| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Jeomanyetizma | JFM 204 | 4 | 3 + 0 | 3 | 6 |
| Ön Koşul Dersleri | Yok |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Zorunlu |
| Dersin Koordinatörü | Doç.Dr. TİMUR TEZEL |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Yer manyetik alan kaynaklarının jeofizik mühendisliğinde ki önemi ve katkısı |
| Dersin İçeriği | Jeomanyetizma ders içeriği ve Jeofizik mühendisliğindeki önemi; Manyetik alan ve mıknatıslanma ile ilgili temel kavramların verilmesi: Manyetik kutup, Manyetik alan kuvvet çizgisi, Mıknatıslanma şiddeti, Manyetik geçirgenlik, Manyetik duyarlılık; Yer manyetik alanının kökeni, Yer manyetik alanının iç ve dış kaynaklarının tanıtılması, Yer manyetik alanının bileşenleri ve bu bileşenler arasında var olan bağıntıların oluşturulması; Yer manyetik alanının mekan ve zaman içindeki değişimleri; Yer manyetik alanın ölçülmesinde kullanılan aletler, flux-gate manyetometresi, varyometreler; Manyetizma çeşitleri, mıknatıslanma türleri; Yer manyetik alanının ters dönmeleri. |
| Kalkınma Amaçları |
|---|
|
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Manyetik alanla ve mıknatıslanmayla ilgili terimleri açıklayabilir | Anlatım, Soru-Cevap, | |
| 2 | Yer manyetik alanının kaynaklarını, bileşenlerini, zaman ve mekan içindeki değişimlerini açıklayabilir | Anlatım, Soru-Cevap, | |
| 3 | Yer manyetik alanının ölçülmesinde kullanılan aletleri tanımlar | Anlatım, Soru-Cevap, | |
| 4 | Manyetizma çeşitlerini açıklayabilir | Anlatım, Soru-Cevap, | |
| 5 | Oksit mineralleri tanır ve manyetik özelliklerini açıklayabilir | Anlatım, Soru-Cevap, | |
| 6 | Kalıcı mıknatıslanma türlerini bilir ve joeofizik mühendisliğindeki önemini kavrar | Anlatım, Soru-Cevap, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Mıknatıslar, Pusulalar ve Yer Manyetizması Ölçümleri | |
| 2 | Yermanyetik Alanın Günlük Değişimlerinin İncelenmesi | |
| 3 | Kayaçlardan Yermanyetik Alan Şiddetinin Saptanması | |
| 4 | Yermanyetik Alanının Seküler Değişiminin İncelenmesi | |
| 5 | Günümüzden milyonlarca yıl önceki Yermanyetik Alan Şiddeti | |
| 6 | Arkeomanyetik Haritalar | |
| 7 | Dünyada ve Türkiye’de Paleomanyetizma | |
| 8 | Manyetik verilerde sınır analizi yöntemi | |
| 9 | Yermanyetik Alanının Esas, Dipol ve dipolsüz parçasının özellikleri | |
| 10 | Manyetik Düşey Gradyometre Yöntemi | |
| 11 | İyonosferik HF Tahminleri Üzerine Jeomanyetik Etkiler | |
| 12 | Yermanyetik Alanındaki beklenmedik değişimler | |
| 13 | Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimler | |
| 14 | Yermanyetik Alanın Günlük Değişimi ve İyonosferik Dinamo Bölgesi |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | Akın, U. Küresel Isınmaya Neden Dünyanın Kendisi Mi? MTA Bülteni, 187-190.
Arısoy, M. Ö. ve Kaya, C. 2014. Manyetik Düşey Gradyometre Yönteminde Farklı Alıcı Aralıklarının Seçimi, H.Ü. Yerbilimleri, 35, 2, 151-162.
Aydın, İ. ve Karat, A.İ. Türkiye Arkeomanyetik Haritalarına Genel Bir Bakış, TMMOB, JFMO, Jeofizik 9-10, 41-44.
Basavaiah, N., Geomagnetism, Solid Earth ad Upper Atmosphere Perspectives, Springer, Printed in India, 2011. Baydemir, N. 2003. Türkiye’de Yermanyetik Alanının Esas, Dipol ve dipolsüz parçasının özellikleri, İstanbul Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 16, 2, 37-42.
Baydemir, N., Hisarlı, Z. M., Çinku, M. C., Keskin, M. ve Kaya N. 2012. Doğu Anadolu Bölgesinde Kuaterner Yaşlı Bazaltik Kayaçlardan Yermanyetik Alan Şiddetinin Saptanması, İ.Ü. İstanbul Yerbilimleri Dergisi, 25, 2, 105-118.
Campbell, W.H., Introduction to geomagnetic fields, Cambridge University Press, Second edition, 2003. Chapman, S. ve Bartels, J., Geomagnetism, Oxford University Press (Clarendon), London and New York, Volumes 1 and 2, 1940. Çelik, C. 2015-2017. Yermanyetik Alanın Günlük Değişimi ve İyonosferik Dinamo Bölgesi, İstanbul Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 28, 1-2, 105-112.
Çelik, C., Karataş, C. ve Dolmaz, M.N. 2019. Güneş Çevrimi Kapsamında Türkiye Civarında Yermanyetik Alanın Günlük Değişimlerinin İncelenmesi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 7, 4, 885 – 896.
Ekinci, Y. L. 2006. Manyetik verilerde sınır analizi yöntemi kullanılarak gömülü arkeolojik yap› sınırlarının tanımlanması, H.Ü. Yerbilimleri, 27, 2, 97-107.
İnyurt, S., Mekik, Ç. ve Yıldırım, Ö. 2020. Deprem kaynaklı olabilecek iyonosferik değişimlerin belirlenmesi üzerine yeni bir yaklaşım geliştirilmesi, Geomatik Dergisi 5, 2, 127-133.
Kaya, N., Hisarlı, Z. M., Makaroğlu, Ö. ve Baydemir, N. 2003. Günümüzden 0,2 MY önce Orta Anadolu’da Yermanyetik Alan Şiddeti, İstanbul Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 28, 1, 131-143.
Orbay, N. ve Özçep, F. 2001. Dünyada ve Türkiye’de Paleomanyetizma: Geçmiş, Günümüz ve Gelecek, TMMOB, JFMO, Jeofizik 15, 19-32. Özçep, F. 2020. Osmanlı ve Batı Kaynaklarına Göre Mıknatıslar,Pusulalar ve Yer Manyetizması Ölçümleri, Dört Öge, 9, 17, 121-150. Özdoğan, İ., Işıkara, A.M., Orbay, N. Düzgit, Z., Arzmanyetizması İlkeleri ve Uygulamaları, İstanbul Üniversitesi yayınları, Mühendislik Fakültesi, 1986. Sayın, N. ve Orbay, N. 2003. Orta Anadolu Arkeomağnetik Örnekleri ile Yermagnetik Alanının Seküler Değişiminin İncelenmesi, İstanbul Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 16, 1, 33-43.
Timoçin, E. ve Ünal, İ. 2017. Kara ve Havacılık Haberleşmeleri ile İlişkili İyonosferik HF Tahminleri Üzerine Jeomanyetik Etkiler, Journal of Aviation, 1, 2, 120-127.
|
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 a | Matematik, fen bilimleri ve ilgili mühendislik disiplinine özgü konularda yeterli bilgi birikimi; | ||||||
| 1 b | Bu alanlardaki kuramsal ve uygulamalı bilgileri, karmaşık mühendislik problemlerinin çözümünde kullanabilme becerisi. | ||||||
| 2 a | Karmaşık mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi; | ||||||
| 2 b | Bu amaçla uygun analiz ve modelleme yöntemlerini seçme ve uygulama becerisi. | ||||||
| 3 | Karmaşık bir sistemi, süreci, cihazı veya ürünü gerçekçi kısıtlar ve koşullar altında, belirli gereksinimleri karşılayacak şekilde tasarlama becerisi; bu amaçla modern tasarım yöntemlerini uygulama becerisi. | ||||||
| 4 | Mühendislik uygulamalarında karşılaşılan karmaşık problemlerin analizi ve çözümü için gerekli olan modern teknik ve araçları seçme ve kullanma becerisi; bilişim teknolojilerini etkin bir şekilde kullanma becerisi. | ||||||
| 5 a | Karmaşık mühendislik problemlerinin veya disipline özgü araştırma konularının incelenmesi için deney tasarlama becerisi. | ||||||
| 5 b | Deney yapma, veri toplama, sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi. | ||||||
| 6 a | Disiplin içi takımlarda etkin biçimde çalışabilme becerisi. | ||||||
| 6 b | Çok disiplinli takımlarda etkin biçimde çalışabilme becerisi. | ||||||
| 6 c | Bireysel çalışma becerisi. | ||||||
| 7 a | Sözlü ve yazılı etkin iletişim kurma, etkin rapor yazma ve yazılı raporları anlama, tasarım ve üretim raporları hazırlayabilme becerisi, | ||||||
| 7 b | En az bir yabancı dil bilgisi. | ||||||
| 7 c | Etkin sunum yapabilme becerisi. | ||||||
| 7 d | Açık ve anlaşılır talimat verme ve alma becerisi. | ||||||
| 8 | Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği konusunda farkındalık; bilgiye erişebilme, bilim ve teknolojideki gelişmeleri izleme ve kendini sürekli yenileme becerisi. | ||||||
| 9 a | Etik ilkelerine uygun davranma, mesleki ve etik sorumluluk hakkında bilgi, | ||||||
| 9 b | Mühendislik uygulamalarında kullanılan standartlar hakkında bilgi. | ||||||
| 10 a | Proje yönetimi, risk yönetimi ve değişiklik yönetimi gibi, iş hayatındaki uygulamalar hakkında bilgi; | ||||||
| 10 b | Girişimcilik, yenilikçilik hakkında farkındalık | ||||||
| 10 c | Sürdürülebilir kalkınma hakkında bilgi. | ||||||
| 11 a | Mühendislik uygulamalarının evrensel ve toplumsal boyutlarda sağlık, çevre ve güvenlik üzerindeki etkileri ve çağın mühendislik alanına yansıyan sorunları hakkında bilgi; | ||||||
| 11 b | Mühendislik çözümlerinin hukuksal sonuçları konusunda farkındalık. | ||||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 1 a | PÇ 1 b | PÇ 2 | PÇ 2 a | PÇ 2 b | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 5 a | PÇ 5 b | PÇ 6 | PÇ 6 a | PÇ 6 b | PÇ 6 c | PÇ 7 | PÇ 7 a | PÇ 7 b | PÇ 7 c | PÇ 7 d | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 9 a | PÇ 9 b | PÇ 10 | PÇ 10 a | PÇ 10 b | PÇ 10 c | PÇ 11 | PÇ 11 a | PÇ 11 b |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Manyetik alanla ve mıknatıslanmayla ilgili terimleri açıklayabilir | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 2 | Yer manyetik alanının kaynaklarını, bileşenlerini, zaman ve mekan içindeki değişimlerini açıklayabilir | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 3 | Yer manyetik alanının ölçülmesinde kullanılan aletleri tanımlar | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 4 | Manyetizma çeşitlerini açıklayabilir | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 5 | Oksit mineralleri tanır ve manyetik özelliklerini açıklayabilir | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 6 | Kalıcı mıknatıslanma türlerini bilir ve joeofizik mühendisliğindeki önemini kavrar |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 100 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 3 | 48 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 2 | 32 |
| Ara Sınav | 1 | 25 | 25 |
| Final | 1 | 40 | 40 |
| Toplam İş Yükü | 145 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,8 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 6 | ||