| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Türk Dilbilgisi I: Ses Bilgisi | TRE 104 | 2 | 2 + 0 | 2 | 4 |
| Ön Koşul Dersleri | |||
| Önerilen Seçmeli Dersler | |||
| Dersin Dili | Türkçe | ||
| Dersin Seviyesi | Lisans | ||
| Dersin Türü | Zorunlu | ||
| Dersin Koordinatörü | Prof.Dr. MUSTAFA ALTUN | ||
| Dersi Verenler | |||
| Dersin Yardımcıları | |||
| Dersin Kategorisi | Diğer | ||
| Dersin Amacı |
|
||
| Dersin İçeriği | Türkçenin tarihsel gelişimi ve yayılma alanı; Türk dilleri ailesi. Türkiye Türkçesinin sesbilgisi özellikleri; sesler (ünlü ve ünsüzler), ünlü ve ünsüzlerin özellikleri; ses uyumları (ünlü uyumu, ünsüz uyumu); ses (ünlü ve ünsüz) değişmeleri (darlaşması, yuvarlaklaşma, benzeşme, ayrışma, türeme, düşme, ötümlüleşme, ötümsüzleşme; kaynaşma, ünlü çatışması, ikileşme), kaynaştırma ünsüzleri, bağlantı ünlüsü; hece. |
| Kalkınma Amaçları |
|---|
|
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Türkçenin seslerini, özelliklerini ve türlerini açıklayabilir. | Problem Çözme, | Çoktan Seçmeli Testler, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| 2 | Kelimeleri ses özelliklerine göre açıklayabilir. | Problem Çözme, | Çoktan Seçmeli Testler, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| 3 | Kelimelerin ses özelliklerine göre uğradığı ses olaylarıyla açıklayabilir. | Problem Çözme, | Çoktan Seçmeli Testler, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| 4 | Türkçedeki kelimelerin ses özelliklerine göre Türkçe olup olmadıklarını açıklayabilir. | Problem Çözme, | Çoktan Seçmeli Testler, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| 5 | Seslerin uğradığı değişimleri ses bilgisinin ilke ve yöntemleriyle izah edebilir. | Problem Çözme, | Çoktan Seçmeli Testler, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| 6 | Türk dil bilgisi içinde ses bilgisinin önemini açıklayabilir. | Problem Çözme, | Çoktan Seçmeli Testler, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Türkçenin tarihsel gelişimi ve yayılma alanı; | |
| 2 | Türk dilleri ailesi | |
| 3 | Ses Bilgisinin temel kavramları ve kaynakları, Ses nedir? Sesin oluşumu, yapısı ve özellikleri | |
| 4 | Türkiye Türkçesinin ses bilgisi özellikleri; sesler (ünlü ve ünsüzler), ünlü ve ünsüzlerin özellikleri. | |
| 5 | Türkiye Türkçesinin ses bilgisi özellikleri; ses uyumları (ünlü uyumu, ünsüz uyumu). | |
| 6 | Türkiye Türkçesinin ses bilgisi özellikleri; ses (ünlü ve ünsüz) değişmeleri; (darlaşma, yuvarlaklaşma, benzeşme, ayrışma, türeme). | |
| 7 | Türkiye Türkçesinin ses bilgisi özellikleri; ses (ünlü ve ünsüz) değişmeleri; (düşme, ötümlüleşme, ötümsüzleşme, kaynaşma, ünlü çatışması, ikizleşme). | |
| 8 | Ara Sınav | |
| 9 | Türkiye Türkçesinin ses bilgisi özellikleri; kaynaştırma ünsüzleri, bağlantı ünlüsü. | |
| 10 | Hece; seslerin yazım bilgileri, | |
| 11 | Tarih boyunca kullanılan Türk alfabeleri | |
| 12 | Yazımın önemi ve gerekliliği; ses değişmelerinin yazıda gösterilmesi. | |
| 13 | Hecelerin yazılışı, satır sonlarında sözcüklerin hecelere bölünerek yazılışı; yazım uygulamaları. | |
| 14 | Genel değerlendirme |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | ALTUN, Mustafa (2011), "Türk Dil Bilgisi Öğretiminde Ünlülerin Sınıflandırılmasına Yönelik Eleştirel Bir Değerlendirme", III. Uluslararası Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı, 1-3 Temmuz 2010, Dokuz Eylül Üniversitesi DEDAM, İzmir, 2011, s.47-55. BALPINAR, Zülal (Editör) (2006), Turkish Phonology, Morphology and Syntax, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 267 s. COŞKUN, Volkan (2008), Türkçenin Ses Bilgisi, IQ Yayınları, 288 s. DEMİRCAN, Ömer (2002), Türkçenin Sesdizimi, Der Yayınları ERGİN, Muharrem (2000), Edebiyat ve Eğitim Fakülteleri için Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul, 406 s. GEMALMAZ, Efrasiyap (1999), "Türkiye Türkçesindeki Ses Olayları", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 13. GENCAN, Tahir Nejat (1966), Dilbilgisi, TDK, İstanbul, XV+412 s, (2001), Ayraç Yayınları. KARAAĞAÇ, Günay (2010), Türkçenin Ses Bilgisi, Kesit Yayınları, İstanbul, 232 s. PORZIG, Walter (1995), Dil Denen Mucize, (Çeviren: Prof. Dr. Vural ÜLKÜ), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 4+276 s. ÖZSOY, Sumru (2006), Türkçenin Yapısı-I (Sesbilim), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 135 s. Türkçe Sözlük (2005), TDK, Ankara, 2244 s.
|
| Ders Kaynakları | |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Dilin tanımı, işlevleri, dil bilgisi ve dil biliminin temel kavramları, Dünya dillerinin nitelikleri, Türk dilinin bu diller arasındaki yerini kavrar.(Alan Bilgisi) | X | |||||
| 2 | Türk dilinin tarihi dönemleri, ses ve ses olayları, ekler, kelime türetme yolları, kelime grupları, cümle, cümlenin öğeleri, cümle türlerini tanımlar ve Osmanlı Türkçesini okuma yazma becerisi kazanır. (Alan Bilgisi) | X | |||||
| 3 | Edebiyat bilgi ve kuramlarına yönelik teorik bilgileri kazanır. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 4 | Göktürk ve Uygur edebiyatları, Eski Türk edebiyatı, Tasavvuf ve Halk edebiyatları, Yeni Türk edebiyatı, Dünya edebiyatı ve çocuk edebiyatının gelişim aşamalarını kavrar. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 5 | Türk tiyatrosunun gelişimini kavrayarak tiyatro-drama uygulamaları yapar. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 6 | Okuma, dinleme, konuşma, yazma eğitimine yönelik bilgi ve becerilerin düzeye uygun biçimde aktarılmasında ve uygulanmasında gerekli öğretim yöntem ve teknikleri kullanır ve edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak etkinlikler hazırlar. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 7 | Yabancılara, Türk soylulara ve ikidillilere Türkçe öğretimine ilişkin öğretim yöntem ve teknikleri kullanır ve edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak etkinlikler hazırlar. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 8 | Türkçe eğitimine yönelik özel öğretim yöntemleri, dil bilgisi öğretim yöntem ve teknikleri ile Türkçe öğretim programlarını uygun biçimde kullanır ve uygulamaya yönelik etkinlikler hazırlar. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 9 | Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği sınıf yönetimi, ölçme ve değerlendirme, eğitim psikolojisi, eğitim felsefesi ve eğitim sosyolojisi, teknoloji ve materyal kullanımı, öğretim ilke ve yöntemleri, eğitim kurumlarının faaliyetlerini düzenleyen kanun ve yönetmelikler hakkında yeterli bilgiyi hatırlar. (Meslek Bilgisi) | ||||||
| 10 | Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi´nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilir. (Genel Kültür) | ||||||
| 11 | Türkçe eğitiminde alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilir. (Genel Kültür) | ||||||
| 12 | Türkçe eğitimi ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket eder. (Meslek Bilgisi) | ||||||
| 13 | Atatürk’ün Türk dili ve ulusal değerlerle ilgili düşünce ve görüşlerini yansıtan özgün etkinliklerin düzenler. (Genel Kültür) | ||||||
| 14 | 14. Ailelerle, çeşitli kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapabilir, ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme yetkinliğine sahip olur. (Genel Kültür) | ||||||
| 15 | Türkçe öğretiminde yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirir ve öğretmenlik mesleğine ilişkin becerileri edinir. (Meslek Bilgisi) | ||||||
| 16 | Özel ihtiyaçlı ve özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilere göre öğretimi planlayabilir ve uygulama yetkinliğine sahip olur. (Meslek Bilgisi) | ||||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 | PÇ 16 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Türkçenin seslerini, özelliklerini ve türlerini açıklayabilir. | 5 | 5 | ||||||||||||||
| 2 | Kelimeleri ses özelliklerine göre açıklayabilir. | 5 | 5 | ||||||||||||||
| 3 | Kelimelerin ses özelliklerine göre uğradığı ses olaylarıyla açıklayabilir. | 5 | 5 | ||||||||||||||
| 4 | Türkçedeki kelimelerin ses özelliklerine göre Türkçe olup olmadıklarını açıklayabilir. | 5 | 5 | ||||||||||||||
| 5 | Seslerin uğradığı değişimleri ses bilgisinin ilke ve yöntemleriyle izah edebilir. | 5 | 5 | ||||||||||||||
| 6 | Türk dil bilgisi içinde ses bilgisinin önemini açıklayabilir. | 5 | 5 |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| Toplam | 0 |
| Toplam | 0 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 2 | 32 |
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Ödev | 1 | 5 | 5 |
| Final | 1 | 1 | 1 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 4 | 64 |
| Toplam İş Yükü | 103 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 4,12 | ||
| dersAKTSKredisi | 4 | ||