| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Türk Ad Bilimi (Türk Onamastiği) | TED 640 | 0 | 3 + 0 | 3 | 6 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Doktora |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Doç.Dr. İLHAN UÇAR |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | Arş.Gör. Tuğçe Takoğlu |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Türk dili içinde ayrı bir söz varlığı oluşturan adların dil bilimi açısından değerlendirilmesi büyük önem taşır. Adlardaki değişmeler çok yönlü dil olaylarını da beraberinde getirir. Bu açıdan ad biliminin Türk dili ve edebiyatı ile ilgili çalışmalar yapan kişiler tarafından öğrenilmesi zaruridir. Derste Ad Biliminin temel prensipleri ve bilgileri öğretilecektir. |
| Dersin İçeriği | Ad bilimi (Onomastik) nesnelerin ve kavramların adıyla ilgilenen bilimin adıdır. Alt dalları vardır: Kişi Adları Bilimi (Antroponym), Yer Adları Bilimi (Toponym) vb. Kişi adları bilimi, kendi adımızdan başlayarak çevremizdekilerin adlarının anlamlandırılması işiyle uğraşır. Kişi adları dildeki yabancılaşma veya öze dönüşle ilgili bilgileri de bize verirler. Yer adları bilimi, yerleşim yeri adları, nehir, ırmak, göl, dağ adlarının kökenlerinin incelenmesi, adların verilme eğilimlerinin belirlenmesi gibi konuları kapsar. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Ad bilimin ne olduğu konusunda fikirler geliştirir. | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 2 | Ad bilimi konusunda yapılan çalışmalar konusunda örnekler verir. | Tartışma, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, | |
| 3 | Ad bilimin dallarını birbirinden ayırt eder. | Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Anlatım, | |
| 4 | Yer adları biliminin ne olduğu konusunda fikirler geliştirir. | Anlatım, Soru-Cevap, | |
| 5 | Kişi adlarının ne olduğu konusunda fikirler geliştirir. | Soru-Cevap, Anlatım, | |
| 6 | Türk kişi adlarına ait örnekler verir. | Anlatım, Soru-Cevap, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Ad Bilimi, tarifi, kapsamı, alt dalları | |
| 2 | Ad bilimi ile ilgili temel kaynaklar, çalışmalar | |
| 3 | Türk dilinde özel adlar alanı | |
| 4 | Eski kaynaklarda adlar, kişi adları, yer adları | |
| 5 | Yer adları: Yer adlarının verilişinde başlıca etkenler, eğilimler | |
| 6 | Türkiye’deki ve Türk dünyasındaki yerleşim yeri adları, benzerlikler, paralellikler, tarihi yer adlarının uzantıları | |
| 7 | Coğrafi adlar ve Türkiye’deki ve Türk dünyasındaki coğrafi adların özellikleri | |
| 8 | Türk yer adları üzerinde Hasan Eren ve diğer bilim adamlarının yer adları bilimi ile ilgili çalışmalarının tahlili | |
| 9 | ARASINAV | |
| 10 | Kişi adları ve kişi adları ile ilgili çalışmalara toplu bakış | |
| 11 | Türk dilindeki tarihi kişi adları ve kaynakları | |
| 12 | Türkiye’de kişi adları ile ilgili eğilimler ve bu konudaki tespitler | |
| 13 | Kişi adlarını konulmasıyla ilgili inanışlar, Türkiye’deki ve Türk dünyasındaki paralellikler | |
| 14 | Kişi adlarının dilbilimi açısından önemi.Tür adları alanı.Türk dilinin adlarla ilgili ödünçleme ilişkileri: İç ve dış ödünçlemeler. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | Saim Sakaoğlu, Türk Ad Bilimi, Ankara, 2001 |
| Ders Kaynakları |
Abdülkadir İnan, İslamdan Sonra Türkçe Adlar, Türk Dili 7 (82), 1958, s.491-494. Ali Esat Bozyiğit, Türk Ad Bilimi Bibliyografyası, Ankara, 1995. Doğan Aksan, Anlam Bilimi ve Türk Anlam Bilimi, Ankara, 1978. Hasan Eren, Yer Adlarının Dili, TDAY-Belleten 1965, Ankara, 1966, s.155-165. Laszlo Rasonyi, Türk Özel Adlarının Kaynakları, Türkoloji 1 (1), 1964, s.71-101. M.Şakir Ülkütaşır, Türklerde Ad Verme Âdetleri, Dranaz 3, 1938, s.1-7. Paki Küçüker, Tuncer Gülensoy - Eski Türk-Moğol Kişi Adları Sözlüğü, Bilge Kültür Sanat, 2015. Selçuk Kırbaç, 'Sakarya Merkez Yer Adlarının Dilbilimi Açısından. Değerlendirilmesi', Sakarya Tarih ve Kultur Sempozyumu, Sakarya, 1997. |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Türk Edebiyatının yüzlerce yıllık hayat ve fikir akışını; bütün türler (şiir, roman, hikaye, tiyatro v.b.), edebi dönemler ve bunları belirleyen tarihi, siyasi, sosyal, kültürel etmenler, akımlar, topluluklar, hareketler ve edebi olaylar etrafında oluşan toplaşmaları; dönemlerin genel karakterleri ve önemli edebiyatçılarının eserlerini sebepleri ve sonuçlarıyla bir bütün olarak ele alır. | X | |||||
| 2 | Divan edebiyatı metinlerini, karşılaştırmalı bir yöntemle inceleyerek modern edebiyat yöntemleri ışığında yeni açılımlar sağlar. | X | |||||
| 3 | Dil ile ilgili herhangi bir olguda pratik ve analitik yorum yapar. | ||||||
| 4 | Alan ile ilgili geniş bir kaynak bilgisi edinir ve bu kaynağa kendisinin de katkıda bulunabileceği ilmi disiplini kazanır. | ||||||
| 5 | Türk dünyasıyla sürekli iletişim hâlinde olur ve Çağdaş Türk Lehçelerini analiz eder ve yorumlar. | ||||||
| 6 | Türk Edebiyatının yüzyılları aşan dil, edebiyat, sanat ve hayat macerasını, derinlikli inceleme teknikleriyle araştırır. | ||||||
| 7 | Türk Edebiyatlarının dallanıp budaklandığı ve yayıldığı alanları, bütün yönleriyle, edebi olayları ile ve büyük dil ve edebiyat adamlarının seçkin eserleriyle bir bütün olarak ele alır. | ||||||
| 8 | Lisans eğitimi boyunca, belli bir donanıma sahip öğrenci, Lisansüstü eğitimde Klâsik ve Modern Edebiyat alanında, alanındaki uzmanlık bilgisini arttırır. | ||||||
| 9 | Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür | ||||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ad bilimin ne olduğu konusunda fikirler geliştirir. | ||||||||||||||
| 2 | Ad bilimi konusunda yapılan çalışmalar konusunda örnekler verir. | ||||||||||||||
| 3 | Ad bilimin dallarını birbirinden ayırt eder. | ||||||||||||||
| 4 | Yer adları biliminin ne olduğu konusunda fikirler geliştirir. | ||||||||||||||
| 5 | Kişi adlarının ne olduğu konusunda fikirler geliştirir. | ||||||||||||||
| 6 | Türk kişi adlarına ait örnekler verir. |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 50 |
| 1. Ödev | 20 |
| 1. Performans Görevi (Seminer) | 30 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 3 | 48 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 3 | 48 |
| Ara Sınav | 1 | 25 | 25 |
| Ödev | 1 | 10 | 10 |
| Performans Görevi (Laboratuvar) | 1 | 15 | 15 |
| Final | 1 | 6 | 6 |
| Toplam İş Yükü | 152 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 6,08 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 6 | ||