Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Şerhleriyle Mukayeseli Olarak İbn Sina´Nın İşârât´ FDI 602 2 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri

Bu ders için belirlenmiş bir ön koşul yoktur.

Önerilen Seçmeli Dersler

Mantık ve felsefe ile ilgili tüm dersler bu ders için yardımcı olacaktır.

Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Doktora
Dersin Türü Zorunlu
Dersin Koordinatörü Doç.Dr. EMRAH KAYA
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Bu dersin yardımcısı yoktur.

Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Aristoteles’in bir yöntem olarak ortaya koyduğu ve Farabi’nin Arapça olarak yeniden inşa ettiği klasik mantık İbn Sina’nın eserlerinde en yetkin ve sistematik halini almıştır. Dersin amacı İbn Sina’nın mantık hakkındaki görüşlerini ortaya koyduğu ve kendinden sonraki mantık literatürü üzerinde belirleyici olan en önemli eseri el-İşarat kitabında klasik mantık konularının nasıl ele alındığını göstermektir. Osmanlı dönemi de dahil olmak üzere sonraki mantık çalışmalarının nitelikli olarak değerlendirilmesi için, şerhleriyle birlikte el-İşarat’ın okutulması amaçlanmaktadır.

Dersin İçeriği

İbn Sina Mantığına Giriş; İbn Sina’nın Mantık Eserlerinin Tanıtılması; el-İşarat’ın İbn Sina’nın Eserleri Arasındaki Yeri ve Sistematiği; el-İşarat’ın Önemli Bazı Şerhleri; Tusi ve Razi Şerhleri; el-İşarat’ta Mantığın Konusu, Gayesi ve Önemi; Kavramlar Mantığı: Beş Tümel ve Tanım; Önermeler Mantığı: Önermenin Tarifi, Unsurları ve Önerme Çeşitleri; Önermelerde Döndürme, Çelişki ve Modalite; Kıyas Teorisi; Tümdengelim; Tümevarım; Analoji; İçeriği Bakımından Kıyas: Beş Sanat

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Mantık geleneğindeki sürekliliği kavrar Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
2 Türk-İslam düşünce geleneğindeki filozofların mantık alanına katkılarını tesbit eder Anlatım, Beyin Fırtınası,
3 Müteahhirin dönemi mantık literatürünü etkileyen metinleri okur Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
4 Mantık kitaplarındaki problematiğin İbn Sina öncesi ve sonraki dönemdeki içeriğini tedkik eder Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Deney ve Laboratuvar,
5 İbn Sina’nın mantık konularını ele alışını analiz eder Anlatım, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma,
6 İbn Sina ve şarihleri arasındaki görüş farklarını mukayese eder Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 İbn Sina Mantığına Giriş
2 İbn Sina’nın Mantık Eserlerinin Tanıtılması
3 el-İşarat’ın İbn Sina’nın Eserleri Arasındaki Yeri ve Sistematiği
4 el-İşarat’ın Önemli Bazı Şerhleri
5 Tusi ve Razi Şerhleri
6 el-İşarat’ta Mantığın Konusu, Gayesi ve Önemi
7 Kavramlar Mantığı: Beş Tümel ve Tanım
8 Önermeler Mantığı: Önermenin Tarifi, Unsurları ve Önerme Çeşitleri
9 Önermelerde Döndürme, Çelişki ve Modalite
10 Kıyas Teorisi
11 Tümdengelim
12 Tümevarım
13 Analoji
14 İçeriği Bakımından Kıyas: Beş Sanat
Kaynaklar
Ders Notu

İbn Sina, İşaretler ve Tembihler, İstanbul 2005.

Tony Street, “İbn Sînâ Sonrası Bir Kıyas Tarihine Doğru: Rescher’in Arap Modal Mantığı ile İlgili Çalışmaları Üzerine Notlar”, çeviren: İbrahim Çapak, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006, sayı: 13, s. 197-218.

Ali Durusoy, İbn Sina Felsefesinde İnsan ve Kainattaki Yeri, İstanbul 2008.

Ders Kaynakları

Nasiruddin Tusi, Şerhu’l-İşarat, Kahire,ts.
Fahreddin Razi, Şerhu’l-İşarat, Kahire, Matbaatü’l-Hayriyye 1325.
İbn Sina, Mantığa Giriş, İstanbul 2006.
İbn Sina, Yorum Üzerine, İstanbul 2006.
İbn Sina, Sofistik Deliller, İstanbul 2006.
Ali Durusoy, Örnek Çeviri Metinlerle Mantığa Giriş, İstanbul 2008.
Ali Durusoy, “İbn Sînâ’nın ‘El-Mu‘cezü’s-Sağîr Fi’l-Mantık’ Adlı Risâlesi”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1995-1997, sayı: 13-14-15, s. 143-166.
Ali Durusoy, “İbn Sina Mantığının Yapısı”, Uluslararası İbn Sina Sempozyumu, İstanbul 2008.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Araştırmalarda kullanılan bilimsel yöntemleri kendi konusuna uygulayabilme, gerektiğinde yeni yöntemler geliştirebilme yetkinliğine sahiptir. X
2 Felsefe ve Din bilimleri ile ilgili problemleri tanımlama, sınıflandırma, modelleme, çözüm üretme ve çözümleri uygulayabilme yetkinliğine sahiptir. X
3 Sosyal bilimler alanındaki disiplinlerin Felsefe ve Din Bilimlerini ilgilendiren sonuçlarını alıp çalışmalarında kullanabilme, kendi sonuçlarını onlara sunabilme bilincine sahiptir. X
4 Felsefe ve Din bilimleri alanındaki bilimlerin birbirleri ile ilişki ve işbirliği imkanlarını kavrama ve disiplinler arası işbirliğini geliştirme anlayışına sahiptir. X
5 Ulaştığı bilimsel bulguları ve elde ettiği bilgi birikimini sözlü ve yazılı olarak sunma, bütün ilgili taraflarla paylaşma becerisine sahiptir. X
6 Ulusal ve uluslar arası bilim çevrelerinde Felsefe ve Din Bilimleri alanı ile ilgili gelişmeleri takip edebilme ulusal ve uluslar arası bilgi paylaşım etkinliklerine katılabilme yetkinliğine sahiptir. X
7 Yakın çevresine, ulusuna ve insanlığa karşı bilimsel görev ve sorumluluk bilincine sahiptir. X
8 Bilimsel kişilik ve bilimsel ahlâk kuralları bilgisi ve bu bilgileri uygulayabilme bilinç ve yetkinliğine sahiptir. X
9 Üniversitelerdeki eğitim öğretim faaliyetlerinde görev yapabilir. X
10 Felsefe ve din Bilimleri ile ilgili toplum gelişmesi konularında görev ve sorumluluk yüklenir.
11 Farklı kurumların çalışmalarına alanı ile ilgili bilimsel katkı sağlayabilir.
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11
1 Mantık geleneğindeki sürekliliği kavrar
2 Türk-İslam düşünce geleneğindeki filozofların mantık alanına katkılarını tesbit eder
3 Müteahhirin dönemi mantık literatürünü etkileyen metinleri okur
4 Mantık kitaplarındaki problematiğin İbn Sina öncesi ve sonraki dönemdeki içeriğini tedkik eder
5 İbn Sina’nın mantık konularını ele alışını analiz eder
6 İbn Sina ve şarihleri arasındaki görüş farklarını mukayese eder
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 60
1. Kısa Sınav 5
2. Kısa Sınav 5
1. Ödev 30
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 15 15
Kısa Sınav 2 10 20
Ödev 1 8 8
Final 1 1 1
Toplam İş Yükü 140
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,6
Dersin AKTS Kredisi 6