILDIZ,
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Günümüz mimarlık pratiğinde kullanıcı güvenliği ve konforunu sağlamak için bina tasarımının erken aşamalarından itibaren yangın güvenliği stratejilerinin bütüncül şekilde ele alınması büyük önem taşımaktadır. Geleneksel yöntemlerde çoğu zaman sadece hükme dayalı yönetmeliklere uyum gözetilerek pasif veya aktif yangın önlemleri belirlenirken, güncel yaklaşımlar tasarımların sınırlılıklarını aşan yangın korumasını performansa dayalı bir çerçevede değerlendirmeyi önermektedir. Performansa dayalı yangın güvenliği yaklaşımı; yapının kullanım amacı, malzeme ve strüktürel özellikleri, kaçış senaryoları ve kullanıcı profili gibi değişkenleri hesaba katarak, binanın gerçek yangın koşulları altında davranışını modellere ve tasarımı buna göre optimize etmeye imkân tanır. Bu ders, mimarlar ve yangın güvenliği alanındaki diğer araştırmacılar için performans esaslı yangın güvenliği kavramının teorik altyapısını ve pratik uygulamalarını sunmayı hedeflemektedir. Böylelikle öğrenciler, mimari tasarım sürecine entegre edilebilecek yangın güvenliği senaryolarını geliştirebilecek, simülasyon ve hesaplama temelli yöntemlerle binanın yangın performansını değerlendirebilecek ve yönetmelikler ile performans yaklaşımını bütünleştiren yenilikçi stratejiler üreteceklerdir.

Dersin İçeriği

Performansa Dayalı Yaklaşım ve Temel İlkeler: Geleneksel hükme dayalı yangın güvenliği yöntemleri ile performans esaslı yaklaşımların karşılaştırılması; performans hedeflerinin tanımlanması; risk analizi ve tasarım kriterleri.
Yangının Temelleri ve Yangın Dinamikleri: Yanma süreci, ısı transferi, duman oluşumu ve yayılımı; kapalı mahal yangınlarının gelişimi (flashover, backdraft, duman tabakaları).
Mevzuat ve Yönetmelik Çerçevesi: Ulusal ve uluslararası yönetmelik, standart ve kodlar.
Yangın Modellemesi ve Simülasyon Teknikleri: Hesaplamalı akışkanlar dinamiği (CFD) tabanlı simülasyon araçları ile duman hareketi, sıcaklık dağılımı ve kaçış analizlerinin simülasyonu; simülasyon sonuçlarının mimari tasarıma geri beslemesi.
Malzeme ve Strüktürel Davranış: Farklı yapı malzemelerinin (çelik, beton, ahşap vb.) yangın altındaki davranışları; yangına dayanım tasarımı; pasif yangın koruması için kaplama ve izolasyon sistemleri.
Aktif Yangın Koruma Sistemleri: Yangın algılama, ihbar ve söndürme sistemleri (sprinkler, gazlı söndürme vb.); mekanik duman kontrol ve basınçlandırma sistemleri; performans ve etkinliklerinin değerlendirilmesi.
Kaçış ve Tahliye Analizleri: Acil durum eylem planları, yol bulma stratejileri, insan davranışı ve tahliye modellemeleri; mimari planlamada kaçış yolları ve toplanma alanlarının performans bazlı tasarımı.

Kalkınma Amaçları
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Yangın olgusunu, özelliklerini tanımlama risklerinİ analiz edebilme Problem Çözme, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, Performans Değerlendirme,
2 Yangın güvenliği ile ilgili ulusal ve uluslararası mevzuatlar hakkında bilgi sahibi olma Anlatım, Beyin Fırtınası, Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı),
3 Performansa dayalı yangın güvenliği tasarımı aşamalarını kavrayabilme Problem Çözme, Proje, Performans Değerlendirme,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 1.hafta Dersin tanıtımı: Performansa dayalı yangın güvenliği nedir, mimarlık bağlamında neden önemlidir? Genel ders işleyişi, değerlendirme kriterleri
2 Yangın güvenliğinin tarihsel gelişimi ve ulusal ve uluslararası yönetmeliklerin evrimi Geleneksel yöntemler vs. performans esaslı yaklaşımlar
3 Yangın dinamikleri ve temel kavramlar Kapalı mahal yangınlarının gelişimi
4 Ulusal ve uluslararası yönetmelikler ve performansa dayalı standart ve kodların analizi
5 Hesaplamalı akışkanlar dinamiği ile yangın modeli tanıtımı ve hesap yöntemlerinin anlatımı
6 Alev ve duman kontrolü için aktif ve pasif tasarım alternatiflerinin anlatımı, simülasyon örneklerinin tanıtımı
7 Yapı malzemelerinin yangına tepki özelliklerinin anlatımı
8 Kaçış yolları tasarımı ve tahliye modellemeleri, insan davranışı ve acil durum yönetimi
9 Öğrenci sunumları: Ara proje / ara jüri ile ilerleme değerlendirmesi Vaka analizi 1: Ofis veya konut bina senaryoları
10 Performans bazlı tasarımda risk analizi ve kabul edilebilir risk kavramı Vaka analizi 2: Karma kullanımlı binalarda yangın güvenliği stratejileri
11 Dönem projesinin tanıtımı: Öğrencilerin proje seçimi, risk faktörlerinin ortaya konulması, tasarım senaryolarının belirlenmesi,
12 Öğrenci projelerinin değerlendirilmesi, Proje alternatiflerinden en uygunun seçimi, reaksiyon kaynağı, yangın başlanıgıç ve yayılım senaryolarının tartışılması
13 Öğrenci projelerinin değerlendirilmesi; risk faktörleri ve yangın unsuları yayılım tehlikeleri doğrultusunda iyileştirme yöntemlerinin belirlenerek senaryoların tartışılması
14 Dönem sonu projelerin ders içi değerlendirilmesi
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Karlsson, B. & Quintiere, J. G. (2000). Enclosure Fire Dynamics. CRC Press.

Buchanan, A.H. (2001). Structural Design for Fire Safety. Wiley.

Hurley, M. J. (Ed.) (2015). SFPE Handbook of Fire Protection Engineering. 5th Edition, Springer.

Hurley, M. J. & Rosenbaum, E.R. (2015). Performance-Based Fire Safety Design. A Spoon Press Book, Sound Parkway NW.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Alanında araştırma yöntemleri ile ilgili bilgi edinme X
2 Yetkinlik X
3 Beceri X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3
1 Yangın olgusunu, özelliklerini tanımlama risklerinİ analiz edebilme
2 Yangın güvenliği ile ilgili ulusal ve uluslararası mevzuatlar hakkında bilgi sahibi olma
3 Performansa dayalı yangın güvenliği tasarımı aşamalarını kavrayabilme
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 100
Toplam 100
1. Final 60
1. Yıl İçinin Başarıya 40
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 6 96
Final 1 3 3
Ara Sınav 1 3 3
Toplam İş Yükü 150
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 6
dersAKTSKredisi 6