Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Türk Dilinin Şekil Bilgisi TDE 156 2 4 + 0 4 5
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Zorunlu
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. ZİKRİ TURAN
Dersi Verenler Dr.Öğr.Üyesi ÇİĞDEM TOPÇU, Prof.Dr. ZİKRİ TURAN,
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Tuğçe TAKOĞLU

Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Türk dilinin yapısındaki kelime-ek, ek-ek ve kelime-kelime ilişkisini düzenleyen kuralları, ekleşme ve eklenme düzenini kavratmak.

Dersin İçeriği

Türkiye Türkçesi merkez alınmak suretiyle, Türk dilinin kelime ve ekleri, ekleşme ve eklenme kuralları.

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Ekleşme ve şekil bilgisini ayrı ayrı tarif eder, farklarını bilir. Ekleşme bilgisine ilişkin temel kavram ve terimleri tanımlar. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Grupla Çalışma, Gösterip Yaptırma,
2 Kelime ve ek gibi gramer unsurlarını belirler. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Grupla Çalışma, Gösterip Yaptırma,
3 Kelime ve eklerin tasnifini gösterir ve herhangi bir gramer unsurunun mensubu olduğu kategoriyi örneklerle uygular. Soru-Cevap, Grupla Çalışma,
4 Ekleri birbirleriyle karşılaştırır, onların aralarındaki farkları ayırt eder ve benzeyen yönlerini ifade eder. Anlatım, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma,
5 Bütün eklerin bir araya geldiği cümleleri düzenler, bu gramer unsurları hakkında özelleme ve genellemelere ulaşır. Anlatım, Tartışma, Grupla Çalışma,
6 Herhangi bir gramer unsurunu ekleşme bilgisi bakımdan değerlendirir ve hakkında hüküm verir. Tartışma, Grupla Çalışma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Şekil (morfem) nedir? Şekil bilgisi ile alakalı yapılmış çalışmalar hakkında ön bilgi sahibi olmak.
2 Kelime ve ek nedir? Kelime ve ek üzerine çalışmaları okumuş olmak.
3 Kelime-ek, ek-ek ve kelime-kelime ilişkisini düzenleyen kurallar Önceki dersin tekrarını yapmak.
4 Kelime-ek, ek-ek ve kelime-kelime ilişkisini düzenleyen kurallar Kelime-ek, ek-ek ve kelime-kelime ilişkisini düzenleyen kurallar hakkında ön bilgi sahibi olmak.
5 Kelime sınıfları Kelime sınıfları hakkında ön bilgi edinmek.
6 Ekleri belirleyen şekil, yapı ve fonksiyon ilişkisi nasıldır? Ekleri belirleyen şekil, yapı ve fonksiyon ilişkisine dayalı çalışmalardan örnekler getirmek.
7 Türk dilinin söz diziminde ekler nasıl sınıflandırılmalıdır? Ekleşme bilgisi hakkında bilgi edinmek.
8 Yapım ekleri, sıfatlama ekleri Yapım ekleri ve sıfatlar hakkında çalışmaları incelemek.
9 ARASINAV Genel konu tekrarı yapmış olmak.
10 Teklik-çokluk ekleri, Olumluluk-olumsuzluk ekleri Teklik-çokluk ekleri ve olumluluk-olumsuzluk ekleri hakkında bilgi sahibi olmak.
11 Fiilimsiler, Çatı ekleri Fiilimsiler ve Çatı ekleri hakkında bilgi edinmek.
12 Ek fiil ve Çekim ekleri Ek fiil ve çekim ekleri hakkında ön bilgi edinmek.
13 Soru eki Soru eki hakkında ön bilgi edinmiş olmak.
14 Çeşitli söz dizimi örneklerinin ekleşme bilgisi bakımından incelenmesi. Ekleşme bilgisi bakımından incelenmek üzere verilen örnekleri incelemiş olmak.
Kaynaklar
Ders Notu

TUNA,Osman Nedim; Türk Dilbilgisi, Malatya, 1986.

Ders Kaynakları

BANGUOĞLU, Tahsin; Türkçenin Grameri, Ankara, 2000.
ERGİN, Muharrem; Türk Dil Bilgisi, İstanbul, 2000.
GEMALMAZ, Efrasiyap; Standart Türkiye Türkçesi (STT)nin Formanlarının Değerleri ve Bu Değerlerin İhtiyaç Halinde Tekamülüne Muhtemel Tesirleri, Erzurum, 1982.
HACIMEMİNOĞLU, Necmettin; Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, Ankara, 1992.
KORKMAZ, Zeynep; Türkiye Türkçesi Grameri, Ankara, 2003.
TURAN, Zikri; Türkçenin Yapım ve Çekim Düzeninde Yer Alan Eklerin Sınıflandırılması Nasıl Olmalıdır?, 4. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, Ankara, 2007, s. 1835-1844.
TURAN, Zikri; Türkçede Basit/Birleşik Çekim Ayırımıyla Sembolleşen Fiil Çekiminin Problemleri, Journal of Turkish Studies, Harvard Univ.,2006, S.330/III., s. 279-292.
TURAN, Zikri; Cümlenin Yapısı İle İlişkilendirilen Basit ve Birleşik Kavramları Üzerine, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, S.8, Sivas 1999, s. 299-311.
TURAN, Zikri; Gösterme Sıfat Fiili, A. B. Ercilasun Armağanı., Ankara, 2008, s.235-244.
TURAN, Zikri; Öznenin Cümledeki Kimlik Problemi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstiüsü Dergisi, S. 13, s. 79-83, Erzurum.
TURAN, Zikri; Zaman Eki Unsurunun Tayinine Ağızlardan Tanıklar, Türük Dergisi, S.:1, s. 133-144, Haziran 2013.
UZUN, N. Engin; Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe, İstanbul, 2000.
UZUN, N. Engin; Dilbilgisinin Temel Kavramları Türkçe Üzerine Tartışmalar, Ankara, 1998.

TURAN, Zikri;  Türk Dilinin Söz Diziminde Yer Ödünçlemesi.  III. Uluslar Arası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 2012.

TURAN, Zikri; Türk Dilinde Sıfatlama Ekleri.  X. Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı, 1, 616-622., 2015

Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 100
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 40
1. Final 60
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 4 64
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 9 9
Ödev 1 3 3
Final 1 13 13
Toplam İş Yükü 137
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,48
Dersin AKTS Kredisi 5