1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türk Dili ve Edebiyatı Pr. (Yl) (Tezli)
  3. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri II (2025 - 2026)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Edebiyat Kuramları ve Eleştiri II YTE 516 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Doç.Dr. MUHAMMED HÜKÜM
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

 Arş. Gör. Büşra Ay, Arş. Gör. Melike Kılıç. 
Dersin Kategorisi Alanına Uygun Öğretim
Dersin Amacı

Bu dersin temel amacı; öğrencilere edebiyat kuramlarının epistemolojik temellerini, tarihsel gelişim süreçlerini ve bu kuramların disiplinlerarası ilişkilerini eleştirel bir süzgeçten geçirme yetkinliği kazandırmaktır. Ders, edebi metni sadece bir inceleme nesnesi olarak değil; felsefe, sosyoloji, psikoloji ve dilbilimle kesişen entelektüel bir alan olarak konumlandırır.

Temel Hedefler ve Kazanımlar

Ders süresince doktora adaylarının aşağıdaki akademik donanımlara ulaşması hedeflenmektedir:

  • Metodolojik Derinlik: Klasik retorik ve poetikadan başlayarak; Yapısalcılık, Post-Yapısalcılık, Psikanalitik Eleştiri, Marksist Estetik, Fenomenoloji, Alımlama Estetiği ve Post-Kolonyal Kuram gibi ana akımların felsefi kökenlerini analiz etmek.

  • Eleştirel Sorgulama Kapasitesi: Kuramların birbirine eklemlenme veya birbirini dışlama süreçlerini tartışarak, "edebiyat nedir?" ve "anlam nerede inşa edilir?" (yazar, metin ya da okur) sorularına dair üst düzey bir perspektif geliştirmek.

  • Kuram Uygulama ve Sentez: Doktora adayının, incelediği metnin doğasına en uygun kuramsal çerçeveyi seçme, bu çerçeveyi metne uygulama veya mevcut kuramlar arasında sentez yaparak özgün bir eleştiri yöntemi kurgulama becerisini desteklemek.

  • Güncel Tartışmalar ve Yeni Yönelimler: Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Eko-eleştiri, Dijital Beşeri Bilimler ve Dünya Edebiyatı (World Literature) gibi çağdaş yaklaşımların Türk edebiyatı araştırmalarına nasıl entegre edilebileceğini tartışmak.

  • Akademik Yazım ve Eleştiri Etiği: Eleştiri yazınının bilimsel etik kuralları çerçevesinde, kuramsal bir terminolojiyle nasıl inşa edileceğini ve uluslararası literatürle nasıl diyalog kuracağını öğretmek.

 

 

  1. Kendi tez çalışmasında kullanacağı metodolojik altyapıyı sarsılmaz bir kuramsal temele oturtur.

  2. Edebi bir metne bakarken "ne anlatıldığından" ziyade, metnin nasıl inşa edildiğini ve hangi iktidar/düşünce odaklarını temsil ettiğini deşifre edebilir.

  3. Uluslararası akademik camiadaki güncel kuramsal tartışmaları takip edip bu tartışmalara eleştirel bir katkı sunabilecek düzeye erişir.
Dersin İçeriği
Kalkınma Amaçları
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Edebiyat kuramlarını ve eleştiri yöntemlerini tarihi gelişim içerisinde ele alır. Deney ve Laboratuvar, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
2 Edebiyat kuramı ve eleştirisi yöntemlerini öğrenir. Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım, Deney ve Laboratuvar,
3 Edebiyatın diğer disiplinlerle ilişkisini fark eder. Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım, Deney ve Laboratuvar,
4 Edebî eseri kuramsal yaklaşımlarla okuma ve çözümleme becerisine sahip olur. Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım, Deney ve Laboratuvar,
5 Edebiyat kuramları ve eleştiri yöntemlerini sistemli şekilde inceler ve değerlendirir. Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım, Deney ve Laboratuvar,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Yeni eleştiri kuramı
2 Yeni Eleştiri: edebiyat Eserinde Biçim ve içerik sorun
3 Edebiyat eserinde Anlam ve içeriğin Değeri
4 Rus Biçimcileri
5 Şiirde yazınsalllık-romanda Yazınsallık
6 Yapısalcılık
7 Yapısal dil bilim ve Edebiyatta Yapısalcılık
8 Esere Dönük eleştiri: Araketipsel eleştiri
9 Ara sınav
10 Okur Merkezli Kuramlar: Duygusal etki kuramı ve Alımlama Estetiği
11 Okura Dönük eleştiri: izlenimci eleştiri
12 Edebiyat ve hakikat
13 Estetik yargılar: Nesnelci Görüş, Öznelci Görüş
14 Postyapısalcılık, Derrida ve Felsefesi
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

1.Hilmi Yavuz, “Yapısalcılık Üzerine: Kuram mı, Yöntem mi?” Felsefe Üzerine, 1987;
2.R.Wellek- A.Warren, Edebiyat Teorisi,(Çev.) Ö.F. Huyugüzel, İzmir 1993;
3.Terry Eagleton, Edebiyat Kuramı,(Çev.) Tuncay Birkan, İst. 1996;
4. Nejat Bozkurt, Sanat ve Estetik Kuramları, Asa Yay., Bursa 2000.
5. Berna Moran, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İst. 2001;
6. Nially Lucy, Postmodern Edebiyat Kuramı, Ayrıntı Yay., İst.,2003;
7.Akşit Göktürk, Okuma Uğraşı, İst. 2006;
8.Tahsin Yücel, Yapısalcılık, İst. 2005;
9. Oğuz Cebeci, Psikanalitik Edebiyat Kuramı, İst. 2009;
10. Tahsin Yücel, Eleştiri Kuramları, İst. 2007;
11. Niall Lucy, Postmodern Edebiyat Kuramı Giriş, 2000
12. Ray Livingston, Geleneksel Edebiyat Teorisi, ist.1998
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır.
2 Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir.
3 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir.
4 Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler.
5 Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir.
6 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır.
7 Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar. X
8 Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi, disiplinler arası araştırmalar yapar. X
9 Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler. X
10 Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir.
11 Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur. X
12 Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular. X
13 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir.
14 Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir. X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14
1 Edebiyat kuramlarını ve eleştiri yöntemlerini tarihi gelişim içerisinde ele alır. 0 0 0 0 3 0 5 5 0 0 5 5 5 5
2 Edebiyat kuramı ve eleştirisi yöntemlerini öğrenir. 0 0 0 0 1 0 0 5 5 5 5 5
3 Edebiyatın diğer disiplinlerle ilişkisini fark eder.
4 Edebî eseri kuramsal yaklaşımlarla okuma ve çözümleme becerisine sahip olur.
5 Edebiyat kuramları ve eleştiri yöntemlerini sistemli şekilde inceler ve değerlendirir.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 50
1. Ödev 20
1. Performans Görevi (Seminer) 30
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 5 80
Ara Sınav 1 1 1
Ödev 1 6 6
Performans Görevi (Seminer) 1 2 2
Final 1 1 1
Toplam İş Yükü 138
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,52
dersAKTSKredisi 6