Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Klasik İslam Mezhepleri Tarihi IMT 501 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri Yok
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR
Dersi Verenler Doç.Dr. HABİB KARTALOĞLU,
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı İslam tarihi sürecinde ortaya çıkan temel mezhepler ve bunların önemli gruplarını tanımak; ortaya çıkış süreçleri inanç, görüş ve metotları hakkında bilgi sahibi olmak; bunları kendi özgün kaynaklarından okuyup anlaşılmasını sağlamak.
Dersin İçeriği İslam düşünce tarihinde ortaya çıkan temel dini-siyasi fırkalar; Haricilik, Şia, Mürcie, Mutezile, Ehl-i Sünnet ve bunların ana kolları. Temel prensipleri, İslam tarihindeki etkinlikleri, İslam düşüncesine katkıları, temel kaynakları ve metotları.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 İslam Mezheplerinin temel terimlerini tanımlar, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
2 Mezheplere ayrılmanın dini, sosyal, siyasi vb. sebeplerini açıklar, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
3 Mezheplerin ana fikirlerini mukayeseli olarak değerlendirir Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
4 Tarihi süreçte ortaya çıkan temel İslam mezhepleri tanır, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
5 Mezheplerin önemli temsilcileri ve eserlerini tanır, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
6 Beşeri tezahürler olan mezhepleri tarafsız ve bilimsel bir yaklaşımla değerlendirir, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
7 Mezhebî fikirlerin oluşumundaki sosyal, kültürel dini ve siyasi unsurları açıklar, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
8 Mezheplerin İslam düşüncesine katkılarını değerlendirir, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Giriş, dersin amacı, metodu ve genel bir çerçevesi.
2 Mezheplerin ortaya çıkışında dini, siyasi, sosyal ve psikolojik sebepler; İslam mezhepleri Tarihinde usul tartışmaları.
3 Hz. Peygamber ve dört halife dönemi hadiseleri, Hz. Ali ve Muaviye mücadelesi,
4 Hariciler; Harici fırkalar ve temel görüşleri.
5 Mürcie fırkası, temel görüşleri ve etkileri.
6 Cebriye ve Kaderiye fırkaları ve bunların İslam düşüncesine katkıları.
7 Makalat-Fırak literatürünün iki metaforu: Sebeiyye ve Cehmiyye
8 Mutezile mezhebi, ortaya çıkışı ve teşekkül dönemi, temel görüşleri,
9 Basra ve Bağdat Mutezilesi, mensupları, görüşleri, kaynakları ve siyasi tutumları,
10 Şiilik, teşekkül dönemi ve fırkalara ayrılma süreci,
11 Zeydiyye ve İsmailiyye ekolleri,
12 Şii-İmamiyye ve temel görüşleri,
13 Şiada Ahbarilik ve Usulilik,
14 Ehl-i sünnet ekolü, teşekkül süreci ve temel görüşleri,
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları [1]Eşarî, Makâlatül-Islâmiyyîn vehtilâfil-Musallîn, (ed. Helmut Ritter), Weisbaden 1980.
[2]Muhammad Abu Zahra, İslâmda Siyâsi ve İtikâdî Mezhepler Tarihi, (çev. E. Ruhi Fığlalı-O. Eskicioğlu), İstanbul 1970.
[3]W.Montgomery Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, (çev. E.R.Fığlalı), Ankara 1981.
[4]Ethem Ruhi Fığlalı, Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri, İstanbul 1983.
[5]Wilferd Madelung, Religious Schools and Sects in Medeiaeval Islam, London 1985.
[6]Ibn Hazm, el-Fasl fîl-Mile, Beirut 1986.
[7]Bağdadi, Mezhepler arasındaki Farklar, İstanbul 1991.
[8]Şehristani,el-Milel ven-nihal, (ed. Abdulamir Ali Mahna-Ali Hasan Faur), Beyrut 1993.
[9]Hasan Onat, Emeviler Devri Şiî Hareketleri ve Günümüz Şiiliği, Ankara 1993.
[10]Osman Aydınlı, İslam Düşüncesinde Aklileşme Süreci, Ankara 2001.
[11] Matüridi, Kitâbüt-Tevhîd Tercümesi, (çev. B. Topaloğlu), Ankara 2002.
[12]S. Kutlu, İmam Matüridi ve Matüridilik, Ankara 2003.
[13]Kummi/Nevbahti, Şiî Fırkalar [ Kitâbul-Makâlât vel-Fırak/Fırakiş-şia], tr. Hasan OnatSabri Hizmetli-Sönmez Kutlu-Ramazan Şimşek, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2004.
[14]Abdurrahman el-Bedevi, Mazâhibül-Islâmiyyîn, Beyrut 1996.
[15]Sönmez Kutlu, Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 2000.
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 İlgili alanda bilimsel bilgi oluşturacak veri toplama, literatür inceleme ve analiz yapma becerisini kazanmak; Bilimsel araştırma sürecine ilişkin yöntem bilgi ve becerisinde ustalaşmış olmak; Bilimsel çalışmalarında kuramsal, yöntemsel ve uygulama bağlamında en az bir alanda katkı sağlama becerisini kazanmak; Eleştirel bir değerlendirme ve sentez yapma yeterliliği kazanmak; Yeniliklere ve yeni fikirlere açık olma ve yeni fikirler üretebilme becerisi kazanmak; Disiplinler arası çalışabilme becerisine sahip olmak ve farklı alanlardaki kuram, yöntem ve uygulamaları ilgili alana adapte edebilme becerisi kazanmak; İlgili alandaki teknolojik gelişmeleri, bilimsel ilerlemeleri ve bilgi teknolojilerini yakından takip etmek; Akademik yazım alışkanlığına katkı sağlayacak alanı ile ilgili en az bir yayın yapmak; Uzmanlık alanları ile ilgili olarak ulusal ve uluslar arası çevrelerle iletişim kurabilme becerisi kazanmak; Akademik hayatın gerektirdiği düzeyde davranış ve etik duyarlılığa sahip olmak X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1
1 İslam Mezheplerinin temel terimlerini tanımlar,
2 Mezheplere ayrılmanın dini, sosyal, siyasi vb. sebeplerini açıklar,
3 Mezheplerin ana fikirlerini mukayeseli olarak değerlendirir
4 Tarihi süreçte ortaya çıkan temel İslam mezhepleri tanır,
5 Mezheplerin önemli temsilcileri ve eserlerini tanır,
6 Beşeri tezahürler olan mezhepleri tarafsız ve bilimsel bir yaklaşımla değerlendirir,
7 Mezhebî fikirlerin oluşumundaki sosyal, kültürel dini ve siyasi unsurları açıklar,
8 Mezheplerin İslam düşüncesine katkılarını değerlendirir,
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 60
1. Ödev 20
1. Performans Görevi (Seminer) 20
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 4 64
Ara Sınav 1 15 15
Kısa Sınav 2 10 20
Ödev 1 10 10
Toplam İş Yükü 157
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 6,28
Dersin AKTS Kredisi 6