1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türkçe Eğitimi Pr. (Yl) (Tezli)
  3. Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Eleştirisi (2025 - 2026)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Eleştirisi TEG 517 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi MEHMET ÖZDEMİR
Dersi Verenler Dr.Öğr.Üyesi MEHMET ÖZDEMİR,
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Alanına Uygun Öğretim
Dersin Amacı

Öğrencilerin, Türkiye’de Çocuk ve Gençlik Edebiyatı konusunda; Kavram eleştirisini, yazar eleştirisini, eser eleştirisini, çizer eleştirisini, editör eleştirisini, yayıncı eleştirisini ve medya eleştirisini yapabilecek düzeye gelmelerini sağlamak ve onlara eleştirel bakış açısı kazandırmaktır.
Dersin İçeriği

Çocuk, gençlik, çocuk ve gençlik edebiyatı gibi kavramlar, Elewştiri yönten ve teknikleri, bunların edebî metinlere uygulanması, yayınevi ve editör eleştirisi, yazar ve çizer eleştirisi, medya ve aile eleştirisi, Eleştiri yönteminin farklı metinlere uygulanması, ideal çocuk ve gençlik yayınlarının belirlenmesi
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 1. Çocuk ve Gençlik Edebiyatı kavramlarını tanımlar. Diğer edebiyat alanları ile aralarındaki farkı belirler. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
2 2. Eleştirel bakış ve düşünceyi geliştirir metinlere uygular. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma,
3 3. Eleştiri yöntem ve tekniklerini bilir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
4 4. Esere ve yazara dönük eleştiri türlerini birbirinden ayırır. Anlatım, Tartışma, Örnek Olay,
5 5. Editör kavramını ve önemini kavrar. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
6 6. Çocuk kitabı çizerliğinin gerekliliğini bilir. Beyin Fırtınası, Bireysel Çalışma, Tartışma,
7 7. Çocuk ve gençlik kitabı yayınlayan yayınevlerini değerlendirir, aralarındaki farkı görür. Anlatım, Tartışma, Örnek Olay,
8 8. Medyanın okuma kültürü konusundaki olumlu ve olumsuz etkilerini hesaplar. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
9 9. Yararlı veya zararlı çocuk ve gençlik edebiyatı eserlerini ayıracak bilgiye sahip olur. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
10 10. Gerçek çocuk ve gençlik edebiyatı yazarlığının farkına varır. Beyin Fırtınası, Bireysel Çalışma, Tartışma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Çocuk, genç, edebiyat ve eleştiri kavramları
2 Çocuk ve gençlik edebiyatı nedir? Kavramlarla ilgili tartışmalar.
3 Çocuk ve gençlik edebiyatının tarihçesi
4 Gerçek çocuk yazarlığı eleştirisi
5 Örnek yazarlar üzerinden eleştiri
6 Eser eleştirisi. İçerik ve şekil açısından
7 Farklı türlerdeki metinlerin (hikâye, masal, tiyatro, şiir vb.) incelemesi
8 VİZE Çeviri edebiyatı eleştirisi
9 Çocuk yayıncılığı ve dağıtım eleştirisi
10 Çocuk yazarlığının çocuk gerçekliği ve çocuğa görelik açısından eleştirisi
11 Çocuk yazarlarında ve edebiyatta ideoloji eleştirisi
12 Çocuk ve gençlik kitabı çizerliği eleştirisi
13 Okuma öğretimi ve okuma kültürü kazandırma açısından müfredat eleştirisi
14 Çocuk ve gençlik edebiyatı eleştirisi sonuçları
Kaynaklar
Ders Notu

Mustafa Ruhi Şirin, Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış, Kök yay.
Ders Kaynakları

1. Fahri Temizyürek, Namık Kemâl Şahbaz, Zeki Gürel, Çocuk Edebiyatı, Öncü Kitap
2. Sedat Sever, Çocuk ve Edebiyat, Kök yay.
3. Selahattin Dilidüzgün, İletişim Odaklı Türkçe Derslerinde Çocuk Kitapları, Morpa yay.
4. Cüneyt Okay, Eski Harfli Çocuk Dergileri, Kitabevi yay.
5. “ “ ,Meşrutiyet Çocukları, Bordo yay.
6. Kermal Demiray, Çocuk Edebiyatı, MEB yay.
7. Enver Naci Gökşen, Örnekleriyle Çocuk Edebiyatı, Remzi Kitabevi
8. M.Ruhi Şirin, 99 Soruda Çocuk Edebiyatı, Çocuk Vakfı yay.
9. “ “ “ , Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış, Kök yay.
10. “ “ “ , Çocuk Edebiyatı Kültürü, Kök yay.
11. “ “ “ , Masal Atlası, Kök yay.
12. Alev Sınar, Hikâye ve Romanımızda Çocuk, Alfa yay.
13. İbrahim Kıbrıs, Uygulamalı Çocuk Edebiyatı, Eylül Kitap yay.
14. Türk Dili Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, Ocak 1990
15. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, Ağustos-Eylül 2005
16. M.Sabri Koz, Her Güne Bir Ninni, YKY. 2005
17. Muhsine Helimoğlu Yavuz, Masallar ve Eğitimsel İşlevleri, Kültür Bakanlığı yay.
18. Alemdar Yalçın-Gıyasettin Aytaş, Çocuk Edebiyatı, Akçağ yay.
19. Hasan Güleryüz, Yaratıcı Çocuk Edebiyatı, Pegem yay.
20. Cemil Meriç, “Çocuk Edebiyatı”, Kültürden İrfana, İnsan yay. s.307-323
21. Tacettin Şimşek, Erdoğan Erbay,Selahattin Tozlu, Potin ve Şiir, “Emin Hâkî’nin Hayatı ve Eserleri, Suna yay., Erzurum 2005
22. Tacettin Şimşek, Çocuk Edebiyatı, Rengarenk yay.
Orhan Veli, La Fontaine’in Masalları, YKY,
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçe öğretiminin kuramsal temellerini ve yapılandırmacı yaklaşımın eğitimdeki yansımalarını analiz eder; bu bilgi birikimini öğretim sürecine uyarlamasını yapar.
2 Okuma, yazma, dinleme ve konuşma becerilerinin gelişimine yönelik çağdaş öğretim yöntem, teknik ve stratejilerini kullanarak etkin öğrenme ortamları tasarlar.
3 Türkçe öğretiminde kullanılacak araç, gereç ve materyalleri pedagojik amaçlara uygun biçimde geliştirir, değerlendirir ve öğretim sürecine dahil eder.
4 Türkçe ders kitaplarını dil, anlatım, görsel tasarım ve beceri alanları açısından bilimsel ölçütlerle inceler; öğretimsel değerini değerlendirir.
5 Türkçe eğitimi alanında karşılaşılan sorunları belirler, araştırma temelli yöntemlerle çözümler üretir ve alana özgün katkılar sağlar.
6 Dil becerileriyle ilgili alanyazını eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirir; araştırma ve uygulama sonuçlarını akademik etik ilkeler doğrultusunda raporlaştırır ve paylaşır.
7 Çocuk ve gençlik edebiyatının kuramsal temellerini, türlerini ve diğer edebiyat alanlarıyla ilişkisini analiz eder; bu bilgiyi Türkçe öğretimi sürecinde bütüncül biçimde kullanır.
8 Çocuk ve gençlik edebiyatı eserlerini değer, kültür, kapsayıcılık, dil ve estetik ölçütleri bakımından eleştirel olarak değerlendirir; uygun öğretim etkinlikleri planlar.
9 Çocuk edebiyatı ürünlerinden yararlanarak yaratıcı, dijital ve yenilikçi öğretim uygulamaları tasarlar; medya ve yayıncılık alanındaki güncel gelişmeleri alana uyarlayarak yorumlar.
10 Anadili eğitiminin tarihsel ve kuramsal temellerini ulusal ve uluslararası bağlamda karşılaştırmalı olarak analiz eder; farklı eğitim sistemlerinden elde edilen veriler ışığında Türkçe eğitimi programlarını eleştirel biçimde değerlendirir.
11 Klasik ve modern poetika anlayışlarını, Türk şiirinin dönemsel gelişimiyle ilişkilendirerek yorumlar; şiirsel metinlerde poetik ilkeleri çözümleyip uygular.
12 Akademik yazma süreçlerinde bilimsel araştırma ilkelerini, etik kuralları ve yöntemsel yaklaşımları uygular; Türkçe eğitimi alanına özgün katkılar sağlayacak araştırma raporları hazırlar.
13 Dil, düşünce, kültür ve eğitim arasındaki etkileşimi felsefi ve dilbilimsel kuramlar doğrultusunda değerlendirir; bu yaklaşımları Türkçe öğretiminde kuramsal bir perspektifle yorumlar.
14 Türkçenin yabancı dil olarak öğretimine ilişkin kuramsal yaklaşımları ve dil edinimi modellerini değerlendirir; bu çerçevede öğrenen özelliklerine uygun öğretim tasarımları geliştirir.
15 Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde materyal geliştirme ilkelerini kullanarak özgün, dijital ve etkileşimli öğretim materyalleri tasarlar ve değerlendirir.
16 Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde etik ilkeleri gözetir; öğrenen çeşitliliğine duyarlı, kapsayıcı ve sürdürülebilir eğitim uygulamaları geliştirir.
17 Türkçe öğretimi alanındaki bilimsel kaynakları ve güncel araştırmaları eleştirel bir perspektifle analiz eder; alana katkı sağlayacak akademik çalışmalar üretir.
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14 PÇ 15 PÇ 16 PÇ 17
1 1. Çocuk ve Gençlik Edebiyatı kavramlarını tanımlar. Diğer edebiyat alanları ile aralarındaki farkı belirler.
2 2. Eleştirel bakış ve düşünceyi geliştirir metinlere uygular.
3 3. Eleştiri yöntem ve tekniklerini bilir.
4 4. Esere ve yazara dönük eleştiri türlerini birbirinden ayırır.
5 5. Editör kavramını ve önemini kavrar.
6 6. Çocuk kitabı çizerliğinin gerekliliğini bilir.
7 7. Çocuk ve gençlik kitabı yayınlayan yayınevlerini değerlendirir, aralarındaki farkı görür.
8 8. Medyanın okuma kültürü konusundaki olumlu ve olumsuz etkilerini hesaplar.
9 9. Yararlı veya zararlı çocuk ve gençlik edebiyatı eserlerini ayıracak bilgiye sahip olur.
10 10. Gerçek çocuk ve gençlik edebiyatı yazarlığının farkına varır.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 70
1. Ödev 30
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 40
1. Final 60
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 6 96
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 2 32
Ara Sınav 1 3 3
Kısa Sınav 2 5 10
Ödev 1 2 2
Toplam İş Yükü 143
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,72
dersAKTSKredisi 6