1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
  3. Türkçenin Söz Dizimi (2024 - 2025)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Türkçenin Söz Dizimi TDE 253 3 4 + 0 4 5
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Zorunlu
Dersin Koordinatörü Doç.Dr. ŞAHRU PİLTEN UFUK
Dersi Verenler Dr.Öğr.Üyesi BAHRİ KUŞ, Doç.Dr. ŞAHRU PİLTEN UFUK,
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Tuğçe TAKOĞLU
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Kelime ve eklerin cümle seviyesindeki ilişkiler düzenini kavratmak. 
Dersin İçeriği

Cümlenin kuruluşunda rolü olan unsurlar, bu unsurlar arasındaki ilişkileri ve cümlenin yapısı. 
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Cümle kavramını öğrenir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
2 Cümle çeşitlerini tanır. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
3 Cümle kıyaslamaları yapar. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
4 Kelime gruplarını değerlendirir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
5 Örnekler üzerinde çözümlemeler yapar. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
6 Türkçenin dönemlerinden örnekler inceler. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Söz dizimi nedir? Söz diziminin tanımı ve söz dizimi araştırmalarının tarihçesi Söz dizimi hakkında ön bilgi edinmiş olmak.
2 Cümlenin oluşumu ve unsurları: fiil, zaman, şahıs. Cümlenin oluşumu ve unsurları hakkında ön bilgi edinmek.
3 Cümlenin temel unsurları Cümlenin unsurlarının ilişkisi üzerine yapılmış çalışmaları incelemek.
4 Cümlede hal ekli unsurlar: Nesne, bulunma, ayrılma ekli unsurlar. Cümlede nesne, bulunma, ayrılma hal ekli unsurlar üzerine yapılmış çalışmaları incelemek.
5 Cümlede kelime ilişkileri: isim fiil, fiil fiil, fiil isim, isim isim ilişkileri Cümlede kelime ilişkileri hakkında fikir edinmek.
6 Tamlamalar Tamlamaların tasnifine dayalı örnek çalışmalar yapmak.
7 İsim tamlamaları, Fiil tamlamaları İsim tamlamaları, Fiil tamlamaları hakkında en az on örnek denemesi yapmak.
8 Filimsiler (Sıfat-fiil, zarf-fiil, isim-fiil). Fiilimsiler (Sıfat-fiil, zarf-fiil, isim-fiil) üzerine ön bilgi edinmek.
9 Ara sınav uygulaması ve değerlendirmesi. Şimdiye kadar yapılan derslerin genel tekrarını yapmak.
10 Cümlede vurgu dizisi. Cümlede vurgu dizisi hakkında bilgi edinmek.
11 Fiil isim, isim fiil tamlamaları Fiil isim, isim fiil tamlamaları örneklerini araştırmak.
12 Tekrarlar, ünvanlar Tekrar ve unvanlar hakkında bilgi edinmek.
13 Sözün diziminde yer ödünçlemesi. Cümlenin yapısı hakkında bilgi edinmek.
14 Cümle tahlilleri Cümle tahlillerine yönelik alıştırma yapmış olmak.
Kaynaklar
Ders Notu


 
Ders Kaynakları

1. Leyla Karahan, Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, Ankara, 1991.

2. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul, 2000.

3. Günay Karaağaç, Türkçenin Dil Bilgisi, 2. bs., Akçağ Yayınları, Ankara, 2013.

4. Tahsin Banguoğlu,Türkçenin Grameri, 10. bs,, TDK Yayınları, Ankara, 2015. 

5. Mustafa Özkan, Veysi Sevinçli, Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, 4. bs., Akademik Kitaplar, 2012.

6. Efrasiyap GEMALMAZ, Türkçenin Derin Yapısı, Belen Yay., Ankara, 2010.

 
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır.
2 Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir.
3 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir.
4 Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler.
5 Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir.
6 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır.
7 Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar.
8 Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi , disiplinler arası araştırmalar yapar.
9 Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler.
10 Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir
11 Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur.
12 Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular.
13 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir.
14 Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir.
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14
1 Cümle kavramını öğrenir.
2 Cümle çeşitlerini tanır.
3 Cümle kıyaslamaları yapar.
4 Kelime gruplarını değerlendirir.
5 Örnekler üzerinde çözümlemeler yapar.
6 Türkçenin dönemlerinden örnekler inceler.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
Toplam 0
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 4 64
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 2 32
Ara Sınav 1 4 4
Kısa Sınav 1 2 2
Ödev 1 4 4
Sözlü Sınav 1 4 4
Final 1 24 24
Toplam İş Yükü 134
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,36
dersAKTSKredisi 5