1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Özel Hukuk Pr. (Dr)
  3. Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku (2024 - 2025)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku OHD 624 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Doktora
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Doç.Dr. HAFSA KESGİN
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Mustafa TAŞ

Arş. Gör. Muammer Fatih ÖZTÜRK
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Vakıflar gerek İslam ve Osmanlı gerekse bugünkü medeniyetimizde sosyal, iktisadi, toplumsal ve hukuki açıdan önem arz etmiş kurumlardır. Bu geniş tarihî arka plandan dolayı, vakıflar günümüzde tek bir hukuki rejime tabi değildir. Bazı vakıflara, genç Türkiye Cumhuriyeti tarafından 1926 yılında kabul edilen Türk Medeni Kanunu hükümleri uygulanır; bu Kanun'a göre kurulur ve varlık kazanırlar. 1926 tarihli Kanun, yerini daha sonra 2002 yürürlük tarihli yeni Türk Medeni Kanunu'na bırakmıştır ki, her iki Kanun'a göre kurulan vakıflar "yeni vakıflar" olarak adlandırılır. 1926 tarihinden önce yani çoğunluğu Osmanlı döneminde kurulmuş olan vakıflar ise "eski vakıflar" olarak anılır ve bunlara uygulanacak kurallar ayrıca özellik arz eder. İşte bu derste, eski ve yeni vakıflar hukuku, vakıfla ilgilenen her kesime hitap edecek bir üslup, içerik ve kapsamda ele alınmaya çalışılacaktır.
Dersin İçeriği
Giriş
1. VAKIFLARIN YAYGINLAŞMASININ BAŞLICA SEBEPLERİ  18
a. Fert Açısından  18
b. Devlet Açısından  21
2. VAKIFLARIN GENEL HUKUKİ SERENCAMI  24
3. 2019 VGM VERİLERİNE GÖRE SAYILARLA VAKIFLAR  26
a. Türkiye’de Vakıfların Türlerine Göre Dağılımı  26
b. Coğrafî Bölgelere Göre Vakıf Sayısı  27
4. AMAÇ VE YÖNTEM  27
Birinci Bölüm
VAKFIN TARİHSEL ARKA PLANI, TANIMI VE
MENŞEİ, ESKİ VAKIFLAR HUKUKU
§ 1. TARİHSEL ARKA PLAN VE MENŞE PROBLEMİ  29
I. Mezopotamya'da Vakıf Benzeri Kurumlar  32
II. Eski Yunan'da Vakıf Benzeri Kurumlar  33
III. Roma'da Vakıf Benzeri Kurumlar  34
IV. Cermen Hukukunda Vakıf Benzeri Kurumlar  34
V. Bizans’ta Vakıf Benzeri Kurumlar  36
§ 2. İSLAM HUKUKUNDA VAKIF  37
I. Kuran’da ve Sünnette Vakfın Temelleri  37
A. Kuran’da Vakıf  37
B. Sünnette Vakıf  39
II. Tanımlar ve Vakfın Unsurları  41
A. Vakfın Genel Tanımı  41
B. Vakfın Unsurları  45
1. Vâkıfta Aranan Şartlar  45
a. Tasarruf Yetkisi  45
b. Vakfedilen Malın Vâkıfın Mülkiyetinde Olması  46
c. Hürriyet  47
d. İradenin İkrah İle Sakatlanmamış Olması  47
e. Sefih Olmamak  47
f. Müslüman Olmak  47
g. İrade Beyanı  48
2. Mevkufta Aranan Şartlar  48
3. Mevkufun Aleyhte Aranan Şartlar  51
4. Sığada Aranan Şartlar  52
a. Genel Olarak  52
b. Vakfın Muhtemel Bir İşe Bağlanarak Şart Edilmesi ve Muhayyerlik  54
§ 3. OSMANLI MEDENİYETİNDE VAKIFLAR  54
I. Vakıf Çeşitleri  54
A. Konusuna Göre  55
1. Sahih Vakıflar  55
2. Gayrısahih Vakıflar  55
B. Yararlananlara Göre  56
1. Hayrî Vakıflar  57
2. Zürrî Vakıflar  57
C. Kendilerinden Yararlanılma Açısından Vakıf Çeşitleri  58
1. Hayır Kurumları  58
2. Vakıf İşletmeleri  58
D. Avarız Vakıfları  59
E. İşletilmeleri İtibariyle Vakıf Çeşitleri  59
F. İdareleri Bakımından Vakıf Çeşitleri  62
1. Mazbut Vakıflar  62
2. Mülhak Vakıflar  62
3. Müstesna Vakıflar  63
II. Vakıflarda Yönetim  63
A. Osmanlı Devletinde Vakıf İdare Sistemi  63
B. Yönetici ve Yardımcıları  65
C. Görevlilerde Aranan Vasıflar  67
D. Vakıf Yöneticilerinin Görevleri ve Gelirleri  68
E. Tevlitte Yaşanan Sorunlar  69
III. Vakıflarda Denetim  70
A. Asr–ı Saadetten Osmanlı’ya Uzanan Süreçte Vakıfların Denetimi  70
B. Osmanlı Devleti’nde Vakıfların Denetimi  72
1. Usulsüz Gelir Fazlası Paylaşımı  72
2. İsraf  72
3. Ehliyetsiz Gereksiz İstihdam  72
4. Yeni Görev İhdası  73
5. Görevde Hile  73
6. Zimmete Para Geçirme  73
7. Amaç Dışı Kullanma  73
C. Denetimin Önemli Aşamaları  75
D. Evkaf–ı Hümayun Nezareti  77
E. Şeriyye ve Evkaf Vekâleti  79
§ 4. CUMHURİYET DÖNEMİNDE VAKIFLAR  81
I. Cumhuriyet Döneminde Vakıfların Genel Hukuki Serencamı  81
II. Cumhuriyet Dönemi Vakıfları  84
A. Mazbut Vakıflar  85
B. Mülhak Vakıflar  88
C. Cemaat ve Esnaf Vakıfları  92
1. Genel Olarak  92
2. Cemaat Vakıflarının Hukuki Serencamı  93
D. Yeni Vakıflar  96
E. Kamuya Yararlı Vakıflar  96
F. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları  97
G. Aile Vakıfları  98
III. Yeni Vakıflarda Denetim  99
A. Denetim Makamı  100
B. Denetimin Kapsamı ve Niteliği  101
§ 5. ESKİ VAKIF DAVALARIYLA İLGİLİ ÇEŞİTLİ MESELELER  102
I. Sık Karşılaşılan İhtilaflı Konular ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar  102
A. Eski Vakıf Senetlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar  102
B. Tevliyet ve Galle Meselesi  105
C. Ana Hatlarıyla Vakıf Senedi ve Tahlili  106
1. Senetle İlgili Genel Değerlendirmeler  110
a. Nitelik  110
b. Tevliyet Esası  111
c. Batın Tertibi  111
d. Senette Yer Alan Hukuki Belirlemeler  112
D. Vakfiyeden Bazı Nakiller  113
a. Giriş  113
b. Sebep  113
c. Vakfa Konu Olan Mallar  115
d. Tevliyet Şartı  115
e. Hitam  116
f. Şahitler  116
II. Vakıflarla İlgili Belge ve Bilgilerin Bulunduğu Defterler  117
III. Genel Değerlendirme ve Sonuç  119
İkinci Bölüm
YENİ VAKIFLAR HUKUKU
§ 6. VAKFIN TANIMI, NİTELİĞİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ  123
I. Medeni Kanun’da Düzenlenen Vakıflar: Yeni Vakıflar  123
II. Vakfın Tanımı  124
III. Vakfın Kurucuları  125
A. Vakfın Kurucusu Olarak Gerçek ya da Tüzel Kişiler  125
B. Vakfın Kurucusu Olarak Yabancılar  129
IV. Vakıfta Amaç  129
A. Belirli ve Sürekli Bir Amacın Varlığı  130
1. Amacın Belirliliği  130
2. Amacın Sürekliliği  132
B. Vakıflarda Birden Çok Amacın Varlığı  133
C. Vakıflarda Yasak Amaçlar  135
D. Vakıf Kurma Özgürlüğü ve Amacın Serbetçe Belirlenebilmesi  137
1. Vakıf Kurma Özgürlüğü  137
2. Amacın Serbestçe Belirlenebilmesi  139
a. Genel Olarak  139
b. İktisadi Amaçlı Vakıflar  141
V. Vakıfta Mal Unsuru  144
VI. Vakıfta Özgüleme ve Tüzel Kişilik  153
VII. Vakıfta Üyelik  157
§ 7. VAKFIN KURULUŞU  157
I. Vakıf Kurma İşlemi  158
A. Resmî Senetle Vakfın Kurulması  158
B. Ölüme Bağlı Tasarrufla Vakfın Kurulması  160
C. Vakıf Kurma İşleminin Geri Alınması  162
II. Vakıf Kurma İşleminin Temsilci Aracılığıyla Yapılması  164
III. Tüzel Kişiliğin Kazanılması Anı  166
IV. Tescil İçin Mahkemeye Başvurma  166
A. Genel Olarak  166
B. Gerekli Önlemlerin Alınması  168
C. Kanun Yolu ve İptal  168
V. Tescil ve İlan  169
VI. Mal ve Hakların Kazanılması ve Sorumluluk  171
VII. Mirasçıların ve Alacaklıların Dava Hakkı  172
§ 8. VAKIF SENEDİ  176
I. Senedin İçeriği  176
II. Kuruluş Aşamasında Vakıf Senedindeki Noksanlıklar ve Bunların Tamamlanması  179
A. Vakıf Senedindeki Noksanlıkların Tescil Kararından Önce Tamamlanması  181
1. Tescil Kararından Önce Tamamlanması Zorunlu Olan Noksanlıklar  181
2. Tescil Kararından Önce Tamamlanması Zorunlu Olmamakla Birlikte Mahkemece Tamamlattırılabilecek Diğer Noksanlıklar  183
3. Tescil Kararından Önce Noksanlıkların Tamamlanmasının Kendisinden İsteneceği Kişi  183
B. Vakıf Senedindeki Noksanlıkların Tescil Kararından Sonra Tamamlanması  184
1. Tescil Kararından Sonra Noksanlıkların Tamamlattırılmasında Yetkili Yargı Mercii  184
2. Tescil Kararından Sonra Noksanlıkların Tamamlanmasının Kendisinden İsteneceği Kişi  184
3. Noksanlıkların Tamamlattırılması İçin Başvuruda Bulunabilecek Makam  185
§ 9. VAKFIN ÖRGÜTÜ  186
I. Vakfın Yönetim Organı  187
A. Yönetim Organının Oluşumu  187
B. Vakıf Yöneticilerinde Aranan Özellikler  188
C. Vakıflarda Yönetim Organının İşlevi ve Görevleri  189
II. Vakfın Seçimlik Organları  192
III. Vakıf Organlarında Kamu Görevlilerinin Görev Alması  193
IV. Vakıf Organlarının Tamamlanması  195
§ 10. VAKFIN ÇEŞİTLERİ  196
I. Aile Vakıfları  197
II. Kamuya Yararlı Vakıflar  198
III. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları  200
A. Genel Olarak  200
B. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıflarının TTK İle İlişkisi  201
C. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıflarının Özellikleri  202
§ 11. VAKFIN DENETİMİ  205
I. Genel Olarak  205
II. Yıllık Rapor Alınması, Beyanname ve Bildirimler  208
§ 12. VAKFIN YÖNETİMİNİN, AMACININ VE MALLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ  209
I. Vakfın Yönetiminin, Örgütünün, İşleyişinin Değiştirilmesi ve Vakıf Yöneticilerinin Değiştirilmesi  209
A. Vakfın Yönetiminin, Örgütünün, İşleyişinin Değiştirilmesi  209
1. Değişikliğin Vakfın Örgütüne, Yönetimine ya da İşleyişine İlişkin Olması  210
2. Haklı Nedenin Varlığı  211
3. İstemde Bulunabilecekler ve Yetkili ve Görevli Yargı Mercii  213
B. Vakıf Yöneticilerinin Görevden Alınması  217
1. Genel Olarak  217
2. Mahkemenin Başvuruyu Değerlendirmesi  219
II. Amacın ve Malların Değiştirilmesi  222
A. Vakfın Amacının Değiştirilmesi  223
1. Genel Olarak  223
2. Vakfın Amacının Değiştirilmesi için Aranan Koşullar  224
3. Vakfın Amacının Değiştirilmesi için Aranan Koşulların Değerlendirilmesi ve Örneklerle Açıklanması  226
4. Vakfın Yeni Amacının Belirlenmesi  228
B. Vakfın Amacının Gerçekleşmesini Güçleştiren Koşulların ve Yükümlülüklerin Değiştirilmesi  231
C. Vakfın Amacına Özgülenen Mal ve Hakların Değiştirilmesi  233
1. Değiştirilmeleri Senet Değişikliğini Gerektiren Mal ve Haklar  233
2. Değiştirilmeleri Senet Değişikliğini Gerektirmeyen Mal ve Haklar  234
III. TMK m. 107, 112 ve 113’ün Karşılaştırılması ve Birbirleriyle İlişkisi  235
A. 112. ve 113. Maddelerin 107. Madde ile Karşılaştırılması ve İlişkisi  236
B. 112. Maddenin 113. Madde ile Karşılaştırılması ve İlişkisi  238
IV. Vakıf Senedinde Sonradan Değişiklik Yapılmasında Usul  239
§ 13. VAKFIN SONA ERMESİ  241
I. Vakfın Dağılarak Sona Ermesi  242
A. Dağılma Nedenleri  242
B. Vakfın Amacının Değiştirilmesi Yolu  243
II. Vakfın Dağıtılarak Sona Ermesi  244
III. Dağılan ya da Dağıtılan Vakıfta Tasfiye ve Özgüleme  246
IV. Faaliyetten Geçici Alıkoyma 14. VAKIFLARIN ULUSLARARASI FAALİYETLERİ  9
 
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Beyin Fırtınası,
2 Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım, Mikro Öğretim,
3 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
4 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
5 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
6 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
7 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
8 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
9 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
10 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
11 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
12 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
13 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
14 Mikro Öğretim, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Vakfın Tarihsel Arka Planı, Tanımı ve Menşei Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
2 İslam Hukukunda Vakıf Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
3 Osmanlı Medeniyetinde Vakıflar Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
4 Cumhuriyet Döneminde Vakıflar Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
5 Eski Vakıf Davalarıyla İlgili Çeşitli Meseleler Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
6 Yeni Vakıflar Hukuku Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
7 Medeni Kanunda Düzenlenen Vakıflar Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
8 Ara Sınav Ara Sınav
9 Vakfın Kuruluşu Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
10 Vakıf Senedi Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
11 Vakfın Örgütü Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
12 Vakfın Çeşitleri Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
13 Vakfın Sona Ermesi Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
14 Genel Değerlendirme Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku-Yasin Kurban
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku

Metin İkizler-Yasin Kurban
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 50
1. Kısa Sınav 15
2. Kısa Sınav 15
3. Kısa Sınav 20
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 40
1. Final 60
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 4 64
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Kısa Sınav 3 6 18
Final 1 10 10
Toplam İş Yükü 140
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,6
Dersin AKTS Kredisi 6