| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Davranış Biyolojisi | PSK 410 | 8 | 4 + 0 | 4 | 5 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Doç.Dr. FATİH BAL |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİ |
| Dersin Kategorisi | Alanına Uygun Öğretim |
| Dersin Amacı | Bu ders, davranışın biyolojik temellerini anlamayı, genetik, nöral ve hormonal mekanizmaların hayvan ve insan davranışlarını (iletişim, öğrenme, üreme, saldırganlık) nasıl etkilediğini incelemeyi amaçlar. |
| Dersin İçeriği | İçerik; genetik ve çevre etkileşimi, sinir sistemi, endokrin sistem, sirkadiyen ritimler, öğrenme, bellek ve sosyal davranışların biyolojik düzenlenmesini kapsar. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Davranış Biyolojisinin tanımını, evrimsel ve gelişimsel yaklaşımlarını, Tinbergen'in dört soru çerçevesinde açıklar. | ||
| 2 | Davranışın Genetik temellerini (Kalıtım, Epigenetik) ve Gen-Çevre etkileşimini analiz eder. | ||
| 3 | Sinir Sisteminin (Nöron, Sinaps) ve Endokrin Sisteminin (Hormonlar) davranış üzerindeki düzenleyici rollerini kavrar | ||
| 4 | Sirkadiyen Ritimler ve biyolojik saatlerin uykuyu, beslenmeyi ve diğer temel fizyolojik süreçleri nasıl kontrol ettiğini açıklar. | ||
| 5 | Öğrenme ve Bellek süreçlerinin nörobiyolojik temellerini (Plastisite) ve bu süreçlerde yer alan yapıları (Hipokampus) değerlendirir. | ||
| 6 | Sosyal Davranışların (Saldırganlık, Üreme, Ebeveynlik) biyolojik ve hormonal düzenlemesini türler arası karşılaştırmalarla analiz eder. | Anlatım, Tartışma, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| 7 | Davranış Biyolojisinin insan psikopatolojileri (Depresyon, Kaygı) ve etik konular üzerindeki etkilerini tartışır. | Anlatım, Soru-Cevap, Problem Çözme, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Etoloji Nedir? Tanımı, tarihçesi ve psikoloji ile ilişkisi. Niko Tinbergen'in Dört Temel Sorusu: Mekanizma, Gelişim, Evrim ve İşlev. | |
| 2 | Etogram (Davranış Katalogu) Hazırlama. Davranışın nesnel olarak ölçülmesi ve kaydedilmesi. Gözlem, deney ve karşılaştırmalı analiz yöntemleri. | |
| 3 | Davranışın Kalıtılabilirliği. Tek gen ve çoklu gen etkileşimleri. Gen-çevre etkileşimleri ve davranışsal esneklik (Plasticity) kavramı. | |
| 4 | Tetikleyici Uyaranlar (Sign Stimuli) ve İçsel Mekanizmalar. Sinir sisteminin basit davranışları (Refleksler, Kalıp Eylem Modelleri) nasıl kontrol ettiği. | |
| 5 | Hormonların Davranış Üzerindeki Düzenleyici Rolü. Stres, saldırganlık ve üreme davranışlarının hormonal kontrolü. Hormon-davranış etkileşimi örnekleri. | |
| 6 | Doğuştan (İnnate) ve Öğrenilmiş Davranışların Etkileşimi. Kritik (Hassas) Dönemler ve Damgalanma (Imprinting). Deneyim ve davranışsal gelişim. | |
| 7 | Basit Öğrenme Türleri (Alışma, Duyarlılaşma). Klasik ve Edimsel Koşullanmanın biyolojik kısıtları. Öğrenme ve hafızanın nöral temelleri. | |
| 8 | Doğal Seçilimin Davranışsal Adaptasyonları Şekillendirmesi. Evrimsel Kararlı Stratejiler (ESS) kavramına giriş. Ara Sınav. | |
| 9 | İletişim Kanalları: Görsel, işitsel, kimyasal (Feromonlar) ve dokunsal sinyaller. Sinyalizasyonun dürüstlüğü ve aldatma davranışları. | |
| 10 | Eş Seçiminde Cinsiyet Farklılıkları ve Stratejiler. Tek eşlilik (Monogamy) ve çok eşlilik (Polygamy) sistemlerinin ekolojik nedenleri. Kur yapma davranışları. | |
| 11 | Ebeveyn Yatırımı ve Cinsiyetler Arası Çatışma. Yavrulara bakım stratejilerinin evrimi. Üvey ebeveynlik çatışması. | |
| 12 | Sosyal Yaşamın Avantajları ve Dezavantajları. Akraba Seçilimi (Kin Selection) ve Hamilton Kuralı. Özgeciliğin evrimsel açıklamaları. | |
| 13 | Karşılıklı Özgecilik (Reciprocal Altruism). Saldırganlığın adaptif değeri ve kaynak rekabeti. Bölgecilik (Territoriality) ve hiyerarşi. | |
| 14 | Karşılaştırmalı Primat Davranışı. İnsan davranışının biyolojik kökenleri. Uygulamalı Etoloji (Hayvan Refahı ve Koruma). Dönem Sonu Projesi/Sunumları. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Bireylerin davranışlarını ve zihinsel süreçlerini anlamak için uygun yöntem ve tekniklerle veri toplar, analiz eder ve yorumlar. | X | |||||
| 2 | Psikoloji alanında kullanılan araç, test ve yöntemleri bilimsel etik çerçevesinde seçer, kullanır ve değerlendirir. | X | |||||
| 3 | Bireysel ve toplumsal sorunları analiz edebilmek için çağdaş kuramsal yaklaşımları ve bilimsel yöntemleri kullanarak çözüm üretir. | X | |||||
| 4 | Ulusal ve uluslararası düzeyde geçerli olan etik ilkeleri benimser ve mesleki uygulamalarında bu ilkelere uygun davranır. | X | |||||
| 5 | Alanıyla ilgili güncel gelişmeleri takip eder, yaşam boyu öğrenme bilinci geliştirir ve kendini sürekli yeniler. | X | |||||
| 6 | Disiplin içi ve disiplinler arası ekiplerde etkin biçimde çalışır, sorumluluk alır ve iş birliği yapar. | X | |||||
| 7 | Sözlü ve yazılı iletişim becerilerini kullanarak düşüncelerini açık ve anlaşılır şekilde ifade eder; en az bir yabancı dili mesleki düzeyde kullanır. | ||||||
| 8 | Psikolojik uygulamaların toplumsal, hukuksal ve çevresel etkileri konusunda farkındalık geliştirir. | ||||||
| 9 | Alanla ilgili farklı veri kaynaklarını kullanarak bilimsel araştırma tasarlar, uygular ve sonuçlarını raporlar. | X | |||||
| 10 | Bilgi teknolojilerini etkin kullanarak psikolojik verileri analiz eder ve sunar. | X | |||||
| 11 | En az iki farklı seçmeli ders ve alan dışı ders aracılığıyla çok yönlü bakış açısı geliştirir. | ||||||
| 12 | Program çıktılarına erişim düzeylerini izlemek ve değerlendirmek üzere ölçme ve değerlendirme yöntemlerini uygular. | ||||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Davranış Biyolojisinin tanımını, evrimsel ve gelişimsel yaklaşımlarını, Tinbergen'in dört soru çerçevesinde açıklar. | 4 | 3 | 3 | 1 | 3 | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 2 | Davranışın Genetik temellerini (Kalıtım, Epigenetik) ve Gen-Çevre etkileşimini analiz eder. | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| 3 | Sinir Sisteminin (Nöron, Sinaps) ve Endokrin Sisteminin (Hormonlar) davranış üzerindeki düzenleyici rollerini kavrar | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 4 | Sirkadiyen Ritimler ve biyolojik saatlerin uykuyu, beslenmeyi ve diğer temel fizyolojik süreçleri nasıl kontrol ettiğini açıklar. | 5 | 5 | 4 | 4 | 2 | 3 | 3 | 0 | 3 | 0 | 0 | 0 |
| 5 | Öğrenme ve Bellek süreçlerinin nörobiyolojik temellerini (Plastisite) ve bu süreçlerde yer alan yapıları (Hipokampus) değerlendirir. | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 0 | 0 |
| 6 | Sosyal Davranışların (Saldırganlık, Üreme, Ebeveynlik) biyolojik ve hormonal düzenlemesini türler arası karşılaştırmalarla analiz eder. | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 0 | 5 | 5 | 0 | 0 |
| 7 | Davranış Biyolojisinin insan psikopatolojileri (Depresyon, Kaygı) ve etik konular üzerindeki etkilerini tartışır. | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 0 | 5 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 100 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 40 |
| 1. Final | 60 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 4 | 64 |
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 4 | 64 |
| Final | 1 | 1 | 1 |
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Toplam İş Yükü | 130 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,2 | ||
| dersAKTSKredisi | 5 | ||