Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Osmanlı Merkez ve Taşra Yapılarının Evrimi Tarihi TAR 243 3 3 + 0 3 5
Ön Koşul Dersleri

Yok

Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. YÜCEL ÖZTÜRK
Dersi Verenler Prof.Dr. YÜCEL ÖZTÜRK,
Dersin Yardımcıları

Yok

Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Osmanlı kurumlarının tarih içinde geçirdiği değişimi, değişim dinamikleri içinde ortaya koymak.

Dersin İçeriği

Osmanlı Devleti’nin kuruluş safhasından olgunlaşma ve yıkılma süreçlerine kadar geçirdiği kurumsal değişmeler ele alınacaktır. Kurumlar, ilk dönemden itibaren fonksiyonlarına göre belirlenecek, bu fonksiyonlarını tarih içinde kaybetmeleri veya yeni fonksiyonlar kazanmaları üzerinde durulacaktır.

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Tarih ve değişmeyi temel dinamikleri ile ele alır. Anlatım, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap,
2 Kurumların fonksiyon kazanmaları ile tarihi değişme arasında ilişki kurar. Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Anlatım, Deney ve Laboratuvar,
3 Kurumsal değişmelerle dönemsel değişmeler arasındaki ilişkiyi örneklerle ortaya koyar. Deney ve Laboratuvar, Soru-Cevap, Anlatım, Beyin Fırtınası,
4 Kurumların fonksiyon kazanmalarında merkez ve taşranın rolünü belirler. Beyin Fırtınası, Anlatım, Soru-Cevap,
5 Kurumun fonsiyonları ile merkez ve taşranın erk paylaşımında sahip oldukları ağırlık arasında ilişki kurar. Deney ve Laboratuvar, Soru-Cevap, Anlatım, Beyin Fırtınası,
6 Merkez ve taşranın erk paylaşımının niteliğini belirleyen sosyal, ekonomik, hukuki faktörlerin etkisini kavrar. Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Anlatım,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Dersin kapsamı, amaçları ;Tarih ve Değişme, Tarihi Yapıların Evrimi Yücel Öztürk, “Osmanlı Klasik Sisteminin Teşekkülü ve Çözülüşü”, Türkiye Günlüğü. H. İnalcık, “Şeriat Kanun ve Devlet”, İslamiyet, Sayı:4,(1998).
2 I.Osmanlı merkez ve taşra yapılarının belirlenmesi (Merkez: Hanedan, Vezir, İlmiye; Taşra: Gazi Akıncı Beyleri, Uç Beyleri, Ahiler, Türkmenler, Reaya). II.Osmanlı merkez ve taşra yapılarının periyotlandırılması Halil İnalcık, Centralisation and Desantralisation in Ottoman Administration; Halil İnalcık, “The Ottoman Scuccession and its Relation to the Turkish Concept of Sovereignty”. Bu makalenin Türkçesi.
3 Osmanlı’da merkezi ve ademi merkezi yapıların tahlili: Uç beyliği döneminde (1300 – 1335) devlet erklerinin merkez ve taşraya göre paylaşımı Yücel Öztürk, Aynı Makale; Yücel Öztürk, “Osmanlı Rumelisi’nin Oluşumu”, Balkanlar, yayınlanmak üzere. Halil İnalcık, “Aşık Paşazade’yi Nasıl Okumalı”; Halil İnalcık, “Stephan Duşan’dan Osmanlı İmparatorluğu’na”
4 II.Ekonomik gücün Paylaşımı: 1.Selçuklu İkta ve Bizans Pronoiası ile Osmanlı oluşum sürecinin Temlik- Vakıf – Mülk yapılarının mukayesesi, Ülke topraklarının Hanedan, Ahi ve Akıncı güçleri arasında paylaşılmış olması. İlk kronikler, Aşık Paşazade, Neşri, Tursun Bey’deki sosyal, ekonomik, hukuki nitelikli metinler.
5 Bağımsız bir beylik olarak Osmanlı Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu, Klasik Çağ. Halil İnalcık, Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı İlmiye Teşkilatı Osmanlılarda Merkez ve Bahriye Teşkilatı
6 Beyliğin İmparatorluğa dönüşme süreci, merkez ve taşra arasındaki uzlaşmanın bitimi: 1389 – 1402 Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu, Klasik Çağ. Halil İnalcık, Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı İlmiye Teşkilatı Osmanlılarda Merkez ve Bahriye Teşkilatı
7 İç savaş döneminde merkez ve taşranın vaziyeti : 1402 – 1413 Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu, Klasik Çağ. Halil İnalcık, Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi Halil Inalcik,´ Osmanhlarda Raiyet Riisumu´, Belleten, vol. xxm (1959), pp. 575-608. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı İlmiye Teşkilatı Osmanlılarda Merkez
8 Mutlakiyete doğru gelişen evrimsel süreç ve mutlakiyetin kurulması. 1413 – 1453 Halil İnalcık, “Fatih’in Fermanları” İlk kronikler, Aşık Paşazade, Neşri, Tursun Bey’deki sosyal, ekonomik, hukuki nitelikli metinler.
9 ARASINAV
10 Mutlakiyet Dönemi. 1453 – 1600 Yusuf Halaçoğlu, Osmanlılarda Sosyal ve Ekonomik Yapı Ömer Lütfi Barkan, Türkiye’de Toprak Meselesi; Omer Lutfi Barkan, ´Osmanh Imparatorlugunda bir Iskan ve Kolonizasyon Metodu olarak Vakiflar ve Temlikler
11 Mutlakiyetin ademi merkezi yapıya dönüşmesi süreci: 1600 – 1700 Zuhuri Danışman, Koçi Bey Risalesi, Ankara 1985. Ayn-ı Ali Efendi, Kavânîn-i Âl-i Osman der Hülâsa-i Mezâmin-i Defter-i Divân, (Önsöz: M.Tayyib Gökbilgin), İstanbul 1979
12 5. Taşra elitlerinin merkezi elitler ile ilişkisi 6. Çiftlik uygulamasına geçiş 7.Mülk tasarrufunda değişmeler Malikane Divani sistemi 8. Şehir idarelerinde değişmeler Omer Barkan, ´Turk-Islam Toprak Hukuku Tatbikatinin Osmanh Imparatorlugunda aldigi §ekiller I, Malikane-divani sistemi´, Turk Hukuk ve Iktisat Tarihi Mecmuasi, vol. n (1932-9), pp. 118-84.
13 Mali yapının siyasi yapıya yansıması;Ayanlık ve Derebeylik döneminde merkez ve taşra yapılarının değişim ve gelişimi: Mustafa Akdağ, Celali İsyanları (I55O-I6O0), Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve
14 Osmanlı parçalanmasının tarihsel süreçte ortaya çıkan dinamikleri Akdağ,Türk Halkının Dirlik Ve Düzenlik Kavgası Celali İsyanları,Yapı Kredi Yayınları; Yücel Özkaya, Osmanlı İmparatorluğu´nda Âyânlık, Ankara, 1994.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 60
1. Kısa Sınav 10
1. Ödev 20
2. Kısa Sınav 10
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 40
1. Final 60
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 2 32
Ara Sınav 1 10 10
Kısa Sınav 1 10 10
Ödev 1 10 10
Performans Görevi (Seminer) 1 5 5
Final 1 10 10
Toplam İş Yükü 125
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5
Dersin AKTS Kredisi 5