| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Jeofizikte Veri İşlem | JFM 206 | 4 | 2 + 1 | 3 | 6 |
| Ön Koşul Dersleri | Yok |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Zorunlu |
| Dersin Koordinatörü | Dr.Öğr.Üyesi GÜNAY BEYHAN |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | Arş. Gör. Ali SİLAHTAR |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Jeofizikte toplanan verilerin, yer altı modelinin tanımlanması ve yorumlanabilir hale getirilmesi için çeşitli matematiksel işlemlerin öğrenilmesi |
| Dersin İçeriği | Jeofizikte veri işlem kavramına genel giriş, Veri türlerinin tanımlanması ve sınıflandırılması, Sistem kavramı ve Sinyalin tanımlanması, Örnekleme teorisi, Analog ve Sayısal veriler, Verilerin sayısallaştırılması, Yaklaştırma Yöntemleri ile ilgili genel bilgiler, Verilerin yuvarlatılması, Dalgacık kavramı, Korelasyon ve konvolüsyon, Veri işlem uygulamalarında ve bazı gerçek verilerde kullanılan basit fonksiyonların zaman ve frekans ortamı özellikleri, Fourier serileri, Fourier dönüşümü; özellikleri, Bir boyutlu, çok boyutlu fourier dönüşümleri, Hızlı Fourier dönüşümü, Jeofizik kullanılan önemli dönüşümler, Pencereleme işlemleri, Süzgeçleme işlemleri, Dekonvolüsyon |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Gözlemsel veri türlerini bilir ve sınıflandırmasını yapabilir | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Eğitsel Oyun, Gösterip Yaptırma, | |
| 2 | Yuvarlatma kavramının temel mantığını bilir ve kayan ortalama yöntemini kullanabilir | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Grupla Çalışma, Eğitsel Oyun, Gösterip Yaptırma, Rol Oynama, | |
| 3 | Dalgacık kavramını bilir, Konvolüsyon ve Korelasyonu bilir ve uygulamalarını yapabilir | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma, Eğitsel Oyun, Gösterip Yaptırma, Rol Oynama, | |
| 4 | Fourier serileri temelini bilir, Fourier dönüşümünü ve özelliklerini bilir, Spektrum hesaplamalarını yapabilir | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma, Gösterip Yaptırma, Rol Oynama, | |
| 5 | Jeofizikte kullanılan diğer dönüşümlerin temelini ve uygulama alanlarını bilir | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma, Eğitsel Oyun, Rol Oynama, | |
| 6 | Pencerelemenin önemini kavrar, pencere fonksiyonuları hakkında bilgi sahibi olur, uygulama kriterlerini bilir | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma, Eğitsel Oyun, Gösterip Yaptırma, | |
| 7 | Süzgeçlemenin önemini ve özelliklerini bilir, Jeofizik problemlere uygulama şeklini kavrar | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Eğitsel Oyun, Gösterip Yaptırma, Rol Oynama, | |
| 8 | |||
| 9 | |||
| 10 | |||
| 11 | |||
| 12 |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Jeofizikte Veri İşlem kavramı, Gözlemsel veriler ve Sınıflandırılması; Sürekli, Ayrık, Tanımsal ve Rastgele veriler | |
| 2 | Sistem ve Sinyal kavramı, Örnekleme teorisi, Analog ve Sayısal veriler, Uygulaması | |
| 3 | Yaklaştırma yöntemleri genel bilgi, Yuvarlatma; Kayan ortalama, Uygulaması | |
| 4 | Dalgacık kavramı, Korelasyon; Öz ilişki, Çapraz ilişki (Zaman ve Frekans ortamı), Uygulama | |
| 5 | Konvolüsyon ve Özellikleri (Zaman ve frekans ortamı), Uygulama | |
| 6 | Fourier serileri; Drichlet Şartları, Fourier katsayıları, Parseval Kurami, Gibbs olayı, Uygulama | |
| 7 | Fourier Serileri; Tek ve Çift Fonksiyonlar, Karmaşık Fourier serileri, Uygulama | |
| 8 | Fourier Dönüşümü ve özellikleri, Spektrum İşlemleri (Genlik, Faz, Güç Spektrumları) | |
| 9 | Fourier Dönüşümü; Bir boyutlu Fourier Dönüşümü, Aliasing, Uygulama | |
| 10 | Ayrık ve Hızlı Fourier Dönüşümü, Uygulama | |
| 11 | Fourier Dönüşümü; Çok boyutlu Fourier Dönüşümü | |
| 12 | Jeofizikte Önemlli Dönüşümler; Hilbert, Hankel, Laplace ve Z dönüşümlerinin temelleri | |
| 13 | Pencereleme ve pencere fonksiyonları | |
| 14 | Süzgeçlerin Özellikleri ve Önemi, İdeal Süzgeç Fonksiyonları, Dekonvolüsyon |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | Derleme Notlar |
| Ders Kaynakları | 1) N. Canitez, 1984 Jeofizikte Veri-Islem, Istanbul Teknik Üniversitesi Yayinlari. 2) H. Özdemir, 1980, Jeofizikte Veri-İşlem 2, Istanbul Teknik Üniversitesi Yayinlari. 3) Ö. Yılmaz., 1987, Seismic Data Processing, SEG, Tulsa, OK. 4) R. Pınar ve Z. Akçığ, 1995, Jeofizikte Sinyal Kuramı ve Dönüşümler, TMMOB, Jeofizik Mühendisleri Odası Yayınları No:3. 5) N. Canıtez, U. Yaramancı ve H. Özdemir, 1987, Spektral Analiz ve Jeofizik Uygulamaları, TMMOB, Jeofizik Mühendisleri Odası Yayınları No:1. 6) E. A. Robinson and S. Treitel, 1980, Geophysical Signal Analysis, Prentice Hall, 7) L. Hatton, M. H. Worthington, J. Makin, 1999, Seismic Data Processing, Blackwell, Cambridge. 8) A. T. Başokur, 2007, Spektral Analiz ve Sayısal Süzgeçler, JFMO Eğitim Yayınları No:8 9) C. Kurtuluş ve D. Gider, 2004, VERİ İŞLEM Sürekli ve Ayrık, Kocaeli Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 134, Kocaeli. 10) J. F. Claerbout, 1985, Fundamentals of Geophysical Data Processing, Blackwell Scientific Publications |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 a | Matematik, fen bilimleri ve ilgili mühendislik disiplinine özgü konularda yeterli bilgi birikimi; | ||||||
| 1 b | Bu alanlardaki kuramsal ve uygulamalı bilgileri, karmaşık mühendislik problemlerinin çözümünde kullanabilme becerisi. | ||||||
| 2 a | Karmaşık mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi; | ||||||
| 2 b | Bu amaçla uygun analiz ve modelleme yöntemlerini seçme ve uygulama becerisi. | ||||||
| 3 | Karmaşık bir sistemi, süreci, cihazı veya ürünü gerçekçi kısıtlar ve koşullar altında, belirli gereksinimleri karşılayacak şekilde tasarlama becerisi; bu amaçla modern tasarım yöntemlerini uygulama becerisi. | X | |||||
| 4 | Mühendislik uygulamalarında karşılaşılan karmaşık problemlerin analizi ve çözümü için gerekli olan modern teknik ve araçları seçme ve kullanma becerisi; bilişim teknolojilerini etkin bir şekilde kullanma becerisi. | X | |||||
| 5 a | Karmaşık mühendislik problemlerinin veya disipline özgü araştırma konularının incelenmesi için deney tasarlama becerisi. | ||||||
| 5 b | Deney yapma, veri toplama, sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi. | ||||||
| 6 a | Disiplin içi takımlarda etkin biçimde çalışabilme becerisi. | ||||||
| 6 b | Çok disiplinli takımlarda etkin biçimde çalışabilme becerisi. | ||||||
| 6 c | Bireysel çalışma becerisi. | ||||||
| 7 a | Sözlü ve yazılı etkin iletişim kurma, etkin rapor yazma ve yazılı raporları anlama, tasarım ve üretim raporları hazırlayabilme becerisi, | ||||||
| 7 b | En az bir yabancı dil bilgisi. | ||||||
| 7 c | Etkin sunum yapabilme becerisi. | ||||||
| 7 d | Açık ve anlaşılır talimat verme ve alma becerisi. | ||||||
| 8 | Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği konusunda farkındalık; bilgiye erişebilme, bilim ve teknolojideki gelişmeleri izleme ve kendini sürekli yenileme becerisi. | X | |||||
| 9 a | Etik ilkelerine uygun davranma, mesleki ve etik sorumluluk hakkında bilgi, | ||||||
| 9 b | Mühendislik uygulamalarında kullanılan standartlar hakkında bilgi. | ||||||
| 10 a | Proje yönetimi, risk yönetimi ve değişiklik yönetimi gibi, iş hayatındaki uygulamalar hakkında bilgi; | ||||||
| 10 b | Girişimcilik, yenilikçilik hakkında farkındalık | ||||||
| 10 c | Sürdürülebilir kalkınma hakkında bilgi. | ||||||
| 11 a | Mühendislik uygulamalarının evrensel ve toplumsal boyutlarda sağlık, çevre ve güvenlik üzerindeki etkileri ve çağın mühendislik alanına yansıyan sorunları hakkında bilgi; | ||||||
| 11 b | Mühendislik çözümlerinin hukuksal sonuçları konusunda farkındalık. | ||||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 1 a | PÇ 1 b | PÇ 2 | PÇ 2 a | PÇ 2 b | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 5 a | PÇ 5 b | PÇ 6 | PÇ 6 a | PÇ 6 b | PÇ 6 c | PÇ 7 | PÇ 7 a | PÇ 7 b | PÇ 7 c | PÇ 7 d | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 9 a | PÇ 9 b | PÇ 10 | PÇ 10 a | PÇ 10 b | PÇ 10 c | PÇ 11 | PÇ 11 a | PÇ 11 b |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Gözlemsel veri türlerini bilir ve sınıflandırmasını yapabilir | 3 | 4 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 2 | Yuvarlatma kavramının temel mantığını bilir ve kayan ortalama yöntemini kullanabilir | 5 | 4 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 3 | Dalgacık kavramını bilir, Konvolüsyon ve Korelasyonu bilir ve uygulamalarını yapabilir | 4 | 4 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 4 | Fourier serileri temelini bilir, Fourier dönüşümünü ve özelliklerini bilir, Spektrum hesaplamalarını yapabilir | 4 | 5 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 5 | Jeofizikte kullanılan diğer dönüşümlerin temelini ve uygulama alanlarını bilir | 4 | 5 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 6 | Pencerelemenin önemini kavrar, pencere fonksiyonuları hakkında bilgi sahibi olur, uygulama kriterlerini bilir | 4 | 4 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 7 | Süzgeçlemenin önemini ve özelliklerini bilir, Jeofizik problemlere uygulama şeklini kavrar | 4 | 5 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 8 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| 9 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| 10 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| 11 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| 12 |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ödev | 30 |
| Toplam | 30 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 2 | 32 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 2 | 32 |
| Ara Sınav | 1 | 20 | 20 |
| Kısa Sınav | 2 | 9 | 18 |
| Ödev | 8 | 1 | 8 |
| Final | 1 | 15 | 15 |
| Toplam İş Yükü | 125 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 6 | ||