Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Türk Dilbilgisi Iv: Cümle Bilgisi TRE 202 4 3 + 0 3 5
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Zorunlu
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. MUSTAFA ALTUN
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Sözdizimi, Türkiye Türkçesi söz diziminin genel özellikleri-ilkeleri; belirtme öbekleri; cümle, cümlenin öğeleri, türleri, cümle çözümlemelerini uygulamalı olarak öğrencilere kavratmaktır.

Dersin İçeriği

Sözdizimi, Türkiye Türkçesi söz diziminin genel özellikleri-ilkeleri; belirtme öbekleri; cümle, cümlenin öğeleri, türleri, cümle çözümü.

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Türkiye Türkçesinin söz dizim özelliklerini, yapı ve anlam bakımından tanımlar. Anlatım, Soru-Cevap, Sınav, Ödev,
2 Cümle içinde kelime gruplarını çözümler. Gösterip Yaptırma, Alıştırma ve Uygulama, Bireysel Çalışma, Ödev, Sınav,
3 Cümle öğelerini örnekler üzerinde çözümler. Bireysel Çalışma, Alıştırma ve Uygulama, Sınav, Ödev,
4 Anlamına göre cümleleri örnekler üzerinde çözümler. Alıştırma ve Uygulama, Bireysel Çalışma, Ödev, Sınav,
5 Yüklemine göre cümleleri örnekler üzerinde çözümler. Alıştırma ve Uygulama, Bireysel Çalışma, Sınav, Ödev,
6 Yapılarına göre cümleleri örnekler üzerinde çözümler. Alıştırma ve Uygulama, Bireysel Çalışma, Sınav, Ödev,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Söz diziminin temel kavramları, Türkiye Türkçesinin genel söz dizimi özellikleri
2 Kelime grupları: İsim ve sıfat tamlamaları
3 Kelime grupları: İyelik, edat, bağlama grupları
4 Kelime grupları: yönelme, bulunma, ayrılma, belirtme grupları
5 Kelime grupları: sayı, ünvan grupları
6 Cümlenin ögeleri: Özne, Yüklem
7 Cümlenin ögeleri: Nesne, Dolaylı Tümleç
8 Cümlenin ögeleri: Zarf Tümleci, Edat Tümleci
9 Ara Sınav
10 Cümle türleri: anlamına, yüklemin yerine ve türüne göre
11 Cümle türleri: yapısına göre, basit, birleşik cümleler
12 Cümle türleri: yapısına göre, sıralı, bağlı ve karma cümleler
13 Konuları pekiştirici cümle çözümlemeleri
14 Genel değerlendirme
Kaynaklar
Ders Notu

ALTUN, Mustafa (www.dilbilimi.net/ders_notlari.htm) sayfası

Ders Kaynakları

ALTUN, Mustafa (2011), Türkçede Kelime Grupları Çözümlemeleri-Türk Romanlarından Örneklerle, MVT Yayıncılık, 134 s

ATABAY, Neşe-ÖZEL, Sevgi-ÇAM, Ayfer (1981), Türkiye Türkçesinin Sözdizimi, TDK, Ankara, 131 s. (2003), Papatya Yayınları, 136 s.
BANGUOĞLU, Tahsin (1986), Türkçenin Grameri, TDK, Ankara, 2. Baskı, 628 s.
DELİCE, H. İbrahim, (2003), Türkçe Sözdizimi, Kitabevi, İstanbul, 248s (2007), Kitabevi, 280s.
DİZDAROGLU, Hikmet (1976), Tümcebilgisi, TDK, Ankara, 522+2 s.(doğru-yanlış cetveli).
HATİPOĞLU, Vecihe (1972), Türkçenin Sözdizimi, Ankara
KARAHAN, Leyla (1991), Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, Ankara, (2006, Akçağ Yayınlaır, 192 s.).
KARAAĞAÇ, Günay (2009), Türkçenin Söz Dizimi, Kesit Yayınları.
KONONOV, A. N (1956)., Grammatika Sovremennogo Turetskogo Literaturnogo Yazıka, Akademiya NAUK SSSR Institut Vostokovedeniya, Moskva-Leningrad, 569 s. (Tıpıkbasım (2001), Multilingual, İstanbul)
ÖZKAN, Mustafa, SEVİNÇLİ, Veysi (2008), Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, 3 F Yayınevi, İstanbul, 279 s.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Dilin tanımı, işlevleri, dil bilgisi ve dil biliminin temel kavramları, Dünya dillerinin nitelikleri, Türk dilinin bu diller arasındaki yerini kavrar.(Alan Bilgisi) X
2 Türk dilinin tarihi dönemleri, ses ve ses olayları, ekler, kelime türetme yolları, kelime grupları, cümle, cümlenin öğeleri, cümle türlerini tanımlar ve Osmanlı Türkçesini okuma yazma becerisi kazanır. (Alan Bilgisi)
3 Edebiyat alanının temel kavramlarını, Edebiyat Bilgi ve Kuramlarını ve Edebi Akımların özelliklerini öğrenir, metinler üzerinde uygular. (Alan Bilgisi) X
4 Göktürk ve Uygur edebiyatları, Eski Türk edebiyatı, Tasavvuf ve Halk edebiyatları, Yeni Türk edebiyatı, Dünya edebiyatı ve çocuk edebiyatının gelişim aşamalarını kavrar ve bu aşamalarda yer alan gelenek ve değerleri fark eder. (Alan Bilgisi)
5 Türk tiyatrosunun gelişimini kavrayarak tiyatro-drama uygulamaları yapar. (Alan Bilgisi)
6 Okuma, dinleme, konuşma, yazma eğitimine yönelik bilgi ve becerilerin düzeye uygun biçimde aktarılmasında ve uygulanmasında gerekli öğretim yöntem ve teknikleri kullanır ve edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak etkinlikler hazırlar. (Alan Bilgisi)
7 Yabancılara, Türk soylulara ve ikidillilere Türkçe öğretimine ilişkin öğretim yöntem ve teknikleri kullanır ve edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak etkinlikler hazırlar. (Alan Bilgisi)
8 Türkçe eğitimine yönelik özel öğretim yöntemleri, dil bilgisi öğretim yöntem ve teknikleri ile Türkçe öğretim programlarını uygun biçimde kullanır ve uygulamaya yönelik etkinlikler hazırlar. (Alan Bilgisi)
9 Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği sınıf yönetimi, ölçme ve değerlendirme, eğitim psikolojisi, eğitim felsefesi ve eğitim sosyolojisi, teknoloji ve materyal kullanımı, öğretim ilke ve yöntemleri, eğitim kurumlarının faaliyetlerini düzenleyen kanun ve yönetmelikler hakkında yeterli bilgiyi hatırlar. (Meslek Bilgisi)
10 Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi´nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilir. (Genel Kültür)
11 Türkçe eğitiminde alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilir.(Genel Kültür)
12 Türkçe eğitimi ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket eder. (Meslek Bilgisi)
13 Atatürk’ün Türk dili ve ulusal değerlerle ilgili düşünce ve görüşlerini yansıtan özgün etkinliklerin düzenler. (Genel Kültür)
14 Ailelerle, çeşitli kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapabilir, ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme yetkinliğine sahip olur. (Genel Kültür)
15 Türkçe öğretiminde yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirir ve öğretmenlik mesleğine ilişkin becerileri edinir. (Meslek Bilgisi)
16 Özel ihtiyaçlı ve özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilere göre öğretimi planlayabilir ve uygulama yetkinliğine sahip olur. (Meslek Bilgisi)
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ödev 100
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 4 64
Ara Sınav 1 15 15
Ödev 1 1 1
Performans Görevi (Laboratuvar) 1 1 1
Toplam İş Yükü 129
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,16
Dersin AKTS Kredisi 5