| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Klasik Türk Edebiyatı Temel Bilgiler I | TDE 153 | 1 | 4 + 0 | 4 | 6 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Zorunlu |
| Dersin Koordinatörü | Dr.Öğr.Üyesi ARZU YILDIRIM |
| Dersi Verenler | Doç.Dr. ORHAN KAPLAN, Prof.Dr. VİLDAN COŞKUN, |
| Dersin Yardımcıları | Arş. Gör. Arzu Yıldırım, Arş.Gör. B.Gülay Açar |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Klasik Türk edebiyatının tanımı, kaynakları, konuları ile Klasik Türk edebiyatı türlerine ait temel bilgilerin şekil ve muhteva bakımından tanıtılması. Klasik Türk edebiyatı şair ve ediplerinin eğitimleri, edebi dünyaları; aruz vezni, önemi ve fonksiyonu ve en sık kullanılan kalıplar ile bunların uygulamalarının öğretilmesi. Klasik Türk şiirinin mazmunlar dünyasının tanıtılması. |
| Dersin İçeriği | Klasik Türk edebiyatının tanımı, doğuşu, adlandırılışı, coğrafyası; Klasik Türk şair ve ediplerinin dünyası, Klasik Türk edebiyatının kaynakları, aruz vezni, tanımı, tarihçesi, şiirdeki fonksiyonu, belli başlı aruz kalıpları ve uygulamalı örnekleri; Klasik Türk şiirinde sıkça kullanılmış mazmunlara ilişkin bilgiler; kaside, gazel, kıt´a vb. nazım şekillerinin tanımı, özellikleri, kısa tarihçeleri ve belli başlı temsilcileri ile şiirlerden örnekler. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Klasik Türk edebiyatının kaynaklarını sıralar ve Klasik Türk şairlerinin hayata bakışlarını anlatır. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, | Sınav, Ödev, |
| 2 | Klasik Türk şiirinde aruz vezninin şiirdeki fonksiyonu ve önemini açıklar. En çok kullanılmış olan aruz kalıplarını örneklendirir. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, | Sınav, Ödev, |
| 3 | Klasik Türk şiirinde sıkça kullanılmış olan belli başlı mazmunları ayırt eder. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, | Sınav, Ödev, |
| 4 | Klasik Türk şiirinde sıkça kullanılmış olan belli başlı mazmunları analiz eder. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, | Sınav, Ödev, |
| 5 | Klasik Türk şiiri nazım bilgisi ile nazım şekilleri hakkında genellemelere ulaşır. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, | Sınav, Ödev, |
| 6 | Klasik Türk şiiri nazım bilgisi ile nazım şekilleri hakkında sonuçları değerlendirir. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, | Sınav, Ödev, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Öğrencilerle tanışma, üniversite, fakülte ve bölümümüz hakkında genel bilgiler verme. | |
| 2 | Klasik Türk edebiyatının tanımı, doğuşu, adlandırılışı, coğrafyası; aruz vezninin tanımı, tarihçesi, şiirdeki fonksiyonu, aruz veznini bulmada kullanılan imâle, med, ulama vb. teknik unsurlar. | Prof. Dr. Ömer Faruk Akün’ün TDV İslâm Ansiklopedisi c. 9, s. 389-427’deki “Divan Edebiyatı” maddesi ile Orhan Şaik Gökyay’ın Eski Türk Edebiyatı El Kitabı s. 353’deki “Divan Edebiyatı Kimin?” başlıklı yazıs |
| 3 | Klasik Türk edebiyatının kaynakları, Klasik Türk şairinin dünyası, felsefesi, sanat anlayışı; Türk şiirinde en çok kullanılan aruz kalıpları, bahirler (vezin kümeleri); “Fâ‘ilâtün / Fâ‘ilâtün / Fâ‘ilâtün / Fâ‘ilün” kalıbının uygulaması. | Prof. Dr. Muhsin Macit’in Eski Türk Edebiyatı El Kitabı s. 51-58’deki “Divan Edebiyatı Estetiği” yazısı, Prof. Dr. Mustafa İsen’in Eski Türk Edebiyatı El Kitabı s. 375-381’deki “Tezkirelerin Işığında Divan Edebiya |
| 4 | Mazmun’un tanımı, özellikleri, Klasik Türk şiirindeki kullanımları ve belli başlı mazmunlar, kafiye, redif vb. temel nazım bilgileri; Klâsik Türk şiiri nazım şekillerine giriş; “Mefâ‘îlün / Mefâ‘îlün / Mefâ‘îlün / Mefâ‘îlün” kalıbının uygulaması. | Öğrencilere verilecek ve I. Dönem için sorumlu olacakları “60 maddelik mazmunlar listesi”ndeki “abdâl, ankâ, gül, bülbül, heftiklim” vb. mazmunların tamamının özetlenmek suretiyle hazırlanması gerekmektedir. |
| 5 | Aruz vezni. Aruzun doğuşu, yayılması. Türk Edebiyatı'nda kullanılan başlıca aruz kalıpları. Örnek mısra ve beyitler üzerinde uygulamalar. | "Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz" adlı kitaptan ilgili bölüm çalışılacak. |
| 6 | Kaside: Tanımı, özellikleri, bölümleri, kısa tarihçesi, belli başlı kaside şairleri ve “Su Kasidesi” örneği üzerinde kasidenin bölümlerinin gösterilmesi; “Fe‘ilâtün (Fâ‘ilâtün)/ Fe‘ilâtün / Fe‘ilâtün / Fe‘ilün (Fa‘lün)” kalıbının uygulaması. | Fuzûlî’nin “Su Kasidesi” metninin fotokopisi temin edilmiş olmalı. |
| 7 | Gazel: Tanımı, özellikleri, kısa tarihçesi, belli başlı gazel şairleri ve gazel örnekleri; “Mef‘ûlü / Fâ ‘ilâtü / Mefâ ‘îlü / Fâ‘ilün” kalıbının uygulaması. | Necâti, Hayâli, Bâki, Fuzûli, Nedim ve Şeyh Gâlib’e ait birer gazel örneğinin fotokopisi temin edilmiş olmalı. |
| 8 | Mesnevi ve Hamse: Tanımı, özellikleri, kısa tarihçesi, belli başlı mesnevi ve hamse şairleri ile eserlerine dair kısa bilgiler; “Mefâ‘ilün / Fe‘ilâtün / Mefâ‘ilün / Fe‘ilün (Fa‘lün)” kalıbının uygulaması. | Prof. Dr. İsmail Ünver’in Türk Dili Dergisi, Divan Şiiri Özel Sayısı, s. 430-463’deki “Mesnevi” makalesi okunmalı. |
| 9 | Rubâi ve Tuyuğ: Tanımı, özellikleri, kısa tarihçesi, belli başlı şairleri ve şiir örnekleri; , “Mefâ‘îlün / Mefâ‘îlün / Fe‘ûlün” kalıbının uygulaması. | Ömer Hayyam, Azmi-zâde Haleti ve Yahya Kemal’e ait birer rubâi örneğinin fotokopisi temin edilmiş olmalı. |
| 10 | ARA SINAV | |
| 11 | Murabba, Terbî ve Muhammes: Tanımı, özellikleri, kısa tarihçesi, belli başlı şairleri ve şiir örnekleri; “Fâ‘ilâtün / Fâ‘ilâtün / Fâ‘ilün” kalıbının uygulaması. | Murabba, Terbi ve Muhammes nazım şekillerine dair örnek metinler, Divan edebiyatı kaynaklarından taranıp okunmalı. |
| 12 | Muhammes, Tardiye, Tahmîs ve Taştîr: Tanımı, özellikleri, kısa tarihçesi, belli başlı şairleri ve şiir örnekleri; “Fe‘ilâtün (Fâ‘ilâtün) / Mefâ‘ilün / Fe‘ilün (Fa‘lün)” kalıbının uygulaması. | Tardiyye, Tahmis ve Taştir nazım şekillerine dair örnek metinler, Divan edebiyatı kaynaklarından taranıp okunmalı. |
| 13 | Müseddes, Tesdîs, Müsebba,Tesbî, Müsemmen ve Tesmîn: özellikleri, “Müstef‘iün / Müstef‘iün / Müstef‘iün / Müstef‘iün” “Mef‘ûlü / Fâ‘ilâtün / Mef‘ûlü / Fâ‘ilâtün” kalıbı | Müseddes, Tesdis, Müsebba, Tesbi, Müsemmen ve Tesmin nazım şekillerine dair örnek metinler, Divan edebiyatı kaynaklarından taranıp okunmalı. |
| 14 | Mütessâ, Tetsî, Muaşşer, Ta’şîr, Terkîb-i bend ve Tercî-i bend: özellikleri, “Fe‘ûlün / Fe‘ûlün / Fe‘ûlün / Fe‘ûl” kalıbının uygulaması. | Bağdatlı Rûhi’ye ait bir terkîb-i bend ile Şeyh Gâlib’e ait bir tercî-i bend örneğinin fotokopisi temin edilmiş olmalı. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | Aksoyak, "Eski Türk Edebiyatı El Kitabı", (Grafiker Yayınları); Prof. Dr. Ahmet Mermer, Prof. Dr. Sebahat Deniz, Prof. Dr. Yavuz Bayram, Yrd. Doç. Dr. Lütfi Alıcı, Yrd. Doç. Dr. Muvaffak Eflatun, Yrd. Doç. Dr. Neslihan Koç Keskin, "Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatına Giriş", (Akçağ Yayınları, Ankara). |
| Ders Kaynakları | Bayram Ali Kaya, Ozan Yılmaz, Vildan S. Coşkun, Orhan Kaplan, "Klasik Türk Edebiyatı Temel Bilgiler", (Kesit Yayınları, İstanbul); Prof. Dr. Haluk İpekten, “Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz” (Dergah Yayınları, İstanbul); Ahmet Talat Onay, “Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar” (Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara); Cem Dilçin, “Örneklerle Türk Şiir Bilgisi” (Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara); Prof. Dr. İskender Pala, “Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü”, (Kapı Yayınları, İstanbul) |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır. | X | |||||
| 2 | Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir. | ||||||
| 3 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir. | ||||||
| 4 | Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler. | ||||||
| 5 | Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir. | X | |||||
| 6 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır. | X | |||||
| 7 | Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar. | X | |||||
| 8 | Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi , disiplinler arası araştırmalar yapar. | X | |||||
| 9 | Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler. | ||||||
| 10 | Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir | ||||||
| 11 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur. | X | |||||
| 12 | Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular. | X | |||||
| 13 | Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir. | X | |||||
| 14 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir. | X | |||||
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Kısa Sınav | 10 |
| 1. Ara Sınav | 70 |
| 2. Kısa Sınav | 10 |
| 3. Kısa Sınav | 10 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 4 | 64 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 3 | 48 |
| Ara Sınav | 1 | 3 | 3 |
| Ödev | 1 | 12 | 12 |
| Performans Görevi (Laboratuvar) | 1 | 15 | 15 |
| Toplam İş Yükü | 142 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,68 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 6 | ||