| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Biçimsel Diller ve Soyut Makineler | BSM 301 | 5 | 3 + 0 | 3 | 4 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Zorunlu |
| Dersin Koordinatörü | Prof.Dr. NEJAT YUMUŞAK |
| Dersi Verenler | Prof.Dr. NEJAT YUMUŞAK, |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Programlama dillerinin tasarımına ilişkin matematiksel ve biçimsel yöntemlerin sunulması ve bir dilde yazılan bir programın kabul şartları için araçlar tasarımını mümkün kılmak. |
| Dersin İçeriği | Dillerle ilgili temel matematik, Regüler ifadeler ve kümeler, Deterministik ve nondeterministik otomatlar, Dilbilgisi ve diller, Regüler diller, bağlamdan bağımsız diller, Gramerlerin iyileştirilmesi ve Normal formlar, Yığıtlı otamatlar, Turing makineleri, Ayrıştırma işlemleri, Dillerin sınıflandırılması, LL(k) diller ve LR(k) diller, Shift-Reduce ve Recursive-Descent ayrıştırma yöntemleri. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Dil tasarımlarının gerçekleştirilmesi | Anlatım, Tartışma, | Doğru Yanlış Testleri, Kısa Cevaplı Testler, Eşleştirme Testler, |
| 2 | Derleyici tasarımları için ön bilgiler | Tartışma, Anlatım, | Eşleştirme Testler, Kısa Cevaplı Testler, Doğru Yanlış Testleri, |
| 3 | Regüler diller ve Bağlamdan bağımsız dilleri karşılaştırma | Tartışma, Soru-Cevap, Anlatım, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Eşleştirme Testler, Doğru Yanlış Testleri, |
| 4 | DFA, NFA ve pda makinelerinin karşılaştırılması | Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Gezi / Gözlem, Anlatım, | |
| 5 | Turing makinelerinin dilbilimine katkıları | Soru-Cevap, Anlatım, | |
| 6 | ayrıştırma ve ayrıştırma ağaçları | Gezi / Gözlem, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Matematiksel Notasyonlar ve Teknikler | [1] 1. Hafta Sunusu |
| 2 | Düzenli İfadeler ve Düzenli Diller | [2] 2. Hafta Sunusu |
| 3 | Deterministik Sonlu Otomatlar | [3] 3. Hafta Sunusu |
| 4 | Nondeterministik Sonlu Otomatlar | [4] 4. Hafta Sunusu |
| 5 | Dilbilgisi ve Diller | [5] 5. Hafta Sunusu |
| 6 | Düzenli ve Düzensiz Diller | [6] 6. Hafta Sunusu |
| 7 | Bağlamdan Bağımsız Dilbilgisi ve Diller | [7] 7. Hafta Sunusu |
| 8 | Normal Biçimler | [8] 8. Hafta Sunusu |
| 9 | Yığıtlı (Pushdown)Otamatlar | [9] 9. Hafta Sunusu |
| 10 | Turing Makineleri | [10] 10. Hafta Sunusu |
| 11 | Turing makinesi Örnekleri | [11] 11. Hafta Sunusu |
| 12 | Ayrıştırma işlemleri (Top-down Parsing) | [12] 12. Hafta Sunusu |
| 13 | Ayrıştırma işlemleri (Bottom-up Parsing) | [13] 13. Hafta Sunusu |
| 14 | LL(k) ve LR(k) dilbilgileri | [14] 14. Hafta Sunusu |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | Ders notları |
| Ders Kaynakları | 1. Prof.Dr.Ünal Yarımağan, "Özdevinirler (Otomatlar) Kuramı ve Biçimsel diller", 1. baskı, Bıçaklar kitabevi, 2003. |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Matematik, fen bilimleri ve ilgili mühendislik disiplinine özgü konularda yeterli bilgi birikimi; bu alanlardaki kuramsal ve uygulamalı bilgileri, karmaşık mühendislik problemlerinde kullanabilme becerisi. | X | |||||
| 2 | Karmaşık mühendislik problemlerini saptama, tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi; bu amaçla uygun analiz ve modelleme yöntemlerini seçme ve uygulama becerisi. | X | |||||
| 3 | Mühendislik uygulamalarında karşılaşılan karmaşık problemlerin analizi ve çözümü için gerekli olan modern teknik ve araçları geliştirme, seçme ve kullanma becerisi; bilişim teknolojilerini etkin bir şekilde kullanma becerisi. | X | |||||
| 4 | Karmaşık bir sistemi, süreci, cihazı veya ürünü gerçekçi kısıtlar ve koşullar altında, belirli gereksinimleri karşılayacak şekilde tasarlama becerisi; bu amaçla modern tasarım yöntemlerini uygulama becerisi. | X | |||||
| 5 | Karmaşık mühendislik problemlerinin veya disipline özgü araştırma konularının incelenmesi için deney tasarlama, deney yapma, veri toplama, sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi. | ||||||
| 6 | Bilişim Teknolojilerinin yönetim, denetim, gelişim ve güvenliği/güvenilirliği hakkında bilgi sahibi olma ve farkındalık, | ||||||
| 7 | Disiplin içi ve çok disiplinli takımlarda etkin biçimde çalışabilme becerisi; bireysel çalışma becerisi. | ||||||
| 8 | Türkçe sözlü ve yazılı etkin iletişim kurma becerisi; en az bir yabancı dil bilgisi; etkin rapor yazma ve yazılı raporları anlama, tasarım ve üretim raporları hazırlayabilme, etkin sunum yapabilme, açık ve anlaşılır talimat verme ve alma becerisi. | ||||||
| 9 | Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci; bilgiye erişebilme, bilim ve teknolojideki gelişmeleri izleme ve kendini sürekli yenileme becerisi. | ||||||
| 10 | Etik ilkelerine uygun davranma, mesleki ve etik sorumluluk bilinci; mühendislik uygulamalarında kullanılan standartlar hakkında bilgi. | ||||||
| 11 | Proje yönetimi, risk yönetimi ve değişiklik yönetimi gibi, iş hayatındaki uygulamalar hakkında bilgi; girişimcilik, yenilikçilik hakkında farkındalık; sürdürülebilir kalkınma hakkında bilgi. | ||||||
| 12 | Mühendislik uygulamalarının evrensel ve toplumsal boyutlarda sağlık, çevre ve güvenlik üzerindeki etkileri ve çağın mühendislik alanına yansıyan sorunları hakkında bilgi; mühendislik çözümlerinin hukuksal sonuçları konusunda farkındalık. | ||||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Dil tasarımlarının gerçekleştirilmesi | ||||||||||||
| 2 | Derleyici tasarımları için ön bilgiler | ||||||||||||
| 3 | Regüler diller ve Bağlamdan bağımsız dilleri karşılaştırma | ||||||||||||
| 4 | DFA, NFA ve pda makinelerinin karşılaştırılması | ||||||||||||
| 5 | Turing makinelerinin dilbilimine katkıları | ||||||||||||
| 6 | ayrıştırma ve ayrıştırma ağaçları |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 60 |
| 1. Ödev | 20 |
| 1. Kısa Sınav | 10 |
| 2. Kısa Sınav | 10 |
| Toplam | 100 |
| 1. Final | 50 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 3 | 48 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 3 | 48 |
| Ara Sınav | 1 | 10 | 10 |
| Ödev | 1 | 10 | 10 |
| Final | 1 | 10 | 10 |
| Toplam İş Yükü | 126 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,04 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 4 | ||