1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Sosyoloji Bölümü
  3. Nitel Araştırma Yöntem ve Teknikleri (2024 - 2025)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Nitel Araştırma Yöntem ve Teknikleri SOS 301 5 4 + 0 4 5
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Zorunlu
Dersin Koordinatörü Arş.Gör.Dr. BURÇE ORHAN
Dersi Verenler Arş.Gör.Dr. BURÇE ORHAN,
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Alanına Uygun Temel Öğretim
Dersin Amacı

Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntem ve tekniklerinin temel kavramları ve kapsamı tartışılır ve işlenir. Bu çerçevede öğrencilere nitel araştırmaların en temel nitelik, özellik ve yöntemlerini, teorik ve pratik araç ve becerileri kazandırmak amaçlanmaktadır.
Dersin İçeriği

Sosyal bilimlerdeki araştırma pratiklerinin artan oranda yöntemsel olarak çoğul bir nitelik taşıdığı görülmektedir. Nicel ve nitel araştırma pratikleri birbirlerinden farklılaşan felsefi ve yöntemsel özelliklere sahiptir. Bu ders, söz konusu yaklaşımların arasındaki temel farklılaşmaların anlaşılıp kavranmasını merkezine nitel perspektifi alarak ele almayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede ders boyunca sözü edilen yaklaşımların temel felsefi ve yöntembilimsel ayrıntılarına değinilerek konu hakkında öğrencilere temel ve yeterli bilgi edindirilmesi hedeflemektedir. 
Kalkınma Amaçları
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Nitel araştırmanın dayandığı felsefi ilkeleri tartışır Beyin Fırtınası,
2 Nicel araştırmanın dayandığı felsefi ilkeleri tartışabilir Beyin Fırtınası,
3 Nicel ve nitel araştırmanın temel felsefi ilke ve özelliklerini karşılaştırmalı olarak anlatır ve tartışabilir Soru-Cevap,
4 Nitel araştırmanın temel teknik ve ölçme araçlarını anlar ve tartışabilir Soru-Cevap,
5 Nitel araştırma sürecinin bütününe dair temel bilgileri anlar ve tartışır Soru-Cevap,
6 Nitel araştırma tasarımının hangi aşamalardan oluştuğunu kavrar ve tartışır Beyin Fırtınası,
7 Nitel araştırmanın saha sürecinin gerekliliklerini bilir ve tartışır Gözlem,
8 Nitel araştırmalarda temel analiz biçimlerini ve yaklaşımlarını bilir ve kullanabilir Gözlem,
9 Nitel araştırmalarda veri toplama tekniklerini bilir ve uygulayabilir Tartışma, Soru-Cevap, Rol Oynama,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Tanışma, dersin amacı, kapsamı, çerçevesi, ders materyallerinin neler olduğu-içeriği, hedefler ve beklentiler konusunda karşılıklı düşünce ve önerileri konuşma/değerlendirme.
2 “Bilimsel Araştırma Yöntemlerinde Temel Dönüşümler”
3 “Sosyal Bilimlerde Farklı Yaklaşımlar”
4 “Nitel Araştırmanın Temel Özellikleri”
5 “Nitel Araştırma Süreci”
6 “Nitel Araştırmada Örneklem”
7 “Görüşme”
8 “Niteliksel Araştırmalarda Veri Oluşturma Tekniği Olarak Odak Grup”
9 “Niteliksel Araştırmalarda Gözlem ve Katılımlı Gözlem”
10 “Doküman İncelemesi”
11 “İnternet Yoluyla Nitel Araştırma”
12 “Nitel Veri Analizi”
13 “Nitel Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik”
14 “Karma Yöntem Araştırmaları”
Kaynaklar
Ders Notu

Ders ağırlıklı olarak öğretim üyesinin anlatımına dayalı olmakla birlikte öğrencilerin aktif bir biçimde katılımının sağlanması esastır. Öğrencinin katılımı tartışma, örnek olaylar ve sunumlar aracılığıyla sağlanacaktır. Gerekli durumlarda uygulamalara katılımın sağlanması da öğrencilerden beklenerek ders, karşılıklı bir etkileşim çerçevesinde işlenecektir. 

 
Ders Kaynakları

Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016, 11. Baskı, Yazarlar: Prof. Dr. Ali Yıldırım ve Prof. Dr. Hasan Şimşek. (Zorunlu olmamakla birlikte edinilmesinde yarar bulunmaktadır.

Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma, Bağlam Yayıncılık, İstanbul: 2005, Yazar: Prof. Dr. Belkıs Kümbetoğlu. (Zorunlu olmamakla birlikte edinilmesinde yarar bulunmaktadır)

 ÖNERİ KAYNAKLAR:

Aşağıdaki kaynaklar TAMAMEN öneri niteliğindedir, bu derse yönelik daha ileri okumalar yapmak isteyenler için sadece öneriden ibarettir; almak zorunluluğunuz bulunmamaktadır.

 

1. Bilmenin Yolları Toplumsal ve Siyasal Araştırmalarda Rakip Metodolojiler, Küre Yayınları, İstanbul: Yazar(lar): Jonathon W. Moses ve Torbjørn L. Knutsen, 2020.b

 

 

2. Nitel Araştırma Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları, Anı Yayınları, Ankara: Editörler: Fatma N. Seggie ve Yasemin Bayyurt: 2017.

 
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Sosyoloji ve yardımcı disiplinlerle ilgili, en etkin metotları ve güncel bilgileri içeren bilgi kaynakları, uygulama araç – gereçlerini, üst düzeyde kullanabilme bilgisine sahiptir.
2 Sosyoloji disiplini ile ilgili kavramları, fikirleri ve verileri, sosyal bilimler araştırma metotlarıyla inceler ve değerlendirir, geçmiş ve güncel bağlantıları ile konuları tanılar, analiz eder, tartışır ve gelecek projeksiyonu sunar.
3 Sosyoloji disiplini ve ilgili alanlarda elde ettiği birikimi aktif biçimde yazılı ve sözlü yolla ifade edebilir, bu alanlarda ihtiyaç duyan kişi ve kurumlara araştırma ve rapor sunar.
4 Sosyoloji metotlarını kullanarak, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yorumlama, sentez yapma ve değerlendirme becerilerine sahiptir.
5 Güncel sosyolojik kavramsallaştırmalara, akımlara ve tartışmalara eleştirel yönden yaklaşabilir.
6 Alanındaki yönelimleri, ihtiyaçları bilir, içinde bulunduğu çevrenin sosyo-kültürel ve ekonomik özelliklerini tanır; bu özelliklere uygun öğretme ve öğrenme süreçlerini planlar, uygular ve yönetir.
7 Alanıyla ilgili çalışmalarda sorumluluk üstlenir, bağımsız veya takım çalışması yaparak çözümler üretir.
8 Sosyoloji alanında yapılmış güncel araştırmaları takip ederek yeterli düzeyde anlayabilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmayı amaç edinir (“European Language Portfolio Global Scale”, Level B1).
9 Sosyoloji alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı, donanımı ve istatistik bilgisine sahiptir; bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanır.
10 Sosyoloji alanı ile ilgili yaptığı tüm çalışmalarda veri kaynağı olan bilgilerin toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması, duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetir.
11 Sosyolojik bilgiyi, diğer toplum bilimleriyle disiplinler arası bir düzlemde farklı toplum ve kültürlerde etkili bir şekilde işler ve disiplinler arası çalışmalara katılır.
12 Alanında bilgisini geliştirmek yeni açılımlar ortaya koymak için çaba gösterir, yeniliklere açıktır.
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12
1 Nitel araştırmanın dayandığı felsefi ilkeleri tartışır
2 Nicel araştırmanın dayandığı felsefi ilkeleri tartışabilir
3 Nicel ve nitel araştırmanın temel felsefi ilke ve özelliklerini karşılaştırmalı olarak anlatır ve tartışabilir
4 Nitel araştırmanın temel teknik ve ölçme araçlarını anlar ve tartışabilir
5 Nitel araştırma sürecinin bütününe dair temel bilgileri anlar ve tartışır
6 Nitel araştırma tasarımının hangi aşamalardan oluştuğunu kavrar ve tartışır
7 Nitel araştırmanın saha sürecinin gerekliliklerini bilir ve tartışır
8 Nitel araştırmalarda temel analiz biçimlerini ve yaklaşımlarını bilir ve kullanabilir
9 Nitel araştırmalarda veri toplama tekniklerini bilir ve uygulayabilir
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 85
1. Performans Görevi (Uygulama) 15
Toplam 100
1. Final 50
1. Yıl İçinin Başarıya 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ara Sınav 1 40 40
Ödev 1 20 20
Kısa Sınav 1 20 20
Final 1 40 40
Toplam İş Yükü 120
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 4,8
Dersin AKTS Kredisi 5