| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Türk Yazı Sistemleri | TDE 271 | 3 | 3 + 0 | 3 | 5 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Dr.Öğr.Üyesi BAHRİ KUŞ |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | Arş. Gör. Dr. Tuğçe Takoğlu |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Başlangıçtan 21. yüzyıla kadar Türkçenin yazımında kullanılan alfabelerin ya da yazı sistemlerinin kavratılması. Öğrencilerin bu yazı sistemleriyle yazılmış metinleri çeviriyazıya aktarabilmesini sağlamak. |
| Dersin İçeriği | Köktürk yazı sistemi , Eski Uygur alfabesi, Arap esaslı Osmanlı Türkçesi alfabesi (yazma ve matbu), Slav esaslı Kiril alfabesi (Türk topluluklarının kullandıkları sistemler arasındaki ortaklık ve farklılıklar). |
| Kalkınma Amaçları |
|---|
|
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Ses,harf, yazı, alfabe, yazı sistemi, ligatür vb. terimleri tanımlar. Bunlar arasındaki ilişkileri bilir. | Anlatım, Soru-Cevap, | |
| 2 | Türkleri tarih boyunca kullandıkları yazı sistemlerini ve bunların kaynaklarını ve benimsenme gerekçelerini bilir ve açıklar | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 3 | Runik esaslı Köktürk (Orhun) alfabesini bilir, bununla yazılmış metinleri okur. Çevriyazı harfleriyle yazar. | Anlatım, Tartışma, Grupla Çalışma, Deney ve Laboratuvar, | |
| 4 | Köktürk yazısını ve imla kaidelerii bilir. | Problem Çözme, Anlatım, Beyin Fırtınası, Tartışma, | |
| 5 | Eski Uygur yazısını bilir ve Köktürk yazısıyla karşılaştırır. | Anlatım, Tartışma, Grupla Çalışma, | |
| 6 | Arap esaslı Osmanlı Türkçesi alfabesini bilir. Bu yazıyla yazılmış matbu metinleri okuyup çevriyazımını yapar. Herhangi bir metni bu alfabeyle yazabilir | Tartışma, Grupla Çalışma, Deney ve Laboratuvar, | |
| 7 | Osmanlı Türkçesindekiyazma metinlerdekullanılan hat (yazı) türlerini bilir, okur ve bunları birbiriyle karşılaştırır. | Gösterip Yaptırma, Beyin Fırtınası, Problem Çözme, | |
| 8 | Türkiye dışındaki Türk boylarının bir kısmının 20. yüzyılda bir dönem kullandıkları Kiril alfabelerini bilir. Bunlar arasındaki farklılıkları özetler. | Anlatım, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma, | |
| 9 | Türkçenin yazısında ağırlıklı olarak kullanılan Lâtin yazı sistemlerinin geleceği hakkında tahminlerde bulunur. Farklılıkların giderilmesi hususunda çözümler geliştirir. | Beyin Fırtınası, Tartışma, Problem Çözme, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Ses, yazı, harf, alfabe, yazı sistemi, ligatür vb. terimleri. Türk dilinin tarihi gelişim süreci ve bu süreçte kullandığı alfabeler. Alfabe değişikliklerinin gerekçeleri. Bu alfabelerin Türkçeye uygunluğunun tartışılması. | Yazı ile ilgili terimler hakkında ön bilgi edinmiş olmak. |
| 2 | Köktürk yazısının ünlü ve ünsüz sistemi. Bu alfabeyle yazılmış(Orhun Yazıtları vd.) metinler üzerinde okuma çalışması. | Köktürk yazı sistemi hakkında ön çalışma yapmak. |
| 3 | Köktürk metinleri üzerinde okuma ve yazma çalışmaları. | Örnek metinler getirmek. |
| 4 | Eski Uygur yazısının tanıtılması ve bu alfabeyle yazılmış metinler üzerinde okuma çalışmaları. | Uygur yazı sistemi hakkında ön çalışma yapmak. |
| 5 | Uygur harfli metinler üzerinde okuma çalışması, yazma alıştırmaları. | Örnek metinler getirmek. |
| 6 | Osmanlı Türkçesinde kullanılan Arap alfabesinin hatırlatılması, bu alfabeyle yazılmış matbu metinler üzerinde okuma ve yazma çalışmaları. | Osmanlı Türkçesi yazı sistemi hakkında bilgi edinmek. |
| 7 | Matbu ve yazma Osmanlı Türkçesi metinleri üzerinde okuma, çevriyazı ve yazma çalışmaları. | Örnek metinler bulmak, derse getirmek. |
| 8 | Yazma Osmanlı Türkçesi metinleri üzerinde okuma ve çevriyazı alıştırmaları. | Örnek metinler bulmak, derse getirmek. |
| 9 | ARA SINAV | Şimdiye dek yapılan derslerin genel tekrarını yapmak. |
| 10 | Türkiye Türkçesi dışındaki şivelerde bir dönem kullanılan Kiril alfabesinin tanıtılması. Bu yazı sisteminin Türk şivelerindeki farklı kullanımlarının örnekleriyle anlatılması. | Kiril alfabesi hakkında ön çalışma yapmak. |
| 11 | Farklı Türk şivelerindeki Kiril harfli metinler üzerinde okuma, çevriyazı ve yazma çalışmaları. | Örnek metinler getirmek. |
| 12 | Türk dünyasında bugüne kadar kullanılmış ve hâlen kullanılmakta olan Lâtin alfabelerinin karşılaştırmalı olarak tanıtılması. Bu harflerle yazılmış şive metinleri üzerinde okuma çalışmaları. | Konu hakkında makaleleri incelemek. |
| 13 | Farklı Lâtin alfabeleriyle yazılmış Türkçe edebî metinler üzerinde okuma çalışmaları. | Edebi metin örnekleri getirmek. |
| 14 | Türkçenin yazımında kullanılan bütün yazı sistemlerinin karşılaştırılması ve genel değerlendirme. | Edebi metin örnekleri getirmek. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | 1.Hatice Şirin User, Başlangıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri, Akçağ Yayınları, Ankara, 2006. 2. Reşid Rahmeti ARAT, Eski Türk Şiiri, TDK Yayınları, Ankara, 1991. 9. Olcas Süleyman, Yazının Dili, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, Ankara, 2001. |
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı |
|---|---|
| 1 | Ses,harf, yazı, alfabe, yazı sistemi, ligatür vb. terimleri tanımlar. Bunlar arasındaki ilişkileri bilir. |
| 2 | Türkleri tarih boyunca kullandıkları yazı sistemlerini ve bunların kaynaklarını ve benimsenme gerekçelerini bilir ve açıklar |
| 3 | Runik esaslı Köktürk (Orhun) alfabesini bilir, bununla yazılmış metinleri okur. Çevriyazı harfleriyle yazar. |
| 4 | Köktürk yazısını ve imla kaidelerii bilir. |
| 5 | Eski Uygur yazısını bilir ve Köktürk yazısıyla karşılaştırır. |
| 6 | Arap esaslı Osmanlı Türkçesi alfabesini bilir. Bu yazıyla yazılmış matbu metinleri okuyup çevriyazımını yapar. Herhangi bir metni bu alfabeyle yazabilir |
| 7 | Osmanlı Türkçesindekiyazma metinlerdekullanılan hat (yazı) türlerini bilir, okur ve bunları birbiriyle karşılaştırır. |
| 8 | Türkiye dışındaki Türk boylarının bir kısmının 20. yüzyılda bir dönem kullandıkları Kiril alfabelerini bilir. Bunlar arasındaki farklılıkları özetler. |
| 9 | Türkçenin yazısında ağırlıklı olarak kullanılan Lâtin yazı sistemlerinin geleceği hakkında tahminlerde bulunur. Farklılıkların giderilmesi hususunda çözümler geliştirir. |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 60 |
| Toplam | 60 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 3 | 48 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 3 | 48 |
| Ara Sınav | 1 | 3 | 3 |
| Kısa Sınav | 2 | 1 | 2 |
| Ödev | 1 | 3 | 3 |
| Final | 1 | 10 | 10 |
| Toplam İş Yükü | 114 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 4,56 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 5 | ||