Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Fıkıh ve Diğer Hukuk Sistemleri TIB 607 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri

Ön koşul dersleri yoktur.

Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Doktora
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi İRFAN İNCE
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Fıkıh ilminin oluşum döneminde İslam öncesi Arap âdetleri, Yahudi hukuku ve Roma hukukuyla münasebetleri çerçevesinde fıkhın özgünlüğüne dair tartışmalar hakkında bilgi vermek ve anılan tartışmalarda ileri sürülen argümanları analiz etmek.

Dersin İçeriği

1. Oluşum döneminde fıkıh (Hicri I-III. asırlar)

2. Fıkıh ve diğer hukuk gelenekleriyle ilişkiler

3. Fıkhın özgünlüğüne dair tartışmalar

4. Roma Hukuk geleneği ve fıkıh  öğretisi karşılaştırması

5. Şekil ve yazım geleneği açıdan karşılaştırma

6. Örnek bazı kavram ve kurumlar üzerinde karşılaştırma

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Fıkhın oluşum döneminde sosyo-kültürel ortamı tasvir edebilir. Anlatım, Beyin Fırtınası,
2 İslam öncesi Arap toplumu ve Yahudi geleneğindeki benzerlikler üzerinden fıkhın bazı kavram ve normlarını karşılaştırabilir. Anlatım, Beyin Fırtınası,
3 Roma hukukunun evrelerini açıklayabilir. Anlatım, Soru-Cevap,
4 Roma hukuk öğretisi ve fıkhı şekil açısından karşılaştırabilir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
5 Bazı hukuk kurumları üzerinden Roma hukuku ve fıkıh normlarını hukuk düşüncesi açısından karşılaştırabilir. Anlatım, Beyin Fırtınası,
6 Fıkhın özgünlüğüyle ilgili tartışmaları değerlendirebilir. Anlatım, Soru-Cevap,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Fıkhın oluşum sürecine dair özgünlük tartışmaları
2 İlk dönem tercüme hareketleri ve bilgi transferi
3 İslam dışı geleneklerle olan ilişkiler bağlamında fıkıh
4 Cahiliyye dönemi Arap örfü, Yahudi hukuk geleneği ve fıkıh
5 Roma Hukukunun yapısı ve tarihi gelişimi
6 Özgünlük tartışmaları: Tez I: Fıkıh diğer hukuk sistemlerinden etkilenmemiştir.
7 Tez II: Fıkıh diğer hukuk sistemlerinin doğrudan etkisi altında gelişmiştir.
8 Tez III: Fıkıh diğer hukuk sistemlerinden dolaylı olarak etkilenmiştir.
9 Roma Hukuku ve ilk dönem fıkıh eserlerinin sistematiği
10 Jus Privatum - Muamelât
11 Patrocinium, piae causae – velâ, vakıf
12 Akit I
13 Akit II
14 Tartışma ve değerlendirme
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Şeybânî, Muhammed b. Hasen, el-Asl, el-Mebsût, tahkik ve dirase Mehmet Boynukalın. -- Beyrut : Daru İbn Hazm, 2012/1433.

Bedir, Murteza, Buhara Hukuk Okulu: 10.-13. Yüzyıllar Orta Asya Vakıf Hukuku Bağlamında Bir İnceleme, Edam Yayıncılık, İstanbul 2010.

Bülent Tahiroğlu, Roma Borçlar Hukuku, Der Yayınları, İslanbul 2009.

Benjamin Jokisch, Islamic Imperial Law. Harun-Al-Rashid’s Codification Project, Walter de Gruyter, Berlin-New York, 2007.

Ayman Daher, “The shari’a: roman law wearing an islamic veil?” Hirundo: The McGill Journal of Classical Studies, Volume III: 91-108. 2005.

Hallaq,Wael.B. "The Quest for Origins or Doctrine? Islamic Legal Studies as Colonialist Discourse." UCLA J. Islamic & Near E.L. 2 (2002)

Şâfi’î, Muhammed b. İdrîs, Kitâbu’l-umm, Dâru’l-vefâ, Kahire, 2001.

Motky, Harald, Islamic History and Civilization, the Origins of Islamic Jurisprudence: Meccan Fiqh Before the Classical Schools, Brill Academic Pub., 2001.

Hallaq, Wael B. “The Use and Abuse of Evidence: The Question of Provincial and Roman Influences on Early Islamic Law”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 110, No. 1 (Jan. - Mar., 1990), pp.79-91.

Crone, P. Roman, Provincial and Islamic Law. Cambridge: Cambridge University Press, 1987.

Allâl el-Fâsî, Medhal fi’n-nazariyyeti’l-âmme li-dirâseti’l-fıkhi’l-islâmî ve mukârenetuhû bi’l-fıkhi’l-ecnebî, yay. Abdurrahmân b. el-Alevî el-Harîşî, 1985.

Di Marzo, Salvatore, Roma Hukuku, çev. Ziya Umur, İstanbul, 1959.

IUSTIANI INSTITUTIONES:  http://droitromain.upmf-grenoble.fr/Corpus/iust_institut.html

IUSTINIANUS INSTITUTIONES, çev. Ziya Umur, İstanbul, 1955.

Sûfî Hasan Ebû Tâlib, Târîhu’n-nuzumi’l-kânûniyye ve’l-ictimâ’iyye, Dâru’n-nahdati’l-arabiyye, 1976.

Sûfî Hasan Ebû Tâlib, Beyne’ş-şerî’ati’l-islâmiyye ve’l-kânûni’r-rûmânî, Mektebetu nahdati Mısr, t.y.

Mâlik b. Enes, el-Müdevvenetü’l-kübrâ : rivâyetu Sahnûn b. Sa’îd el-Tenûhî, Vezâretu’ş-şu’ûni’l-islâmiyye ve’l-evkâf, el-Memleketu’l-arabiyye es-Su’ûdiyye, 1324.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 İlgili alanda bilimsel bilgi oluşturacak veri toplama, literatür inceleme ve analiz yapma becerisini kazanmak; Bilimsel araştırma sürecine ilişkin yöntem bilgi ve becerisinde ustalaşmış olmak; Bilimsel çalışmalarında kuramsal, yöntemsel ve uygulama bağlamında en az bir alanda katkı sağlama becerisini kazanmak; Eleştirel bir değerlendirme ve sentez yapma yeterliliği kazanmak; Yeniliklere ve yeni fikirlere açık olma ve yeni fikirler üretebilme becerisi kazanmak; Disiplinler arası çalışabilme becerisine sahip olmak ve farklı alanlardaki kuram, yöntem ve uygulamaları ilgili alana adapte edebilme becerisi kazanmak; İlgili alandaki teknolojik gelişmeleri, bilimsel ilerlemeleri ve bilgi teknolojilerini yakından takip etmek; Akademik yazım alışkanlığına katkı sağlayacak alanı ile ilgili en az bir yayın yapmak; Uzmanlık alanları ile ilgili olarak ulusal ve uluslar arası çevrelerle iletişim kurabilme becerisi kazanmak; Akademik hayatın gerektirdiği düzeyde davranış ve etik duyarlılığa sahip olmak X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1
1 Fıkhın oluşum döneminde sosyo-kültürel ortamı tasvir edebilir.
2 İslam öncesi Arap toplumu ve Yahudi geleneğindeki benzerlikler üzerinden fıkhın bazı kavram ve normlarını karşılaştırabilir.
3 Roma hukukunun evrelerini açıklayabilir.
4 Roma hukuk öğretisi ve fıkhı şekil açısından karşılaştırabilir.
5 Bazı hukuk kurumları üzerinden Roma hukuku ve fıkıh normlarını hukuk düşüncesi açısından karşılaştırabilir.
6 Fıkhın özgünlüğüyle ilgili tartışmaları değerlendirebilir.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 50
1. Ödev 50
Toplam 100
1. Final 50
1. Yıl İçinin Başarıya 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 14 3 42
Ara Sınav 1 12 12
Ödev 1 20 20
Final 1 20 20
Toplam İş Yükü 142
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,68
Dersin AKTS Kredisi 6