1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programı (Yeni Plan)
  3. Yeniçağda Osmanlı Devletinin Balkan Politikası (2023 - 2024)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Yeniçağda Osmanlı Devletinin Balkan Politikası SBE 016 0 2 + 0 2 4
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi SELÇUK URAL
Dersi Verenler Dr.Öğr.Üyesi SELÇUK URAL,
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Bu ders, Osmanlı Devletinin Yeniçağ döneminde Balkanlar’da izlediği politikaları inceleyerek, öğrencilere Osmanlı-Balkan ilişkileri hakkında bir perspektif kazandırmayı amaçlamaktadır. Ders boyunca, Osmanlı Devletinin Balkanlardaki varlığı, bölgedeki etkisi ve Balkanların Osmanlı topraklarından çıkış süreci ele alınacaktır. Ayrıca öğrencilere Rumeli Balkan tarihi coğrafyası ve stratejik ehemmiyetini kavratmak ve Osmanlı Devletinin Balkan coğrafyasındaki siyasal egemenliği özelinde tarihi, iktisadi, idari, dini, sosyo-kültürel düzeyde analiz yeteneği kazandırmaktır. Tarihten günümüze Balkanların siyasal gelişim süreci, Balkanlara gerçekleşen ilk Türk akınları, Osmanlıların Rumeli’deki ilk geçişi ve Gelibolu’nun fethi, Balkanlarda ilerleyişi kolaylaştıran etkenler, Edirne’nin fethi ve Rumeli’de ilk başkent, Balkanların Osmanlı yönetimine girmesi ve fethedilen şehirler, Yeniçağ özelinde ve Osmanlı yükseliş döneminde Balkanlarda Osmanlı idare tarzı ve bölgedeki diğer devletlerle ilişkiler, Balkanlarda gelişen Türk Kültürü ve Medeniyeti, Osmanlı Devletinin Balkanlarda siyasi ve askeri manada zayıflaması Osmanlı karşıtı bağımsızlık hareketleri, Balkan devletlerinin kuruluş süreçleri hakkında ayrıntılı bilgi vermektir. Dersin sonunda öğrenciler, Osmanlı-Balkan ilişkileri hakkında daha kapsamlı bir perspektif kazanarak, Balkanların Osmanlı dönemi mirası ve günümüzdeki etkileri hakkında fikir sahibi olacaklardır.
Dersin İçeriği

Bu dersin içeriğinde; Balkanlar siyasal coğrafyasının tanımlanması ve tarihsel süreçteki değişimi, Balkanlardaki ilk Türk kavimleri ve Balkanlara etkileri, Osmanlıların Balkanlara yönelmesi ve Rumeli’de gerçekleştirdikleri ilk fetih hareketleri, Osmanlıların Balkanlara ilerlemesinde kullandığı fetih güzergâhları ve üzerindeki stratejik şehirlerin fethi, Yeniçağda Balkanlarda elde edilen Osmanlı egemenliği, Osmanlıların Balkanlarda uyguladığı iskân sistemi ve politik faaliyetleri, Balkanlardaki Osmanlı siyasi, idari ve iktisadi yönetim şekli, Osmanlı Devletinin Balkanlarda zayıflama ve çekilme süreci yer almaktadır. 
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Balkan tarihi alanında en güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olur, bunları kullanır.
2 Balkan coğrafyasının tanımı ile birlikte Balkanların coğrafi sınırlarının tarih içindeki yeri, değişimi ve önemini kavrar.
3 Balkanlar ve Rumeli coğrafyası ile ilgili tarihsel tanımları, fikirleri ve verileri kavrar ve bilimsel yöntemlerle değerlendirir.
4 Balkanlara göç yoluyla ulaşan ilk Türk kavimleri ve bölgedeki siyasi, iktisadi ve içtimai durumlarını kavrar.
5 Osmanlıların Balkanlara yönelişini ve bu yönde aldığı siyasi kararın alt yapısındaki gerekçeleri kavrar.
6 Osmanlıların Rumeli’ye ilk geçişleri, gerçekleştirilen ilk fetih bölgesi ile birlikte bölgedeki diğer devletlerle ilk siyasi ilişkilerini yorumlar.
7 Osmanlıların Balkanları fethi için kullandığı fetih ve iskân güzergâhını ve bu yol üzerinde yer alan şehirlerin Balkanlar için stratejik önemlerini değerlendirir.
8 Osmanlı Devletinin yeniçağda Balkanlardaki idare tarzı ve uyguladığı iskân politikaları kavrar. Osmanlı Yükseliş döneminde Balkanlardaki diğer siyasal devletler ve topluluklarla olan ilişkileri de anlar.
9 Osmanlı Devletinin Balkanlardan özellikle 19. yüzyıl itibariyle ayrılmasına sebep olan siyasi, iktisadi ve içtimai sebepleri kavrar.
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Osmanlıların Balkanlardaki siyasal egemenliği ile alakalı kaynakların tahlili. Osmanlı Tarihçiliği ve Osmanlı Tarihi Kaynakları (Yeniçağ’da Osmanlı Tarihi Kaynaklarının tanıtımı)
2 Balkan coğrafyası ve stratejik konumuyla beraber Balkanlardaki siyasi sınırların tarihsel değişim süreci. Balkan ve Rumeli coğrafyası hakkında tarihten günümüze değin gelen tanımlamalar ve Balkan ile Rumeli kelimelerinin manaları, tarihte kullanım şekillerinin tanımlanması. Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi Gelişmeleri.
3 Osmanlıların Balkanlara (Gelibolu’ya) İlk Geçiş Süreci: Osmanlıların Rumeli akınlarında takip ettiği istikametler, Gelibolu ve Balkanlara geçişi kolaylaştıran etkenler, Osmanlıların Gelibolu hâkimiyeti, Edirne'nin fethi ve Balkanlara çıkış.
4 Osmanlı Devletinin Gelibolu’ya Geçişi ve Balkanların Fethedilme Süreci; Rumeli’de Türk Yerleşmesinin Başlaması, Edirne’nin Fethinden Sonra Balkanlardaki Yeni Siyasi Gelişmeler, Osmanlıların Yeni Hedefi Sırbistan, Makedonya ve Bulgaristan Toprakları, Kosova Savaşı ve Balkanlarda Kalıcı Osmanlı Etkisi.
5 İstanbul’un Fethi, Yeniçağın Başlangıcı ve İmparatorluğun Doğuşu: II.Mehmed Devri Gelişmeleri, İstanbul’un Fethi ve İmparatorluk İdealinin Doğuşu, II.Mehmed Dönemi Balkan Seferleri (Sırbistan Seferleri, Eflak ve Boğdan’da Osmanlı Hakimiyetinin Kurulması, Bosna ve Hersek’te Osmanlı Fetihleri, Arnavutluk Seferleri), II.Mehmed Döneminde Osmanlı-Venedik Rekabeti.
6 Osmanlı Klasik Çağının Başlangıcında Balkanlar: II.Bayezid Dönemi Gelişmeleri, II.Bayezid’in Boğdan Seferi, II.Bayezid’in Arnavutluk ve Macaristan’a Yönelik Politikaları, II.Bayezid Döneminde Osmanlı-Venedik İlişkileri.
7 Osmanlı Klasik Çağında Balkan Politikası: Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Avrupa ev Balkanlardaki Siyasal Gelişmeler, Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Batı’ya Doğru İlk Faaliyetler / Mohaç Meydan Muharebesi, Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Macaristan Üzerinde Osmanlı-Habsburg Mücadelesi, Kanuni Sultan Süleyman’ın Son Seferi (Zigetvar), Vefatı ve Bir Çağın Kapanması.
8 Osmanlı Klasik Çağında Balkan Politikası: II.Selim Dönemi Gelişmeleri Lehistan’da Osmanlı Hakimiyeti, Osmanlı İmparatorluğunda Buhran ve Değişim Dönemi Gelişmeleri, n. Celali İsyanları ve Tesirleri, Yeniçeri-Sipahi Savaşı (1603), Veraset Sisteminin Değişmesi, Osmanlı-Avusturya Savaşları (1593-1596) Haçova Meydan Muharebesi (1596), Zitvatorok Anlaşması.
9 ARA SINAV
10 Osmanlı Klasik Çağında Balkan Politikası: II.Viyana Kuşatması (1683), Budin’in Düşüşü, Karlofça Anlaşması (1699), İstanbul Anlaşması (1700), Prut Savaşı ve Anlaşması, Avusturya İle Petervaradin Savaşı, Belgrad’ın Düşüşü ve Pasarofça Anlaşması (1718).
11 Osmanlıların Balkanlarda Uyguladığı Fetih ve İskân Politikaları.
12 Balkanlarda Osmanlı Dini Anlayışı ve Kültür-Medeniyeti.
13 Osmanlı Devletinin Balkanlarda Uyguladığı Yönetim ve İdari Sistem.
14 Balkanlarda Kültürel Miras.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Aleksandre Popoviç, Balkanlarda İslam, İstanbul, 1995.

Andrew Baruch Wachtel, Dünya Tarihinde Balkanlar, Doğan Kitap, 2009.

Barbara Jelavich, Balkan Tarihi I, II, Küre Yayınları, İstanbul, 2006.

Filiz Kaya, Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de Uyguladığı İskân Siyaseti (XV. XVI. Yüzyıllar), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sos. Bil. Enstitüsü, 2006.

Georges Castellan, Balkanların Tarihi, Milliyet Yayınları, 1993.

Halil İnalcık, “Türkler ve Balkanlar”, Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi, Prizren, 2005, ss.20-43.

Halil İnalcık, Bülent Arı, “Türk-İslam-Osmanlı Şehirciliği Ve Halil İnalcık’ın Çalışmaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Türk Şehir Tarihi Özel Sayısı, Cilt 3, Sayı 6, İstanbul, ss.27-56.

Halil İnalcık, Osmanlı Hâkimiyetinde Ortadoğu ve Balkanlar, Kronik Yayınları, 2020.

İlber Ortaylı, Osmanlı Barışı, Timaş Yayınları, 2018.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, Cilt III, 2. Kısım, TTK Yayınları, 2019.

İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Türkiye Yayınevi, 1971.

İnciciyan L., H.D. Andreasyan, “Osmanlı Rumeli’si Tarih ve Coğrafyası”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, Sayı 2-3, ss.11-88.

Kemal Karpat, Balkanlarda Osmanlı Mirası ve Milliyetçilik, İmge Kitabevi, 2004.

Ljutfı, Nedzipi, XV-XVI. Yüzyıllarda Makedonya’da Kültür Ve Medeniyet, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış YL. Tezi, 2006.

Mehmet İnbaşı, “Tarihsel Perspektif Türklerin Balkanlara Yerleşmesi”, Balkan Türkleri

Balkanlarda Türk Varlığı, ASAM, 2003.

M.Hüdai Şentürk, “Osmanlı Devletinin Kuruluş Devrinde Rumeli’de Uyguladığı İskân Siyaseti ve Neticeleri”, Belleten, Cilt LVII, S.218, TTK Basımevi, Ankara, 1993, ss.904-912.

M.Türker Acaroğlu, Balkanlarda Türkçe Yer adları.

Maria Todorova, Balkanları Tahayyül Etmek, İletişim Yayınları, 2015.

Misha Glenny, Balkanlar (1804-1999) Milliyetçilik, Savaş ve Büyük Göçler, Sabah Kitapları, 2001.

Osman Karatay, Bilgehan Atsız Gökdağ, Balkanlar El Kitabı, Akçağ Basım Yayın, 2013.

Halime Doğru, 13-19. Yüzyıllar Arasında Sağ Kolun Siyasi, Sosyal, Ekonomik Görüntüsü ve Kozluca Kazası,

Sacit Kutlu, Balkanlar ve Osmanlı Devleti, İstanbul Bilgi üniversitesi Yayınları, 2018.

Stefanos Yerasimos, Milliyetler ve Sınırlar, Balkanlar, Kafkasya ve Ortadoğu, İletişim Yayınları, 2015.

Tuğrul Kihtir, Balkanların Osmanlı Tarihi, İnkılap Kitapevi, 2009.

Yunus Koç, “Osmanlıda Kent İskânı ve Demografisi 16-18. Yüzyıllar”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Türk Şehir Tarihi Özel Sayısı, Cilt 3, Sayı 6, ss.161-210.
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 X
1 Sosyal bilgiler eğitimini destekleyen tarih, coğrafya, sosyoloji, antropoloji, siyaset bilimi gibi sosyal bilim disiplinlerine ilişkin teorik bilgiler kazanır.
2 Etkin vatandaşlık için gerekli temel insan hakları ve vatandaşlık bilgisine sahip olur, demokratik eğitiminin önemini kavrar.
3 Sosyal bilgiler öğretimde sözlü ve yazılı edebiyat ürünlerinin kullanılmasının gereğini bilir ve uygun etkinlikler hazırlar.
4 Geçmişten günümüze bilim ve teknolojinin gelişimini, teknoloji ve medya okuryazarlığının önemini kavrar.
5 Karakter ve değer eğitiminin sosyal bilgiler eğitimindeki yeri ve önemini kavrar.
6 Sosyal Bilgiler eğitimine yönelik özel öğretim yöntemlerini öğretim programlarına uygun biçimde etkinlikler hazırlayarak uygular
7 Afetlere ilişkin temel kavramları bilir, afet yönetiminde etik değerleri açıklar, proje örnekleri sunar.
8 Sosyal bilgilerde sanat ve müze eğitiminin önemini kavrar, müzede sosyal bilgiler öğretimi uygulama etkinlikleri hazırlar
9 Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği sınıf yönetimi, ölçme ve değerlendirme, eğitim psikolojisi, eğitim felsefesi ve eğitim sosyolojisi, araştırma yöntemleri, teknoloji ve materyal kullanımı, öğretim ilke ve yöntemlerini bilir
10 Sosyal bilgiler eğitimi ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket eder.
11 Sosyal bilgiler eğitiminde yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirir ve öğretmenlik mesleğine ilişkin becerileri edinir
12 Öğretimi, özel eğitim ve kaynaştırma eğitimine ihtiyacı olan öğrencilere göre planlama ve uygulama yetkinliğine sahip olur.
13 Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi´nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilir.
14 Sosyal bilgiler eğitiminde alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilir.
15 Çeşitli kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapabilir, ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme yetkinliğine sahip olur.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 50
1. Ödev 50
Toplam 100
1. Final 50
1. Yıl İçinin Başarıya 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 2 32
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 8 2 16
Ara Sınav 1 8 8
Kısa Sınav 2 6 12
Ödev 1 8 8
Final 1 12 12
Toplam İş Yükü 88
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 3,52
Dersin AKTS Kredisi 4