1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
  3. Kıpçak Türkçesi (2024 - 2025)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Kıpçak Türkçesi TDE 361 5 3 + 0 3 5
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi ÇİĞDEM TOPÇU
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Dr. Öğr. Üyesi Bahri KUŞ
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Kıpçak Türkçesi dönemini, eserlerini tanıtmak ve dönemin dil özelliklerini öğretmek.
Dersin İçeriği

Kıpçak Türkçesinin kaynakları, kaynak eserler, dönemin şahsiyetleri ve eserler, dil özellikleri, metin incelemeleri.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Kıpçak Türkçesinin dayandığı tarihî şiveleri kronolojik olarak sıralar. Anlatım,
2 Kıpçak Türkçesinin tarihî Türk şiveleri içindeki konumunu anlatır. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma,
3 Kıpçak Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini kendi cümleleriyle ifade eder. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma,
4 Okuduğu bir metnin Kıpçak Türkçesine ait olup olmadığını belirler. Anlatım, Tartışma, Grupla Çalışma,
5 Arap harfli bir Kıpçak Türkçesi metninin çevriyazı harfli karşılığını gösterir. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma,
6 Kıpçak Türkçesine ait bir edebî metnin Türkiye Türkçesi karşılığını gösteren taslak metin hazırlar. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma,
7 Ses ve şekil bilgisi birikiminden şivenin özellikleriyle ilgili bilgilerinden yararlanarak Kıpçak Türkçesine ait cümle ve kelimeleri çözümler. Anlatım, Soru-Cevap,
8 Kıpçak Türkçesini diğer tarihî Türk şiveleriyle karşılaştırırarak onlardan ayırt eder. Anlatım, Beyin Fırtınası, Tartışma,
9 Elindeki bir Kıpçak Türkçesi metninde gördüğü özellikleri bu şivenin genel özelliklerine göre derleyip düzenler. Anlatım, Soru-Cevap,
10 Ses ve şekil bilgisi birikiminden yararlanarak Kıpçak Türkçesindeki ses ve şekil özelliklerinin sonraki şivelerde hangi biçimleri alacağı konusunda tahminde bulunur. Anlatım, Soru-Cevap, Doğru Yanlış Testleri, Boşluk Doldurma Testleri,
11 Elindeki bir transkripsiyonlu metnin tarihî mi çağdaş mı olduğu konusunda hüküm verir. Anlatım, Soru-Cevap,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Karadenizn kuzeyindeki Türk kavimleri tarihi Kıpçak Türklerinin tarihi ile ilgili araştırma yapmış olmak.
2 Kuman-Kıpçaklar ve Kıpçak Türkçesinin Türk dili tarihi içerisindeki yeri Kıpçak Türkçesi ile ilgili araştırma yapmış olmak.
3 Kıpçak Türkçesinin dil bilgisi özellikleri (özet olarak) Kıpçak Türkçesi ile ilgili araştırma yapmış olmak.
4 Asıl Kıpçak sahası metinleri üzerinde dil incelemeleri (Kodeks Kumanikus) Kodeks Kumanikus ile ilgili ön bilgi edinmiş olmak.
5 Asıl Kıpçak sahası metinleri üzerinde dil incelemeleri (Kutb´un Hüsrev ü Şirin mesnevisi ) Metin incelemesi için gerekli fotokopileri temin etmiş olmak.
6 Asıl Kıpçak sahası metinleri üzerinde dil incelemeleri (Kutb´un Hüsrev ü Şirin mesnevisi) Metin incelemesi için gerekli fotokopileri temin etmiş olmak.
7 Asıl Kıpçak sahası metinleri üzerinde dil incelemeleri (Gülistan Tercümesi) Gülistan Tercümesi ile ilgili ön bilgi edinmiş olmak.
8 Asıl Kıpçak sahası metinleri üzerinde dil incelemeleri (Gülistan Tercümesi) Metin incelemesi için gerekli fotokopileri temin etmiş olmak.
9 ARASINAV
10 Kıpçak Sözlükçülüğü ve Sözlükleri Kıpçak sahasında hazırlanan sözlükleri araştırmak.
11 Memlûk sahası Kıpçak Türkçesi metinleri üzerinde dil incelemeleri (İrşâdü´l-Mülûk ve´s-Selâtîn) İrşadü´l-Müluk hakkında araştırma yapmış olmak.
12 Memlûk sahası Kıpçak Türkçesi metinleri üzerinde dil incelemeleri (İrşâdü´l-Mülûk ve´s-Selâtîn) Metin incelemesi için gerekli fotokopileri temin etmiş olmak.
13 Memlûk sahası Kıpçak Türkçesi metinleri üzerinde dil incelemeleri (Münyetü´l-Guzât) Münyetü´l- Guzat hakkında araştırma yapmış olmak.
14 Memlûk sahası Kıpçak Türkçesi metinleri üzerinde dil incelemeleri (Münyetü´l-Guzât) Metin incelemesi için gerekli fotokopileri temin etmiş olmak.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

KARAMANLIOĞLU, Ali Fehmi; Kıpçak Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ank., 1994
ECKMANN,Janos (Çev. O. Fikri Sertkaya) Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar, TDK Yay., Ank., 1996
ERCİLASUN, A. Bican, Türk Dili Tarihi Akçağ Yay., Ank. 2004
AKALIN, Mehmet (Haz.); Tarihî Türk Şiveleri, Atatürk Ün. Yay., Ank.1979
Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi ilgili maddeler

KARAMANLIOĞLU, Ali Fehmi (1989), Gülistan Tercümesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır.
2 Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir.
3 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir.
4 Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler.
5 Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir.
6 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır.
7 Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar.
8 Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi , disiplinler arası araştırmalar yapar.
9 Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler.
10 Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir
11 Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur.
12 Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular.
13 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir.
14 Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir.
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14
1 Kıpçak Türkçesinin dayandığı tarihî şiveleri kronolojik olarak sıralar.
2 Kıpçak Türkçesinin tarihî Türk şiveleri içindeki konumunu anlatır.
3 Kıpçak Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini kendi cümleleriyle ifade eder.
4 Okuduğu bir metnin Kıpçak Türkçesine ait olup olmadığını belirler.
5 Arap harfli bir Kıpçak Türkçesi metninin çevriyazı harfli karşılığını gösterir.
6 Kıpçak Türkçesine ait bir edebî metnin Türkiye Türkçesi karşılığını gösteren taslak metin hazırlar.
7 Ses ve şekil bilgisi birikiminden şivenin özellikleriyle ilgili bilgilerinden yararlanarak Kıpçak Türkçesine ait cümle ve kelimeleri çözümler.
8 Kıpçak Türkçesini diğer tarihî Türk şiveleriyle karşılaştırırarak onlardan ayırt eder.
9 Elindeki bir Kıpçak Türkçesi metninde gördüğü özellikleri bu şivenin genel özelliklerine göre derleyip düzenler.
10 Ses ve şekil bilgisi birikiminden yararlanarak Kıpçak Türkçesindeki ses ve şekil özelliklerinin sonraki şivelerde hangi biçimleri alacağı konusunda tahminde bulunur.
11 Elindeki bir transkripsiyonlu metnin tarihî mi çağdaş mı olduğu konusunda hüküm verir.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 60
1. Kısa Sınav 15
2. Kısa Sınav 15
1. Ödev 10
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 40
1. Final 60
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 2 32
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 4 64
Ara Sınav 1 5 5
Ödev 1 4 4
Performans Görevi (Laboratuvar) 1 12 12
Toplam İş Yükü 117
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 4,68
dersAKTSKredisi 5