Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Türk Dilinin Ses ve Şekil Yapısı YTD 529 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi BAHRİ KUŞ
Dersi Verenler Dr.Öğr.Üyesi BAHRİ KUŞ,
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Dr. Tuğçe TAKOĞLU

Dersin Kategorisi Alanına Uygun Öğretim
Dersin Amacı

Türk dilinin ses bilgisi ve ekleşme sistemi bakımından işleyişini ve bu işleyişin usulünü öğretmek.

Dersin İçeriği

Türk dilinin sahip olduğu ses ve ekleşme bilgisi özellikleri.

Kalkınma Amaçları
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Türk dilinin ses bilgisi özelliklerini bilir. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma,
2 Türk dilinin ekleşme kaidelerini anlar. Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Anlatım,
3 Ses bilgisi özelliklerinin ekleşme düzeni üzerindeki etkisi hakkında fikir yürütür. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Grupla Çalışma,
4 Herhangi bir ses olayı hakkında hüküm verir. Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma, Anlatım, Soru-Cevap,
5 Çeşitli söz dizimi örneklerinin ekleşme bilgisi bakımından tahlilini yapar. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma,
6 İncelediği söz dizimi örneklerini başkalarıyla da karşılaştırır. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Ses nedir? Ses bilgisi alanında hazırlanmış güncel kaynakları araştırmış olmak.
2 Ses olayı, ses değişmesi ve ses uyumu nedir? Ses bilgisi tekrarı yapmış olmak.
3 Türk dilinin hece yapısı Hece konusunda ön bilgi edinmiş olmak.
4 Ses olayları: Yayınma, yer değiştirme, benzetme Ses olayları konusunda malzeme derlemiş olmak.
5 Yutulma, erime, açıklık uyumu Ses olayları konusunda malzeme derlemiş olmak.
6 Haploloji, toplaşma, birleşme, örneklenme Ses olayları konusunda malzeme derlemiş olmak.
7 Ekleşme bilgisi, şekil bilgisi nedir? Ekleşme bilgisi alanında hazırlanmış güncel kaynakları araştırmış olmak.
8 Fonem, alofon; Morfem, alomorf nedir? Bunların birbirleriyle olan ilişkisi nedir? Ekleşme bilgisi tekrarı yapmış olmak.
9 Türk dilinde yardımcı unsur-asıl unsurun kimliği Türk dilinde kelime ve ekin konumu ile ilgili araştırma yapmış olmak.
10 Kelime-ek, kelime- kelime, ek-ek ilişkisi Türk dilinde kelime ve ekin konumu ile ilgili araştırma yapmış olmak.
11 Türk dilinin eklerininin sınıfları Ek sınıfları hakkında söyleneneleri derlemiş olmak.
12 yapım, çekim, sıfatlama, çatı, teklik-çokluk, fiilimsi, ek fiil, hal ekleri, olumluluk-olumsuzluk ekleri Ek sınıfları hakkında problemli tarafları bir araya getirmiş olmak.
13 Ek sınıflarının oluşmasında etkin olan temel esaslar Ek sınıfları hakkında problemli tarafları bir araya getirmiş olmak.
14 Ses olayları ve ekleşme bilgisi tahlili örnekleri Verilen örneklerin tahlillerini yapmış olmak.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Korkmaz, Zeynep; Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi); TDK Yay., Ankara, 2009.
Karaağaç, Günay, Türkçenin Ses Bilgisi, Kesit Yay., 2010.

 

Turan, Zikri; Türkçenin Yapım ve Çekim Düzeninde Yer Alan Eklerin Sınıflandırılması Nasıl Olmalıdır?, 4. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı’nda sunulan bildiri, 25-29 Eylül 2000, Çeşme-İZMİR;
Turan, Zikri; Eski Türkçe Döneminde Bir Morfofonetik Karşıtlık Sorunu, VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı’nda sunulan bildiri, 20-25 Ekim 2008, Ankara;
Turan, Zikri; Zaman Eki Unsurunun Tayinine Ağızlardan Tanıklar, II. Uluslar Arası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı’nda sunulan bildiri, Kars, 22 Mayıs 2009;
Turan, Zikri; Türk Dilinin Söz Diziminde Yer Ödünçlemesi, III. Uluslar Arası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 16-18 Aralık 2010, İzmir;
Turan, Zikri; Gösterme Sıfat Fiili, Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, s. 235-243, Akçağ Yayınları, Ankara, 2008;
Turan, Zikri; Cümlenin Yapısı İle İlişkilendirilen “Basit” ve “Birleşik” Kavramları Üzerine (Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, S.8, Sivas 1999, s. 299-311);
Turan, Zikri; Eski Anadolu Türkçesi’nde Ol- Cevherî Fiili, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1996;
Turan, Zikri; Türkçede Basit/Birleşik Çekim Ayırımıyla Sembolleşen Fiil Çekiminin Problemleri, Journal of Turkish Studies Türklük Bilgisi Araştırmaları, Volume 30/ III (Orhan Okay Armağanı III), Harvard Üniversity 2006, s.279-292;
Turan, Zikri; Orta Türkçe Dönemi Metinlerinde, Kelime Başı Ünsüzlerinde Aşırı Patlayıcılaşma Var Mıydı?, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstiütsü VII. .Milletler Arası Türkoloji Kongresi’nde sunulan bildiri, 8-12 Kasım, İstanbul 1999./ İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 2001-2003, İstanbul 2003, s. 539-558.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır. X
2 Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir.
3 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir. X
4 Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler. X
5 Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir. X
6 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır. X
7 Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar.
8 Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi, disiplinler arası araştırmalar yapar.
9 Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler. X
10 Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir.
11 Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur. X
12 Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular. X
13 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir. X
14 Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir. X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14
1 Türk dilinin ses bilgisi özelliklerini bilir. 5
2 Türk dilinin ekleşme kaidelerini anlar. 5
3 Ses bilgisi özelliklerinin ekleşme düzeni üzerindeki etkisi hakkında fikir yürütür. 5 5
4 Herhangi bir ses olayı hakkında hüküm verir. 5 5
5 Çeşitli söz dizimi örneklerinin ekleşme bilgisi bakımından tahlilini yapar. 5 5
6 İncelediği söz dizimi örneklerini başkalarıyla da karşılaştırır. 5 5
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 100
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 12 12
Kısa Sınav 1 4 4
Ödev 1 6 6
Performans Görevi (Seminer) 1 6 6
Final 1 14 14
Toplam İş Yükü 138
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,52
Dersin AKTS Kredisi 6