| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Türk Dilbilgisi I: Ses Bilgisi | TRE 103 | 1 | 3 + 0 | 3 | 5 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Zorunlu |
| Dersin Koordinatörü | Prof.Dr. MUSTAFA ALTUN |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Dilin tanımını, dil ve diğer disiplinler arasındaki ilişkileri, dil bilgisi ve dil bilimin alt alanlarını, dil ailelerini, Türkçenin Dünya dilleri arasındaki yerini, ses, ünlü, ünsüz, ses değişmesi, düşmesi ve türemesini, hece, vurgu, aksan terimlerini öğrencilere kavratmak. |
| Dersin İçeriği | Türkçenin tarihsel gelişimi ve yayılma alanı; Türk dilleri ailesi. Türkiye Türkçesinin sesbilgisi özellikleri; sesler (ünlü ve ünsüzler), ünlü ve ünsüzlerin özellikleri; ses uyumları (ünlü uyumu, ünsüz uyumu); ses (ünlü ve ünsüz) değişmeleri (darlaşması, yuvarlaklaşma, benzeşme, ayrışma, türeme, düşme, ötümlüleşme, ötümsüzleşme; kaynaşma, ünlü çatışması, ikileşme), kaynaştırma ünsüzleri, bağlantı ünlüsü; hece. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Dili tanımlarlar; dil ile diğer disiplinler arasındaki ilişkileri tanımlar. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | |
| 2 | Dil bilgisi ve dil biliminin alt alanlarını tanımlar. | Soru-Cevap, Bireysel Çalışma, Anlatım, | |
| 3 | Dünya dillerini ve Türkçenin Dünya dilleri arasındaki yerini anlatır. | Anlatım, Soru-Cevap, | |
| 4 | Ses, ünlü, ünsüz, ses değişmesi, düşmesi ve türemesini örnekler üzerinde çözümler. | Soru-Cevap, Tartışma, Anlatım, | |
| 5 | Hece, vurgu, aksan terimlerini tanımlar; örneklendirir. | Deney ve Laboratuvar, Soru-Cevap, Tartışma, | |
| 6 | Metinler üzerinde ses bilgisi çözümlemeleri yapar. | Tartışma, Deney ve Laboratuvar, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Dilin tanımı | |
| 2 | Dil ile diğer disiplinler arasındaki ilişkiler | |
| 3 | Dil bilgisi ve dil biliminin alt alanları | |
| 4 | Dünya dilleri, dil aileleri, yapılarına göre Dünya dillleri | |
| 5 | Türkçenin Dünya dilleri arasındaki yeri ve önemi | |
| 6 | Türkçenin tarihi ve coğrafik sınıflandırması | |
| 7 | Ses, ses organları | |
| 8 | Ses türleri: ünlüler, ünsüzler | |
| 9 | Ara Sınav | |
| 10 | Ses değişmeleri:Ses düşme, benzeşme, ayrışma | |
| 11 | Ses değişmeleri: Ses türemesi, yuvarlaklaşma, kaynaşma | |
| 12 | Ses vurgusu, aksan | |
| 13 | Hece, hece tipleri | |
| 14 | Genel değerlendirme. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | ALTUN, Mustafa, www.dilbilimi.net/ders_notlari.htm sitesindeki ilgili ders notları |
| Ders Kaynakları | ALTUN, Mustafa (2011), "Türk Dil Bilgisi Öğretiminde Ünlülerin Sınıflandırılmasına Yönelik Eleştirel Bir Değerlendirme", III. Uluslararası Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı, 1-3 Temmuz 2010, Dokuz Eylül Üniversitesi DEDAM, İzmir, 2011, s.47-55. BALPINAR, Zülal (Editör) (2006), Turkish Phonology, Morphology and Syntax, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 267 s. COŞKUN, Volkan (2008), Türkçenin Ses Bilgisi, IQ Yayınları, 288 s. DEMİRCAN, Ömer (2002), Türkçenin Sesdizimi, Der Yayınları ERGİN, Muharrem (2000), Edebiyat ve Eğitim Fakülteleri için Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul, 406 s. GEMALMAZ, Efrasiyap (1999), "Türkiye Türkçesindeki Ses Olayları", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 13. GENCAN, Tahir Nejat (1966), Dilbilgisi, TDK, İstanbul, XV+412 s, (2001), Ayraç Yayınları. KARAAĞAÇ, Günay (2010), Türkçenin Ses Bilgisi, Kesit Yayınları, İstanbul, 232 s. PORZIG, Walter (1995), Dil Denen Mucize, (Çeviren: Prof. Dr. Vural ÜLKÜ), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 4+276 s. ÖZSOY, Sumru (2006), Türkçenin Yapısı-I (Sesbilim), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 135 s. Türkçe Sözlük (2005), TDK, Ankara, 2244 s. |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Dilin tanımı, işlevleri, dil bilgisi ve dil biliminin temel kavramları, Dünya dillerinin nitelikleri, Türk dilinin bu diller arasındaki yerini kavrar.(Alan Bilgisi) | X | |||||
| 2 | Türk dilinin tarihi dönemleri, ses ve ses olayları, ekler, kelime türetme yolları, kelime grupları, cümle, cümlenin öğeleri, cümle türlerini tanımlar ve Osmanlı Türkçesini okuma yazma becerisi kazanır. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 3 | Edebiyat alanının temel kavramlarını, Edebiyat Bilgi ve Kuramlarını ve Edebi Akımların özelliklerini öğrenir, metinler üzerinde uygular. (Alan Bilgisi) | X | |||||
| 4 | Göktürk ve Uygur edebiyatları, Eski Türk edebiyatı, Tasavvuf ve Halk edebiyatları, Yeni Türk edebiyatı, Dünya edebiyatı ve çocuk edebiyatının gelişim aşamalarını kavrar ve bu aşamalarda yer alan gelenek ve değerleri fark eder. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 5 | Türk tiyatrosunun gelişimini kavrayarak tiyatro-drama uygulamaları yapar. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 6 | Okuma, dinleme, konuşma, yazma eğitimine yönelik bilgi ve becerilerin düzeye uygun biçimde aktarılmasında ve uygulanmasında gerekli öğretim yöntem ve teknikleri kullanır ve edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak etkinlikler hazırlar. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 7 | Yabancılara, Türk soylulara ve ikidillilere Türkçe öğretimine ilişkin öğretim yöntem ve teknikleri kullanır ve edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak etkinlikler hazırlar. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 8 | Türkçe eğitimine yönelik özel öğretim yöntemleri, dil bilgisi öğretim yöntem ve teknikleri ile Türkçe öğretim programlarını uygun biçimde kullanır ve uygulamaya yönelik etkinlikler hazırlar. (Alan Bilgisi) | ||||||
| 9 | Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği sınıf yönetimi, ölçme ve değerlendirme, eğitim psikolojisi, eğitim felsefesi ve eğitim sosyolojisi, teknoloji ve materyal kullanımı, öğretim ilke ve yöntemleri, eğitim kurumlarının faaliyetlerini düzenleyen kanun ve yönetmelikler hakkında yeterli bilgiyi hatırlar. (Meslek Bilgisi) | ||||||
| 10 | Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi´nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilir. (Genel Kültür) | ||||||
| 11 | Türkçe eğitiminde alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilir.(Genel Kültür) | ||||||
| 12 | Türkçe eğitimi ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket eder. (Meslek Bilgisi) | ||||||
| 13 | Atatürk’ün Türk dili ve ulusal değerlerle ilgili düşünce ve görüşlerini yansıtan özgün etkinliklerin düzenler. (Genel Kültür) | ||||||
| 14 | Ailelerle, çeşitli kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapabilir, ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme yetkinliğine sahip olur. (Genel Kültür) | ||||||
| 15 | Türkçe öğretiminde yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirir ve öğretmenlik mesleğine ilişkin becerileri edinir. (Meslek Bilgisi) | ||||||
| 16 | Özel ihtiyaçlı ve özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilere göre öğretimi planlayabilir ve uygulama yetkinliğine sahip olur. (Meslek Bilgisi) | ||||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 | PÇ 16 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Dili tanımlarlar; dil ile diğer disiplinler arasındaki ilişkileri tanımlar. | ||||||||||||||||
| 2 | Dil bilgisi ve dil biliminin alt alanlarını tanımlar. | ||||||||||||||||
| 3 | Dünya dillerini ve Türkçenin Dünya dilleri arasındaki yerini anlatır. | ||||||||||||||||
| 4 | Ses, ünlü, ünsüz, ses değişmesi, düşmesi ve türemesini örnekler üzerinde çözümler. | ||||||||||||||||
| 5 | Hece, vurgu, aksan terimlerini tanımlar; örneklendirir. | ||||||||||||||||
| 6 | Metinler üzerinde ses bilgisi çözümlemeleri yapar. |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 70 |
| 1. Ödev | 30 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 2 | 32 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 5 | 80 |
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Kısa Sınav | 2 | 1 | 2 |
| Ödev | 7 | 3 | 21 |
| Final | 1 | 1 | 1 |
| Toplam İş Yükü | 137 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,48 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 5 | ||