| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Çevre Toksikolojisi | CEM 609 | 0 | 3 + 0 | 3 | 6 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Doktora |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Doç.Dr. FÜSUN BOYSAN |
| Dersi Verenler | Doç.Dr. FÜSUN BOYSAN, |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Çevre toksikolojisi, fiziksel çevremizde bulunan kimyasalların yazgılarını ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerini inceleyen toksikoloji alt dalıdır. Çevre toksikolojisinin uğraşı alanı insan kaynaklı sentetik kimyasallar ve insan aracılığıyla çevreye yayılan kimyasallardır. Bu kimyasallar literatürde çevresel kirletici ya da çevresel kontaminant olarak adlandırılırlar. Çevre toksikolojisinde çevresel kirleticilerin insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri incelenir. Çevre toksikolojisinin bir alt dalı olarak değerlendirilen ekotoksikoloji alanında ise çevresel kontaminantların ekosistemler, onların bileşenleri olan bitkiler, hayvanlar, tüm yabanıl yaşam ve bu bileşenlerin birbirleri ile etkileşimlerine bağlı olarak ortaya çıkan olumsuz etkiler incelenir. Diğer taraftan insanda etkileri nispeten bilinen kimyasalların (örneğin ilaçlar) çevreye salınması durumunda biyosferde yer alan diğer canlıların karşı karşıya kalabileceği toksikolojik riskler, kısmen de olsa tahmin edilebilir. Bu dersin amacı canlı yaşamını olumsuz yönde etkileyen çevre zehirlerini tanımak, bunların çevrede bulunuş şekillerini öğrenmek ve canlıların bunların etkilerinden korunmasının öğrenilmesini sağlamaktır. |
| Dersin İçeriği | Bu ders ksenobiyotiklerin çevre üzerine toksisitelerini belirleyen faktörleri, hava, su ve toprak kirliliği toksikolojisini, çevre zehirlerinin toksisiteleri ve çevre örneklerinde analizlerini ve kimyasal silahlar ve toksisitelerini içerir. |
| Kalkınma Amaçları |
|---|
|
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Ksenobiyotiklerin çevre üzerine toksisitelerini belirleyen faktörleri bilir. | Anlatım, Soru-Cevap, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 2 | Hava, su ve toprak kirliliğini değerlendirir. | Anlatım, Soru-Cevap, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 3 | Çevre zehirlerinin toksikolojik risk değerlendirmelerini yapar. | Anlatım, Soru-Cevap, | Kısa Cevaplı Testler, |
| 4 | Çevre sağlığının korunması ile ilgili yönetmelik ve yasal düzenlemeleri bilir. | Anlatım, Soru-Cevap, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 5 | Önemli çevre zehirlerinin çeşitli çevre örneklerinde analiz yöntemlerini öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, | Kısa Cevaplı Testler, |
| 6 | Toksik maddelerin uzaklaştırılması veya zararsızlaştırılması ve korunma yöntemlerini öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Giriş ve genel bilgiler | |
| 2 | Ksenobiyotiklerin çevre üzerine toksisitelerini belirleyen faktörler | |
| 3 | Biyodegredasyon ve biyoakümülasyon | |
| 4 | Hava, su ve toprak kirliliği | |
| 5 | Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (Kaynakları, çevredeki akıbetleri, çevre ve insan sağlığı üzerine toksik etkileri, toksik etki mekanizmaları, biyolojik izlenmeleri, toksikolojik risk değerlendirmeleri) | |
| 6 | Pestisidler (Kaynakları, çevredeki akıbetleri, çevre ve insan sağlığı üzerine toksik etkileri, toksik etki mekanizmaları, biyolojik izlenmeleri, toksikolojik risk değerlendirmeleri) | |
| 7 | Pestisidler (Kaynakları, çevredeki akıbetleri, çevre ve insan sağlığı üzerine toksik etkileri, toksik etki mekanizmaları, biyolojik izlenmeleri, toksikolojik risk değerlendirmeleri) | |
| 8 | Ağır metaller (Kaynakları, çevredeki akıbetleri, çevre ve insan sağlığı üzerine toksik etkileri, toksik etki mekanizmaları, biyolojik izlenmeleri, toksikolojik risk değerlendirmeleri) | |
| 9 | Ağır metaller (Kaynakları, çevredeki akıbetleri, çevre ve insan sağlığı üzerine toksik etkileri, toksik etki mekanizmaları, biyolojik izlenmeleri, toksikolojik risk değerlendirmeleri) | |
| 10 | Kalıcı organik bileşikler (Kaynakları, çevredeki akıbetleri, çevre ve insan sağlığı üzerine toksik etkileri, toksik etki mekanizmaları, biyolojik izlenmeleri, toksikolojik risk değerlendirmeleri) | |
| 11 | Kalıcı organik bileşikler (Kaynakları, çevredeki akıbetleri, çevre ve insan sağlığı üzerine toksik etkileri, toksik etki mekanizmaları, biyolojik izlenmeleri, toksikolojik risk değerlendirmeleri) | |
| 12 | İyonize radyasyon (Kaynakları, çevredeki akıbetleri, çevre ve insan sağlığı üzerine toksik etkileri, toksik etki mekanizmaları, biyolojik izlenmeleri, toksikolojik risk değerlendirmeleri) | |
| 13 | Kimyasal silahlar (Sınıflandırılmaları, fizikokimyasal özellikleri, toksik etkileri ve toksik etki mekanizmaları, ilk yardım prensipleri ve dekontaminasyon yöntemleri, koruyucu önlemler) | |
| 14 | Çevre sağlığının korunması ile İlgili yönetmelikler ve yasal düzenlemeler |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | 1- Di Giulio RT and Hinton DE (Ed.). The Toxicology of Fishes. FL, USA: CRC Press, Taylor & Francis Group; 2008. 2- Detection of trace triclocarban in water sample using solid-phase extraction-liquid chromatography with stochastic resonance algorithm. Xie S, Deng H, Xiang B, Xiang S. Environ Sci Technol. 2008 Apr 15;42(8):2988-91. 3- Principles and Methods of Toxicology. (2008). Hayes, A.W. Unites States of America: Informa Healthcare. 4- Ecopharmacology: a new topic of importance in pharmacovigilance. Kümmerer K, Velo G. Drug Saf. 2006;29(5):371-3. 5- Veterinary pharmacovigilance. Part 3. Adverse effects of veterinary medicinal products in animals and on the environment. Woodward KN. J Vet Pharmacol Ther. 2005 Apr;28(2):171-84. Review. 6- A Textbook of Modern Toxicology. (2004). Hodgson, E. Unites States of America: John Wiley & Sons, Inc. 7- Toxicological Chemistry and Biochemistry. (2003). Manahan, S.E. United States of America: CRC Press. 8- Environmental Toxicoloy. (2002). Wright, D.A., Welbourn, P. United Kingdom: Cambridge University Press. 9- Goldfrank´s Toxicologic Emergencies. (2002). Flomenbaum, N.E., Howland, M.A., Goldfrank, L.R., Lewin, N.A., Hoffman, R.S., Nelson, L.S. Unites States of America: McGraw-Hill Companies. 10- Toksikoloji. (2001). İsmet Dökmeci. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri. Casarett and Doull´s Toxicology. (2001). Klaassen, C.D. Unites States of America: McGraw-Hill Companies. 11- Environmental Toxicology and Chemistry. (1998). Crosby, D.G. United States of America: Oxford University Press. |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Yaşadığı toplumun bilgi toplumu olmasına katkıda bulunmak, toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik sorunlara çözüm sunmak amaçlarıyla alanındaki bilimsel, teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri içeren bilimsel projeler geliştirir ve bu projeleri ulusal ve uluslararası bilimsel ortamlarda (toplantılarda) tanıtır. | ||||||
| 2 | Alanında bilimsel araştırma yaparak bilgiye genişlemesine ve derinlemesine ulaşır, alanında güncel teknik ve yöntemler ile bunların kısıtları hakkında sahip olduğu kapsamlı bilgiyi elde ettiği bilgi ile karşılaştırarak değerlendirir ve sentezleyerek yeni sonuçlar ortaya koyar. | ||||||
| 3 | Alanı ile ilgili problemleri tanımlar ve formüle eder, yeni ve/veya özgün fikir ve yöntemler geliştirir; karmaşık sistem veya süreçleri tasarlar ve tasarımlarında yenilikçi/alternatif çözümler ve/veya yöntemler geliştirir. | ||||||
| 4 | Kuramsal, deneysel ve modelleme esaslı araştırmaları tasarlar ve uygular, belirsiz, sınırlı ya da eksik verileri bilimsel yöntemlerle tamamlar; verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması ile yeni modellemelerin oluşturulması aşamalarında ve mesleki tüm etkinliklerde toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetir. | ||||||
| 5 | Alanındaki uygulamaların sosyal, çevresel, sağlık, güvenlik, hukuki boyutlarını ile proje yönetimi ve iş hayatı uygulamalarını bilir ve bunların getirdiği kısıtların farkındadır. Disiplin içi ve çok disiplinli takımlarda etkin biçimde çalışabilir, bu tür takımlarda liderlik yapabilir ve karmaşık durumlarda çözüm yaklaşımları geliştirebilir; bağımsız çalışabilir ve sorumluluk alır. | ||||||
| 6 | Çalışmalarının süreç ve sonuçlarını, alanında veya alan dışındaki ulusal ve uluslararası ortamlarda bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü C1 Genel Düzeyinde kullanarak, yazılı ya da sözlü olarak aktararak sözlü ve yazılı iletişim kurar. | ||||||
| 7 | Yüksek lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak, Çevre kirliliğinin önlenmesi, kontrolü ve doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi ile ilgili projelerde liderlik eder. | ||||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ksenobiyotiklerin çevre üzerine toksisitelerini belirleyen faktörleri bilir. | |||||||
| 2 | Hava, su ve toprak kirliliğini değerlendirir. | |||||||
| 3 | Çevre zehirlerinin toksikolojik risk değerlendirmelerini yapar. | |||||||
| 4 | Çevre sağlığının korunması ile ilgili yönetmelik ve yasal düzenlemeleri bilir. | |||||||
| 5 | Önemli çevre zehirlerinin çeşitli çevre örneklerinde analiz yöntemlerini öğrenir. | |||||||
| 6 | Toksik maddelerin uzaklaştırılması veya zararsızlaştırılması ve korunma yöntemlerini öğrenir. |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ödev | 50 |
| 1. Performans Görevi (Seminer) | 50 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 3 | 48 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 3 | 48 |
| Ödev | 1 | 20 | 20 |
| Performans Görevi (Seminer) | 1 | 15 | 15 |
| Final | 1 | 10 | 10 |
| Toplam İş Yükü | 141 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,64 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 6 | ||