1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programı (Yeni Plan)
  3. İlk Türk-İslam Devletleri Tarihi (2024 - 2025)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
İlk Türk-İslam Devletleri Tarihi SBE 205 3 2 + 0 2 3
Ön Koşul Dersleri

Yok.
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Zorunlu
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi SELÇUK URAL
Dersi Verenler Dr.Öğr.Üyesi SELÇUK URAL,
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

İslamiyet’in Arap Yarımadası dışına yayılmasıyla birlikte Türklerin İslam diniyle tanışma sürecini kavramak. İslam dinini seçen Türklerin ve devletlerinin siyasal gelişim süreçlerini anlamak. Türklerin, kendi hâkimiyet alanlarında ve dünyanın diğer coğrafyalarında, İslam dininin yayılmasındaki rolleri kavramak. İlk Türk-İslam Devletlerindeki kültür ve medeniyetin mevcut halini görmek. Türklerin kendi kültür ve gelenekleriyle İslamiyet’e sunduğu katkılara vakıf olmak. Türk-İslam Medeniyetinin oluşum sürecini kavrayıp bu süreçle birlikte gelişen bilim, sanat, eğitim, düşünce, ekonomi, şehir ve estetik örneklerini kavramaktır.    
Dersin İçeriği

Türklerin Müslüman Araplarla ilk karşılaşmaları, karşılıklı ilişkileri ve İslamiyet’i tercih etmeleri süreci aktarılacaktır. İslam dini ve yaşam tarzının dünyanın diğer coğrafyalarına yayılması sürecinde Türklerin katkısı kavratılacaktır. İlk Türk-İslam Devletlerinin devlet teşkilatı sistemi, kültür ve medeniyet alanlarındaki gelişmişlik seviyeleri, iktisadi durumları ve inançlarıyla gündelik yaşantıları hakkında bilgiler verilecektir. 
Kalkınma Amaçları
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 İslamiyet’in Arap Yarımadası dışına yayılması ve Müslüman Arapların Türklerle ilk karşılaşma sürecini kavrar. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Bireysel Çalışma,
2 Türklerin İslamiyet’i kabulü ve ayrıca İslam inancını seçmelerinden sonra yaşadıkları coğrafyalarda İslam dininin etkilerini anlar. Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
3 İlk Türk-İslam Devletlerini tanır ve bu devletlerin yönetim tarzlarını (devlet teşkilatlarını), iktisadi düzenlerini, sosyal ve kültürel durumlarını kavrar. Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
4 Türklerin kendi kültür ve medeniyetlerinin İslam Medeniyetine katkılarını fark eder. Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
5 İslamiyet’in farklı coğrafyalarda hızla yayılmasında Türklerin katkısını anlar. Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
6 Türk-İslam medeniyetinin bilim, kültür, sanat, iktisat, düşünce alanlarındaki konumunu kavrar ve Türk-İslam Medeniyetinin idaresindeki şehirlerdeki estetik anlayışı anlar. Bireysel Çalışma, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
7 Anadolu coğrafyasında Türklerin yayılması ve yerleşmesi süreciyle birlikte Türk-İslam inancının bu coğrafyaya yaptığı katkıları kavrar. Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Türklerin İslamiyet’i kabulü öncesindeki dini inanç ve yaşantılarından örneklerin aktarılması. Kaynak kitap ve ders notları
2 Emeviler ve Abbasiler dönemlerinde Türklerle ilişkiler ve Türklerin İslam devletlerine katkıları anlatılır. Kaynak kitap ve ders notları
3 Türklerin Araplarla ilk karşılaşmaları ve karşılıklı ilişkileri nihayetinde Türklerin İslamiyet'i kabul edişlerinin anlatılması. Kaynak kitap ve ders notları
4 İlk Müslüman Türk Devletlerinden İdil (Volga) Bulgar Devleti hakkında bilgi verilir. Kaynak kitap ve ders notları
5 Mısır’da kurulan ilk Müslüman Türk devletleri olan Tolunoğulları (875), Sacoğulları, İhşidiler (935-969) siyasi tarihi hakkında bilgi verilir. Kaynak kitap ve ders notları
6 Karahanlılar (840); siyasi tarihi, teşkilat yapısı, kültür, sanat ve imar faaliyetleri hakkında bilgi verilir. Kaynak kitap ve ders notları
7 Gazneli (963-1186) Devleti, siyasi tarihi, teşkilat yapısı, kültür, sanat ve imar faaliyetleri hakkında bilgi verilir. Kaynak kitap ve ders notları
8 Büyük Selçuklu Devleti siyasi tarihi, teşkilat yapısı, kültür, sanat ve imar faaliyetleri hakkında bilgi verilir. Kaynak kitap ve ders notları
9 Ara Sınav (Vize) Kaynak kitap ve ders notları
10 Harezmşahlar’ın (1097-1231) teşkilat yapısı ve siyasi tarihi hakkında bilgi verilir. Kaynak kitap ve ders notları
11 Eyyubiler (1171-1252) ve Memlukler’in (1250) teşkilat yapısı ve siyasi tarihi hakkında bilgi verilir. Kaynak kitap ve ders notları
12 İlk Türk-İslam Devletlerinde devlet, devlet teşkilatı ve idari yapı anlayışı aktarılır. Kaynak kitap ve ders notları
13 İlk Türk-İslam Devletlerinde kültür, sanat ve estetik değerler anlayışı aktarılır. Kaynak kitap ve ders notları
14 İlk Türk-İslam Devletlerinde bilim ve düşünce anlayışı aktarılır. Kaynak kitap ve ders notları
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

1. Nesimi Yazıcı, İlk Türk İslam Devletleri Tarihi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 1992.

2. Osman Turan, “Türkler ve İslamiyet”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt 4, ss.290-304.

3. Osman Turan, Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, Turan Neşriyat, İstanbul, 1969.

4. Erdoğan Merçil, Gazneliler Devleti Tarihi, TTK Yayınları, Ankara, 1989.

5. Erdoğan Merçil, İlk Müslüman Türk Devletleri Tarihi, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2013.

6. İbrahim Kafesoğlu, Harezmşahlar Devleti Tarihi, TTK Yayınları, Ankara, 2000.

7. İbrahim Kafesoğlu, Türk Milli Kültürü, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1998.

8. İbrahim Kafesoğlu, Selçuklu Tarihi, MEB Yayınları, İstanbul, 1972.

9. Zekeriya Kitapçı, “Türklerin Müslüman Oluşu, Türkler Ansiklopedisi, Cilt 4, ss.263-270.

10. Lazslo Rasonyi, Türk Devletinin Batıdaki Varisleri ve İlk Müslüman Türkler, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, No:126, Ankara, 1993.

11. Aldülkerim Özaydın, "Türklerin İslamiyet'i Kabulü", Türkler Ansiklopedisi, Cilt 4, Ankara, 2002, ss.239-262. 

12. Reşat Genç, “Karahanlılar”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt 4, Ankara, 2002, ss.445-469.

13. Salim Koca, “İlk Müslüman Türk Devletlerinde Teşkilat”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt 4, ss.147-162.

14. Ebulfez Elçibey, Tolunoğulları Devleti, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1997.

15. A.Bican Ercilasun, “İlk Müslüman Türk Devletlerinde Dil ve Edebiyat”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt 5, Ankara, 2002, ss.759-783.

16. Zufar Z. Miftakov, “İdil Havzasında İlk İslam Devleti; İdil Bulgar Devleti”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt 4, Ankara, 2002, ss.741-754.

17. Ahmet Turan Yüksel, "İlk Müslüman Türk Devletlerinin Siyasi, Kültürel ve Medeniyet Tarihi Üzerine", Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 11, Konya, 2001, ss.67-99.    
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Sosyal bilgiler eğitimini destekleyen tarih, coğrafya, sosyoloji, antropoloji, siyaset bilimi gibi sosyal bilim disiplinlerine ilişkin teorik bilgiler kazanır. X
2 Etkin vatandaşlık için gerekli temel insan hakları ve vatandaşlık bilgisine sahip olur, demokratik eğitiminin önemini kavrar. X
3 Sosyal bilgiler öğretimde sözlü ve yazılı edebiyat ürünlerinin kullanılmasının gereğini bilir ve uygun etkinlikler hazırlar. X
4 Geçmişten günümüze bilim ve teknolojinin gelişimini, teknoloji ve medya okuryazarlığının önemini kavrar. X
5 Karakter ve değer eğitiminin sosyal bilgiler eğitimindeki yeri ve önemini kavrar. X
6 Sosyal Bilgiler eğitimine yönelik özel öğretim yöntemlerini öğretim programlarına uygun biçimde etkinlikler hazırlayarak uygular X
7 Afetlere ilişkin temel kavramları bilir, afet yönetiminde etik değerleri açıklar, proje örnekleri sunar. X
8 Sosyal bilgilerde sanat ve müze eğitiminin önemini kavrar, müzede sosyal bilgiler öğretimi uygulama etkinlikleri hazırlar X
9 Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği sınıf yönetimi, ölçme ve değerlendirme, eğitim psikolojisi, eğitim felsefesi ve eğitim sosyolojisi, araştırma yöntemleri, teknoloji ve materyal kullanımı, öğretim ilke ve yöntemlerini bilir X
10 Sosyal bilgiler eğitimi ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket eder. X
11 Sosyal bilgiler eğitiminde yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirir ve öğretmenlik mesleğine ilişkin becerileri edinir X
12 Öğretimi, özel eğitim ve kaynaştırma eğitimine ihtiyacı olan öğrencilere göre planlama ve uygulama yetkinliğine sahip olur. X
13 Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi´nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilir. X
14 Sosyal bilgiler eğitiminde alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilir. X
15 Çeşitli kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapabilir, ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme yetkinliğine sahip olur. X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14 PÇ 15
1 İslamiyet’in Arap Yarımadası dışına yayılması ve Müslüman Arapların Türklerle ilk karşılaşma sürecini kavrar.
2 Türklerin İslamiyet’i kabulü ve ayrıca İslam inancını seçmelerinden sonra yaşadıkları coğrafyalarda İslam dininin etkilerini anlar.
3 İlk Türk-İslam Devletlerini tanır ve bu devletlerin yönetim tarzlarını (devlet teşkilatlarını), iktisadi düzenlerini, sosyal ve kültürel durumlarını kavrar.
4 Türklerin kendi kültür ve medeniyetlerinin İslam Medeniyetine katkılarını fark eder.
5 İslamiyet’in farklı coğrafyalarda hızla yayılmasında Türklerin katkısını anlar.
6 Türk-İslam medeniyetinin bilim, kültür, sanat, iktisat, düşünce alanlarındaki konumunu kavrar ve Türk-İslam Medeniyetinin idaresindeki şehirlerdeki estetik anlayışı anlar.
7 Anadolu coğrafyasında Türklerin yayılması ve yerleşmesi süreciyle birlikte Türk-İslam inancının bu coğrafyaya yaptığı katkıları kavrar.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 50
1. Ödev 50
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 2 32
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 12 2 24
Ara Sınav 1 10 10
Ödev 1 10 10
Final 1 10 10
Toplam İş Yükü 86
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 3,44
Dersin AKTS Kredisi 3