Günümüz tasarım anlayışı, sadece estetik ve işlevsellikten ibaret olmaktan çıkmış, kullanıcı deneyimi, psikolojik konfor ve mekânsal algı gibi insani faktörleri de içine almıştır. Çevresel psikoloji, bireylerin mekânla olan etkileşimlerini anlamak ve bu verileri tasarım sürecine entegre etmek için önemli bir bilgi alanıdır. Bu ders, tasarımcıların, mimarların ve planlamacıların insan odaklı düşünme becerilerini geliştirmelerine ve daha duyarlı, kapsayıcı tasarımlar üretmelerine katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Bu dersin amacı, mekânların insan davranışı, algısı ve duyguları üzerindeki etkilerini anlamaya yönelik çevresel psikoloji kuramlarını tanıtmak ve bu bilgileri insan odaklı tasarım yaklaşımlarıyla bütünleştirmektir. Öğrenciler, kullanıcı ihtiyaçlarını ve deneyimlerini merkeze alan tasarım stratejileri geliştirerek mekânları daha işlevsel, erişilebilir ve psikolojik açıdan destekleyici hale getirmeyi öğreneceklerdir.

Giriş ve Temel Kavramlar

Bu ders, insan-mekân ilişkisini çevresel psikoloji, kullanıcı deneyimi ve insan odaklı tasarım perspektifiyle ele almaktadır. Ders kapsamında öncelikle mekân psikolojisine dair temel kavramlar tanıtılır. Çevresel psikolojinin tarihçesi, insan davranışı ve mekân arasındaki etkileşim, duyusal algı, mekânsal farkındalık ve psikolojik iyi oluş gibi başlıklar ele alınır.

İnsan Odaklı Tasarım Yaklaşımları

İkinci bölümde, insan odaklı tasarım yaklaşımları üzerinde durulur. Empati temelli kullanıcı analizleri, katılımcı tasarım ve evrensel tasarım gibi konularla birlikte WELL ve Living Building Challenge (LBC) gibi çağdaş sertifikasyon sistemlerinin insan sağlığı, konforu ve refahı merkezli tasarım rehberleri detaylandırılır.

Mekânsal Deneyim ve Psikolojik İyi Oluş

Mekânsal deneyimin duyusal boyutları; ışık, renk, doku, ses ve termal konfor gibi başlıklar altında incelenirken, mahremiyet, kontrol hissi ve kişisel alan gibi psikolojik gereksinimlerin mekânda nasıl karşılandığı tartışılır. Sosyal etkileşim, kamusal alan kullanımı ve toplumsal bağlam da bu süreçte ele alınan önemli faktörlerdendir.

Biyofili ve Biyofilik Tasarım

Dersin önemli odak noktalarından biri de biyofili ve biyofilik tasarımdır. Doğa ile insan arasındaki ilişki, biyofili hipotezi ışığında ele alınır. Biyofilik tasarım ilkeleri, doğrudan ve dolaylı doğa öğelerinin mekâna entegrasyonu, duyusal zenginlik ve yerel bağlam gibi kavramlarla birlikte değerlendirilir. Eğitim, sağlık, konut ve çalışma alanlarında biyofilik tasarım örnekleri ve bu uygulamaların kullanıcı deneyimine etkisi analiz edilir.

Mekânsal Tipolojilerde İnsan Odaklı Yaklaşımlar

Farklı mekân tipolojilerinde (konut, eğitim, sağlık, ofis vb.) insan odaklı tasarım yaklaşımları tartışılır. Yaş, kültür, engellilik gibi kullanıcı değişkenlerinin tasarım sürecine etkisi değerlendirilerek, daha kapsayıcı ve erişilebilir çözümler üzerinde durulur.

Geleceğin Mekânları ve Yeni Yaklaşımlar

Dersin son bölümü, dijitalleşmenin ve teknolojinin mekânsal deneyime etkisine odaklanır. Akıllı binalar, dijital arayüzler, sanal gerçeklik gibi yeni teknolojilerin tasarım süreçlerine entegrasyonu değerlendirilirken, sürdürülebilirlik, ekolojik farkındalık ve psikolojik dayanıklılığı artıran tasarım pratikleri de ele alınır.

Bu içerikler doğrultusunda öğrencilerden, dönem boyunca edindikleri kuramsal bilgileri uygulamalı bir projeye yansıtmaları beklenir. Projeler, insan odaklı ve psikolojik açıdan duyarlı bir mekân tasarımının geliştirilmesini hedefler.