| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Ortadoğu´Da İslam Mezhepleri (Tr) | ODC 615 | 0 | 3 + 0 | 3 | 6 |
| Ön Koşul Dersleri | Yok |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Doktora |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Dr.Öğr.Üyesi MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Ortadoğu Çalışmaları´na ilgi duyan öğrencilerin günümüzde yaşayan dinî-siyasi İslâm mezhepleri hakkında temel bilgi sahibi olup, dini farklılaşmaların dini, siyasi, sosyal ve ekonomik sebeplerine lisansüstü düzeyde vakıf olmasını sağlamak. |
| Dersin İçeriği | İslam düşüncesi tarihinde fikir ayrılıklarının ortaya çıkışına sebebiyet veren dinî, sosyal, siyasi, ekonomik, psikolojik nedenler ve dış kültürlerin tesirleri; günümüzde Ortadoğu´da yaşayan İslam mezhepleri çerçevesinde Ehl-i Sünnet, Şia, Zeydiyye, İmâmiyye, İsmâiliyye, Dürzilik, Nusayrilik, Yezidilik, Bahailik ve Vehhabilik ekolleri; bunların ortaya çıkış sebepleri, teşekkül süreçleri, temel görüşleri, alt kolları, yayıldıkları bölgeler, etkileri ve İslam düşüncesine katkıları ve İslam Düşüncesi içindeki yerleri. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | İslam tarihinin ilk siyasi ihtilafların mezheplerin oluşumundaki rolünü kavrar. Mezhepler Tarihi usul ve kavramlarına vakıf olur. | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 2 | "Siyâsî-itikâdî mezhep" kavramlarını tanır, siyaset-inanç ilişkisine dair fikir edinir. | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma, | |
| 3 | Şîa, Ehl-i Sünnet, Hâricîlik, Mu´tezile ve Mürcie gibi hicrî ilk üç yüzyılda teşekkül etmiş ana mezhepleri tanır. | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma, | |
| 4 | İmâmî Şiilik ve kollarını kavrar ve Şiilik´teki değişimi analiz edebilir. | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 5 | Nusayrîlik-Şia ilişkisini kavrayıp Nusayrîliğin esasları hakkında bilgi sahibi olur. | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | Doğru Yanlış Testleri, Kısa Cevaplı Testler, |
| 6 | Yezidîlik ve Dürzîliğin kökenine dair bilgi sahibi olup mitoloji-mezhep ilişkisini sorgular. | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 7 | Selefî-Vehhâbî düşüncenin ilkelerini kavrayıp Selefîliğin İslâm düşüncesine tesirlerini analiz eder. | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma, | |
| 8 | Müstakil din izlenimi uyandıran mezhepler konusunda bilgi sahibi olur. | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | İslam Mezhepleri Tarihi metodolojisi, temel kavramlar, farklılaşma ve dini gruplarla ilgili temel kavramlar. | |
| 2 | Erken dönem İslâm Tarihinin ilk ihtilafları ve mezheplerin doğuşunda etkili olan siyâsî çekişmeler. | |
| 3 | Mezhepleşmenin sosyal-siyâsî-dinî-coğrafî alt yapısı ve mezhepleşmede rol oynayan etkenler. | |
| 4 | İslâm Kelâmı´nın Mutezile mezhebi eliyle teşekkülü. | |
| 5 | Ortadoğu coğrafyasının etkin itikâdî temâyülleri: Mâtüridîlik ve Eş´arîlik ve temel esasları. | |
| 6 | Şiî düşüncenin doğuşu ve Şia´nın mezhepleşmesi, Şiî inanç esasları. | |
| 7 | Alevî, Şiî, Râfızî kavramları ve Şiilikle ilgili temel kavramlar ve inanç esasları. Nusayrîlik/Alevîlik. | |
| 8 | İmâmî Şiiliğin esasları ve İsmâilîlik-Zeydîlik-Şîa ilişkisi. Yemen Zeydîliği ve önemli âlimleri. | |
| 9 | Ortadoğu´da Dürzîlik, doğuşu gelişimi, esasları, Lübnan coğrafyasındaki durumu. | |
| 10 | Hanbeliliğin Selefîliğe evrilmesi, Selefiyye, Vehhâbilik ve Neo-Selefîlik. | |
| 11 | Bahâilik ve görüşleri. | |
| 12 | Hâricîliğin modern dönemdeki uzantısı: İbâzîlik ve Uman İbâzîleri. | |
| 13 | Radikal akımlara kaynaklık açısından Hâricîlik ve Selefiyye, kısa Suud devleti tarihi ve Kâbe baskını. | |
| 14 | Ortadoğu mezhepleri ve Mehdîlik eksenli hareketler, genel değerlendirme. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | Daftary, Farhad. The Ismailis, Their History and Doctrines. Cambridge: Cambridge University Press, 2007. Daftary, Farhad. Ismaili Literature, A Bibliography of Sources and Studies, London, I. B. Tauris, 2004. Ash?ari, Al-Ibanah (Elucidation of Islam?s Foundation), N. York, 1967. Taftazani, Commentary on the Creed of Islam, N. York, 1950. Wensinck, J. The Muslim Creed*. Cambridge: Cambridge University Press, 1932. Wolfson, H. A. The Philosophy of The Kalam. London: Harvard University Press, 1976. Ceylan, Yasin. Theology and Tafsir in the Major Works of Fakhr al-Din al-Razi. Kuala Lumpur: ISTAC, 1996. Ceric, Mustafa. Roots of Synthetic Theology in Islam, A Study of the Theology of Abu Mansur al-Maturidi. Kuala Lumpur: ISTAC, 1995. Madelung, W. ?The Spread of Maturidism and the Turks.? In ACTAS IV Congresso de Estudos Arabes e Islamicos, Coimbra- Lisboa 1 a 8 de Setembro de 1968, 109-168. Leiden: E.J. Brill, 1971. Martin, Richard C., Mark R. Woodward, and Dwi S. Atmaja. Defenders of Reason in Islam, Mu´tazilism from Medieval School to Modern Symbol. Oxford: Oneworld, 1997. Fakhry, Majid. A Short Introduction to Islamic Philosophy, Theology and Mysticism. Oxford: Oneworld, 1997. Nasr, S. H. , and O. Leaman, eds. History of Islamic Philosophy. Vol. I-II. London: Routledge, 1996. Sharif, M. A History of Muslim Philosophy, Wiesbaden, 1963. DELONG-BAS, NATANA J. Wahhabi Islam: From Revival and Reform to Global Jihad, Oxford Un. Press, 2004. Oliver, Haneef James, The ?Wahhabi? Myth, 2002. Commins, David, The Wahhabi Mission and Saudi Arabia, London, I. B. Tauris, 2006. Virani, Shafique N, The Ismailis in the Middle Ages, Oxford Un. Press, 2007. Landolt, hermann and others, An Anthology of Ismaili Literature: A Shiʿi Vision of Islam, London, I. B. Tauris, 2008. Sayyid, Ayman Fuad, The Fatimids and their Successors in Yaman: The History of an Islamic Community, London, I. B. Tauris, 2002. Friedman, Yalon, The Nuṣayrī-ʿAlawīs: An Introduction to the Religion, History and Identity of the Leading Minority in Syria, Leiden, Brill, 2010. Momen, Mojan, An Introduction to Shii Islam, Yale Un. Press, 1985. Jafri, The Origins and Early Development of Shi?a Islam, Beirut, 1976. Sharon, Moshe, Studies in Modern Religions, Religious Movements and the babi-bahai Faiths, Leiden, Brill, 2004. Momen, Moojan. A Short Introduction to the Bahai Faith. Oxford: Oneworld, 1997. Soli Shahvar, The Forgotten Schools: The baha?is and modern education in Iran, 1899?1934, London, I. B. Tauris, 2009. Scharbrodt, Oliver, Islam and the Bahai Faith, London, Routledge, 2008. Hitti, Philip, Origin of the Druze People and Religion, Forgotten Book, 2010. Swayd, Samy, Historical Dictionary of the Druzes, Oxford, The Scarecrow Press, 2006. Joseph, Isya, Devil Worship:The Saret Book and Traditions of Yazidiz, Boston, 1919. Bulut, H.İbrahim, Dünden Bugüne Siyasi-İtikadi İslam Mezhepleri Tarihi, Ankara 2011. Ahmet Bağlıoğlu, İnanç Esasları Açısından Dürzilik, Ankara 2004. Bağdadî, Mezhepler Arasındaki Farklar, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, İstanbul 1991. E. Ruhi Fığlalı, İmâmiyye Şîası, İstanbul 1984. Eşârî, Makalâtül-İslâmiyyîn ve İhtilafül-Musallîn, thk.Helmut Ritter, Weisbaden 1980. Ethem Ruhi Fığlalı, Babilik ve Bahailik, Ankara 1993. Hasan Onat, Emeviler Devri Şii Hareketleri ve Günümüz Şiiliği, Ankara 1993. Henry Laoust, İslamda Ayrılıkçı Görüşler, (tr. E.R.Fığlalı-S.Hizmetli), Ankara 1999.İ. Abdulhamid, İslamda İtikâdî Mezhepler ve Akâid Esasları, M. Saim Yeprem, İstanbul 1983. İbn Hazm, el-Fasl Fîl-Milel vel-Ehvâ ven-Nihal, Beyrut 1986. Kummî ve Nevbahtî, Kitâbul-Makâlât vel-Fırak ve Fırakuş-Şîa, çev. Hasan Onat-Sabri Hizmetli-Sönmez Kutlu-Ramazan Şimşek, Ankara 2004. Muhammed Ebû Zehra, İslâm´da Siyâsî ve İtikâdî Mezhepler Tarihi, çev: E. Ruhi Fığlalı-O. Eskicioğlu, İstanbul 1970. Şehristani, Milel ve Nihal (çev. Mustafa Öz), İstanbul 2008. W. M.Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev. E.R. Fığlalı, Ankara 1981. |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Güncel konu ve sorunlar hakkında, tarihi, sosyal ve kültürel boyutlarıyla birlikte bilgi ve fikir sahibi olma Güncel konu ve sorunlar hakkında, tarihi, sosyal ve kültürel boyutlarıyla birlikte bilgi ve fikir sahibi olma Uluslararası İlişkiler alanında en güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olma, bunları kullanabilme Uluslararası İlişkiler alanında en güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olma, bunları kullanabilme | ||||||
| 2 | Dış Politika ve Uluslararası İlişkiler kavramları, fikirleri ve verilerini, bilimsel yöntemlerle değerlendirme, karmaşık olay, gelişme ve konuları belirleme ve analiz edebilme, tartışmalar yapabilme, olgu ve araştırmalara dayalı öneriler geliştirebilme Dış Politika ve Uluslararası İlişkiler kavramları, fikirleri ve verilerini, bilimsel yöntemlerle değerlendirme, karmaşık olay, gelişme ve konuları belirleme ve analiz edebilme, tartışmalar yapabilme, olgu ve araştırmalara dayalı öneriler geliştirebilme Mesleki ve bilimsel etik davranış ilkelerinin bilincinde olma Mesleki ve bilimsel etik davranış ilkelerinin bilincinde olma | ||||||
| 3 | Bilgi üretimi ve kullanımı ile bilgiye ulaşmada yöntem ve araştırma teknikleri konusunda beceri sahibi olma Bilgi üretimi ve kullanımı ile bilgiye ulaşmada yöntem ve araştırma teknikleri konusunda beceri sahibi olma | ||||||
| 4 | Diplomatlık, ataşelik gibi uluslararası ilişkilerin kariyer alanlarında kendini geliştirme potansiyeline ve becerisine sahip olma Diplomatlık, ataşelik gibi uluslararası ilişkilerin kariyer alanlarında kendini geliştirme potansiyeline ve becerisine sahip olma | ||||||
| 5 | Alana ilgi duyan ve ilgisiz dinleyici gruplarını, Uluslararası İlişkiler ile ilgili konularda bilgilendirme, onlara düşüncelerini, konu ile ilgili problemleri ve çözüm yöntemlerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü aktarabilme Alana ilgi duyan ve ilgisiz dinleyici gruplarını, Uluslararası İlişkiler ile ilgili konularda bilgilendirme, onlara düşüncelerini, konu ile ilgili problemleri ve çözüm yöntemlerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü aktarabilme Takım çalışmasına uyumlu, inisiyatif sahibi, yenilikçi fikirlere açık ve analitik düşünebilme Takım çalışmasına uyumlu, inisiyatif sahibi, yenilikçi fikirlere açık ve analitik düşünebilme Türkçe’yi iyi kullanma, yazılı ve sözlü iletişimi iyi olup kendini doğru şekilde ifade edebilme ve empati yeteneğine sahip olma Türkçe’yi iyi kullanma, yazılı ve sözlü iletişimi iyi olup kendini doğru şekilde ifade edebilme ve empati yeteneğine sahip olma | ||||||
| 6 | Uluslararası İlişkiler Lisans yeterlilikleri üzerine kurulan aynı ya da farklı bir alandaki bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte bilimsel araştırma yaparak bilgiye ulaşma, bilgiyi değerlendirme, yorumlama Uluslararası İlişkiler Lisans yeterlilikleri üzerine kurulan aynı ya da farklı bir alandaki bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte bilimsel araştırma yaparak bilgiye ulaşma, bilgiyi değerlendirme, yorumlama | ||||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | İslam tarihinin ilk siyasi ihtilafların mezheplerin oluşumundaki rolünü kavrar. Mezhepler Tarihi usul ve kavramlarına vakıf olur. | ||||||
| 2 | "Siyâsî-itikâdî mezhep" kavramlarını tanır, siyaset-inanç ilişkisine dair fikir edinir. | ||||||
| 3 | Şîa, Ehl-i Sünnet, Hâricîlik, Mu´tezile ve Mürcie gibi hicrî ilk üç yüzyılda teşekkül etmiş ana mezhepleri tanır. | ||||||
| 4 | İmâmî Şiilik ve kollarını kavrar ve Şiilik´teki değişimi analiz edebilir. | ||||||
| 5 | Nusayrîlik-Şia ilişkisini kavrayıp Nusayrîliğin esasları hakkında bilgi sahibi olur. | ||||||
| 6 | Yezidîlik ve Dürzîliğin kökenine dair bilgi sahibi olup mitoloji-mezhep ilişkisini sorgular. | ||||||
| 7 | Selefî-Vehhâbî düşüncenin ilkelerini kavrayıp Selefîliğin İslâm düşüncesine tesirlerini analiz eder. | ||||||
| 8 | Müstakil din izlenimi uyandıran mezhepler konusunda bilgi sahibi olur. |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 100 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|