Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Türk Dilinin Ödünçlenmesi TED 607 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Doktora
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Doç.Dr. İLHAN UÇAR
Dersi Verenler Doç.Dr. İLHAN UÇAR,
Dersin Yardımcıları

Arş.Gör. Tuğçe Takoğlu

Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Türk dilinin tarih boyunca farklı dil ailelerine mensup dillerle olan ödünçleme ilişkilerini örneklerle ortaya koymak.

Dersin İçeriği

Türk dili tarih boyunca değişik coğrafyalarda değişik kültürlerle ilişki içinde olmuştur. Tarihin farklı dönemlerinde meydana gelen bu ilişkiler sonucunda bu kültürlerin dillerinden Türk diline, Türk dilinden de bu dillere pek çok kelime geçmiştir. Türk dili bu ödünçleme ilişkisi içinde hem veren hem de alan dil konumundadır. Türk dilinin kelime hazinesinin, bu ilişkiler göz önünde tutulduğunda daha iyi anlaşılacağı şüphesizdir. Bu derste, Türk dili için söz konusu olan ödünçleme ilişkileri ele alınacak, Türk dilinin kelime serveti bu açıdan incelenecektir.

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Dilde ödünçlemelerin sınırlarını belirler. Soru-Cevap, Tartışma, Anlatım,
2 Ödünçleme ilişkilerinin dil açısından ne ifade ettiği konusunda fikirler geliştirir. Anlatım, Örnek Olay, Tartışma,
3 Ödünçleme kültür ilişkilerine dair örnekler verir. Tartışma, Örnek Olay,
4 Türk dilinin tarihi dönemlerindeki ödünçleme ilişkilerine ait örnekler verir. Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
5 Türk dilinin modern dönemlerindeki ödünçleme ilişkilerine ait örnekler verir. Anlatım, Gösterip Yaptırma, Soru-Cevap,
6 Ödünç kelimelerin hangi şartlar altında alındığı hakkında tahminde bulunur. Gösterip Yaptırma, Beyin Fırtınası, Tartışma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Ödünçleme nedir, ödünçlemenin dilbilimdeki yeri
2 Ödünçleme-Kültür ilişkileri ve dil çalışmaları açısından bunun önemi
3 Ödünçleme ilişkileri için yapılan çalışmalar ve bunların değerlendirilmesi
4 Türk dilindeki eski ödünç kelimeler
5 Orta Türkçe döneminin başlaması, bu dönemdeki kültür değişmeleri ve bunların dile yansıması
6 Orta Türkçe döneminde Farsçadan ve Arapçadan Türk diline geçen ödünç kelimeler
7 Yeni Türkçe döneminde ödünçlemeler
8 Türkçe ile İtalyanca ve Fransızca ilişkileri
9 ARASINAV
10 Günümüz Türkçesinde ödünçlemeler: Almanca ve İngilizce ile ilişkiler
11 Türk dilinden yabancı dillere geçen kelimeler ve üst katman etkisi
12 Balkan dillerindeki Türkçe kökenli kelimeler
13 Türkçeden Macarcaya geçen kelimeler
14 Türk dili Rusça ilişkisi.Türk dili Batı dilleri ilişkisi-İtalyanca ve Fransızcaya geçen kelimeler.Türk lehçeleri arasındaki ödünçleme ilişkileri.
Kaynaklar
Ders Notu

Doğan Aksan, Türkçenin Söz Varlığı, Ankara, 1996.

Ders Kaynakları

Günay Karaağaç, Türkçenin Komşularına Verdiği Beslenme Kültürü İle İlgili Kelimeler, Türk Dili 564, Ankara, 1998, s. 476-496.
Nicholas Poppe, Rusçadaki Türkçe Kelimelerle İlgili Çalışmalara Bir Bakış (Çev.Günay Karaağaç), TDA 24, Haziran 1983, s.132-158.
Selçuk Kırbaç, Amra D.Kırbaç, Türk Dilinin Balkan Dillerine Etkisi, Gora Abidesi, İstanbul, 2008.
Hasan Eren, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara, 1999.
J.W. Redhouse, Turkish and English Lexicon, Beyrut, 1987.
F.Steingass, A Comprehensive Persian-English Dictionary, London, 1957.
Abdulah Skaljic, Turcizmi u Srpskohrvatskom Jeziku, Sarajevo, 1989.
Hanka Vajzovic, Orijentalizmi u Knjizeevnom Djelu-Lingvisticka Analiza, Sarajevo, 1999.
Sir G.Clauson, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford, 1972.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türk Edebiyatının yüzlerce yıllık hayat ve fikir akışını; bütün türler (şiir, roman, hikaye, tiyatro v.b.), edebi dönemler ve bunları belirleyen tarihi, siyasi, sosyal, kültürel etmenler, akımlar, topluluklar, hareketler ve edebi olaylar etrafında oluşan toplaşmaları; dönemlerin genel karakterleri ve önemli edebiyatçılarının eserlerini sebepleri ve sonuçlarıyla bir bütün olarak ele alır. X
2 Divan edebiyatı metinlerini, karşılaştırmalı bir yöntemle inceleyerek modern edebiyat yöntemleri ışığında yeni açılımlar sağlar. X
3 Dil ile ilgili herhangi bir olguda pratik ve analitik yorum yapar.
4 Alan ile ilgili geniş bir kaynak bilgisi edinir ve bu kaynağa kendisinin de katkıda bulunabileceği ilmi disiplini kazanır.
5 Türk dünyasıyla sürekli iletişim hâlinde olur ve Çağdaş Türk Lehçelerini analiz eder ve yorumlar.
6 Türk Edebiyatının yüzyılları aşan dil, edebiyat, sanat ve hayat macerasını, derinlikli inceleme teknikleriyle araştırır.
7 Türk Edebiyatlarının dallanıp budaklandığı ve yayıldığı alanları, bütün yönleriyle, edebi olayları ile ve büyük dil ve edebiyat adamlarının seçkin eserleriyle bir bütün olarak ele alır.
8 Lisans eğitimi boyunca, belli bir donanıma sahip öğrenci, Lisansüstü eğitimde Klâsik ve Modern Edebiyat alanında, alanındaki uzmanlık bilgisini arttırır.
9 Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür
10
11
12
13
14
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 50
1. Kısa Sınav 10
1. Ödev 20
2. Ödev 20
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 4 64
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 10 10
Ödev 1 10 10
Performans Görevi (Laboratuvar) 1 15 15
Toplam İş Yükü 147
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,88
Dersin AKTS Kredisi 6