Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Cümlenin Esasları TED 641 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Doktora
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. ZİKRİ TURAN
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Yrd.Doç.Dr. Çiğdem TOPÇU

Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Öğretim ve uygulamada tartışmalı sonuçlarıyla karşılaştığımız cümle konusunu, bir dil bilimi disiplini içinde, dayandığı ana esasları bakımından incelemek.

Dersin İçeriği

Türk dilinin cümle yapısının incelenmesi.

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Cümlenin tanımı, konusu ve Türk dilinin sahip olduğu cümle yapısını anlatır. Anlatım, Soru-Cevap, Alıştırma ve Uygulama, Sınav, Sözlü Sınav,
2 Cümlenin unsurlarını açıklar. Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Sınav, Sözlü Sınav,
3 Cümlenin unsurlarını çeşitli örnekler üzerinde tahlil eder, yorumlar. Anlatım, Beyin Fırtınası, Sınav, Ödev,
4 Cümledeki ek ve kelimelerin görevlerini karşılaştırır. Anlatım, Tartışma, Sınav, Proje / Tasarım,
5 Bir cümlenin hangi unsurları içerdiği hakkında genellemelere ulaşır Soru-Cevap, Anlatım, Sınav, Ödev,
6 Cümle yapısının ne olması gerektiği hakkında hüküm verir. Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, Sınav, Sözlü Sınav,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Cümle hakkındaki görüşler Cümle konusu hakkında araştırma yapmış olmak.
2 Cümle hakkındaki görüşler Cümle konusu hakkında araştırma yapmış olmak.
3 Cümlenin gramer konuları arasındaki yeri Cümlenin dil bilgisindeki konumu hakkında araştırma yapmış olmak.
4 Cümlenin nihai görevi nedir? Cümlenin dil bilgisindeki konumu hakkında araştırma yapmış olmak.
5 Bu görevi hangi ana unsurlara dayanıyor? Cümlenin dayandığı temeller konusunda araştırma yapmış olmak.
6 Cümleyi kuran ekler hangi eklerdir, niçin? Eklerin cümledeki rolü hakkında bilgi edinmiş olmak.
7 Cümlede zaman: Zaman ekleri Zaman ekleri konusunda kaynak araştırması yapmış olmak.
8 Cümlede mekân: Şahıs ekleri Şahıs ekleri konusunda kaynak araştırması yapmış olmak.
9 ARA SINAV Genel konu tekrarı yapmak.
10 Cümlede yardımcı zaman ve mekân ekleri: Hâl ekleri Hal ekleri konusunda kaynak araştırması yapmış olmak.
11 Cümlede yapı meselesi 1: Basit- Birleşik cümle ayrımı niçin olmaz? Cümlenin yapısı konusunda araştırma yapmış olmak.
12 Cümlede yardımcı unsur asıl unsur ilişkisinin esası Cümle içi ilişkiler konusunda bilgi edinmiş olmak.
13 Türk morfolojisi bakımından ses- şekil- cümle karşıtlığı Ses-şekil-cümle ilişkisi konusun da malzeme toplamış olmak.
14 Türk cümlesinin tarihî, coğrafî derinliği Tarihi cümle örnekleri toplamış olmak.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

HATİPOĞLU, Vecihe; Türkçenin Söz Dizimi, Ankara, 1982.
KARAHAN, Leyla; Türkçenin Birleşik Cümle Problemi Türk Gramerinin Sorunları Toplantısı(22-23 Ekim 1993), TDK.,Ankara, 1995.
KORKMAZ,Zeynep; Türkiye Türkçesi Grameri, TDK, Ankara, 2003.
KÜKEY, Mazhar; Türkçenin Sözdizimi, Ankara, 1982.

TURAN, Zikri; Cümlenin Yapısı İle İlişkilendirilen Basit ve Birleşik Kavramları Üzerine, TBA, s.8, Sivas 1999, s. 299- 311
TURAN, Zikri; Öznenin Cümledeki Kimlik Problemi, AÜ TAED,S. 13, Erzurum, 1999, s.73- 85
TURAN, Zikri; Türkçede Basit Birleşik Ayrımıyla Sembolleşen Fiil Çekiminin Problemleri, Journal of Turkish Studies, s. 29, Marmara Üniversitesi
TURAN, Zikri; Gösterme Sıfat Fiili, A.B.Ercilasun Arm., Ankara 2008, s.235-244
TURAN, Zikri; Eski Anadolu Türkçesinde Ol- Cevheri Fiili,TDAY-Belleten, 1996, s.265-289;
TURAN, Zikri; Zaman Eki Unsurunun Tayinine Ağızlardan Tanıklar, Türük Dergisi, S.1., s. 133-144;
TURAN, Zikri; Türk Dilinin Söz Diziminde Yer Ödünçlemesi, III. Uluslar Arası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 16-18 Aralık 2010, İzmir
BANGUOĞLU, Tahsin; Türkçenin Grameri, Ankara 2000.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türk Edebiyatının yüzlerce yıllık hayat ve fikir akışını; bütün türler (şiir, roman, hikaye, tiyatro v.b.), edebi dönemler ve bunları belirleyen tarihi, siyasi, sosyal, kültürel etmenler, akımlar, topluluklar, hareketler ve edebi olaylar etrafında oluşan toplaşmaları; dönemlerin genel karakterleri ve önemli edebiyatçılarının eserlerini sebepleri ve sonuçlarıyla bir bütün olarak ele alır.
2 Divan edebiyatı metinlerini, karşılaştırmalı bir yöntemle inceleyerek modern edebiyat yöntemleri ışığında yeni açılımlar sağlar.
3 Dil ile ilgili herhangi bir olguda pratik ve analitik yorum yapar. X
4 Alan ile ilgili geniş bir kaynak bilgisi edinir ve bu kaynağa kendisinin de katkıda bulunabileceği ilmi disiplini kazanır. X
5 Türk dünyasıyla sürekli iletişim hâlinde olur ve Çağdaş Türk Lehçelerini analiz eder ve yorumlar.
6 Türk Edebiyatının yüzyılları aşan dil, edebiyat, sanat ve hayat macerasını, derinlikli inceleme teknikleriyle araştırır.
7 Türk Edebiyatlarının dallanıp budaklandığı ve yayıldığı alanları, bütün yönleriyle, edebi olayları ile ve büyük dil ve edebiyat adamlarının seçkin eserleriyle bir bütün olarak ele alır.
8 Lisans eğitimi boyunca, belli bir donanıma sahip öğrenci, Lisansüstü eğitimde Klâsik ve Modern Edebiyat alanında, alanındaki uzmanlık bilgisini arttırır.
9 Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür X
10
11
12
13
14
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 70
1. Ödev 30
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 12 12
Kısa Sınav 1 4 4
Ödev 1 6 6
Performans Görevi (Seminer) 1 6 6
Final 1 14 14
Toplam İş Yükü 138
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,52
Dersin AKTS Kredisi 6