Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Ekleşme Dizisinin Karşıtlık Düzeni YTD 503 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Zorunlu
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. ZİKRİ TURAN
Dersi Verenler Prof.Dr. ZİKRİ TURAN,
Dersin Yardımcıları

Dr. Öğr. Üyesi Çiğdem TOPÇU

Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Türk dilinin işleyişinin üzerine kurulu olduğu, ekleşme sırasında bir unsurun bir diğerine göre ne mahiyette olduğunu bir düzen halinde yansıtan karşıtlık sistemini açıklamak.

Dersin İçeriği

Dil bilgisinde karşıtlık düzenini ortaya çıkaran işleyiş

  Karşıtlık kavramı ve içeriği

  Yardımcı unsur- asıl unsur ilişkisinin çeşitli yönleri

  Yerdaş, yandaş, hem yerdaş hem yandaş karşıtlık türleri

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Ekler arasındaki karşıtlık kavramını tanımlar ve ilişkilerini, türlerini anlatır. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
2 Karşıtlık teriminin içerdiği unsurları açıklar. Tartışma, Örnek Olay,
3 Karşıtlığın türlerini örnekler. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
4 Karşıtlığın türlerini karşılaştırır. Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Bireysel Çalışma,
5 Eklerin sahip olduğu karşıtlık ilişkilerini düzenler. Anlatım, Tartışma,
6 Türk dilinin ek kültürü hakkında değerlendirme yapar. Anlatım, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Türk dilinin ekleşme bilgisinin içeriği
2 Yardımcı unsur ve asıl unsurun kimliği
3 Asıl unsur (kelime) un karşıtlık düzenini oluşturmadaki rolü
4 Yardımcı unsurun karşıtlık düzenini oluşturmadaki rolü
5 Yardımcı unsur- asıl unsur ilişkisinin ortaya çıkardığı çeşitli sonuçlar
6 Karşıtlık nedir?
7 Kaç çeşit karşıtlık vardır?
8 Yerdaş karşıtlık, yandaş karşıtlık
9 ARA SINAV
10 Hem yerdaş hem yandaş karşıtlık
11 Değişken nitelikte karşıtlıklar
12 Karşıtlıkların oluşturduğu paralelizm
13 Karşıtlık düzenine bağlı olarak beliren morfofonetik-morfofonemik ayrım
14 Karşıtlığı yansıtan çeşitli ekleşme örneklerinin incelenmesi
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Zikri TURAN, Türkçenin Yapım ve Çekim Düzeninde Yer Alan Eklerin Sınıflandırılması Nasıl Olmalıdır?, TDK Bildiriler 2000.
Zikri TURAN, Gösterme Sıfat Fiili, Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, Ankara     2008,s.235-244.

Zikri TURAN, Zaman Eki Unsurunun Tayinine Ağızlardan Tanıklar, Türük Dergisi,S.1.,133-144. ,
Zikri TURAN, Türk Dilinin Söz Diziminde Yer Ödünçlemesi, III. Uluslar Arası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 16-18 Aralık 2010, İzmir.

TURAN ZİKRİ (2014).  Eski Türkçe Döneminde Bir Morfofonetik Karşıtlık Sorunu.  Teke Dergisi.

TURAN ZİKRİ (2015).  Türk Dilinde Sıfatlama Ekleri.  X. Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı, 1, 616-622. (Tam metin bildiri)(Yayın No:1656118)

Vecihe HATİBOĞLU, Türkçenin Ekleri
Nadir Engin UZUN, Ana Çizgileriyle Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe, Multilingual Yay.,İstanbul,2000.
John LYONS, Kuramsal Dilbilime Giriş, Çev.: Ahmet Kocaman, TDK Yay., Ankara, 1953.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır. X
2 Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir.
3 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir. X
4 Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler.
5 Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir. X
6 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır.
7 Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar.
8 Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi, disiplinler arası araştırmalar yapar. X
9 Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler. X
10 Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir. X
11 Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur. X
12 Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular.
13 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir.
14 Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir.
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14
1 Ekler arasındaki karşıtlık kavramını tanımlar ve ilişkilerini, türlerini anlatır.
2 Karşıtlık teriminin içerdiği unsurları açıklar.
3 Karşıtlığın türlerini örnekler.
4 Karşıtlığın türlerini karşılaştırır.
5 Eklerin sahip olduğu karşıtlık ilişkilerini düzenler.
6 Türk dilinin ek kültürü hakkında değerlendirme yapar.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 70
1. Ödev 30
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 12 12
Kısa Sınav 1 4 4
Ödev 1 6 6
Performans Görevi (Seminer) 1 6 6
Final 1 14 14
Toplam İş Yükü 138
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,52
Dersin AKTS Kredisi 6