| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| İslam Mezhepleri Tarihine Giriş | ILA 345 | 5 | 2 + 0 | 2 | 3 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Dr.Öğr.Üyesi MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Kategorisi | Alanına Uygun Temel Öğretim |
| Dersin Amacı | Sahanın temel kavramlarını, kaynaklarını ve klasik müelliflerini tanımak. |
| Dersin İçeriği | Dersin tanımı, amacı, konusu, kaynakları; din, mezhep, fırka ve cemaat kavramları, mezheplerin tasnifi meselesi, farklı fırak gelenekleri ve temel kaynakları. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Din, mezhep, tarikat ve cemaat terimlerini tanımlar, | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sınav, Ödev, |
| 2 | İslam düşüncesinde ortaya çıkan fırkaların doğuşuna etki eden unsurları açıklar | Tartışma, Soru-Cevap, Anlatım, | Ödev, Sınav, |
| 3 | Mezhepleri klasik kaynaklarını bilir | Soru-Cevap, Anlatım, | Ödev, Sınav, |
| 4 | Sahanın temel kavramlarını tanımlar | Tartışma, Soru-Cevap, Anlatım, | Ödev, Sınav, |
| 5 | Makalat geleneğindeki tasnif usullerini bilir | Tartışma, Soru-Cevap, Anlatım, | Ödev, Sınav, |
| 6 | Mezhepler tarihinin İslam Tarihi, Coğrafya, Sosyoloji gibi disiplinlerle ilişkisini bilir. | Tartışma, Soru-Cevap, Anlatım, | Ödev, Sınav, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Giriş ve genel bir çerçeve | |
| 2 | Mezhep ve fırka kavramları | |
| 3 | Makale-makalat, milel-nihal kavramları | |
| 4 | Eşari fırak geleneği ve örnek metinler | |
| 5 | İmam Eşari ve Makalatül-İslamiyyîn | |
| 6 | Bağdadî ve el-Fark beynel fırak, | |
| 7 | Fahreddin Razi ve İtikadu fırakiil-müslimin | |
| 8 | Hanefi-Maturidi fırak geleneği ve örnek metinler | |
| 9 | Ebu Muti en-Nesefî ve er-Redd alel-bida | |
| 10 | Kemal Paşazade ve er-Risale beynil-mezahib | |
| 11 | Mutezili Fırak geleneği, Naşi el-Ekber, Mesailül-imame | |
| 12 | Şii-İmami fırak geleneği, Nevbahtî ve Fırakuş-Şia | |
| 13 | Harici Fırak Geleneği, Kalhati ve el-Keşf ve´l-Beyan | |
| 14 | Genel Değerlendirme |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | 2] el-Bağdâdî, Abdülkahir b. Tahir b. Muhammed (429/1037), Mezhepler Arasındaki Farklar, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, İstanbul 1991. [3] Ebul-Hasen el-Eşari, İlk Dönem İslam Mezhepleri, Makalatul-İslamiyyin, çev. M.Dalkılıç-Ö. Aydın, İstanbul 2006. [4] Eşarînin Makâlâtında Şiî Grupların Sınıflandırılması Ve Önemli Görüşleri (Yüksek Lisans Tezi), Alpaslan Köse, Danışman: Mustafa Öz, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enst. İst. 2006. [5] eş-Şehristânî, Muhammed b. Abdulkerim , Milel ve Nihal, Dinler Mezhepler ve Felsefi Sistemler Tarihi, çev. M.Öz, haz. M.Dalkılıç, İstanbul 2008. [6] Naşi el-Ekber ( 2 9 3 / 9 0 5 ) , Mesâilü´l-İmame Kitabu´1-Evsat fi´l-Makalat, thk:Yusuf Fanis, Beyrut 1971. [7] Cahız, Ebu (Osman Amr b. Bahr ( 2 5 5 / 8 6 9 ) , el-Osmaniyye, thk. Abdüsselam Muhammed Harun, Mısır 1955.. [8] Aydınlı, Osman, Mutezilî İmamet Düşüncesinde Farklılaşma Süreci, Araştırma yayınları, Ankara 2003. [9] Aydınlı, Osman, Osmanlıdan Cumhuriyete İslam Mezhepleri Tarihi Yazıcılığı, Ankara 2008. [7] Fığlalı, Ethem Ruhi, " İslam Mezhepleri Tarihinde Karşılaşılan Bazı Problemler " , Uluslararası I. İslam Arnaştırmaları Sempozyumu, İzmir 1985. [8] Kohlberg, Etan İmâmiyye Şiası Geleneğinde Râfizî Terimi, çeviren: Halil İbrahim Bulut, Kelâm Araştırmaları Dergisi, 2004, cilt: II, sayı: 2, s. 117-124 [9] Benli, Yusuf Rafıza Adlandırılmasının İlk Kullanımına İlişkin Değerlendirmeler, Hikmet Yurdu, 2008, cilt: I, sayı: 1, s. 31-69. [10)Kummî ve Nevbahtî, Kitâbul-Makâlâtil-Fırak ve Fırakuş-Şîa, çev. Hasan Onat-Sabri Hizmetli-Sönmez Kutlu Ankara Okulu yayınları, Ankara 2004. [9] M. Büyükkara, Mehmet Ali Bir Bilim Dalı Olarak İslâm Mezhepleri Tarihi ile İlgili Metodolojik Problemler, İslâmî İlimlerde Metodoloji: Usûl Meselesi 1, 2005, sayı: , s. 441-491 [10] Özkurt, Adem, Nevbahtînin Fırakuş-Şîasında Şiî Mezheplere Yaklaşımı / haz. Adem Özkurt, 2010. 92 y. 28 cm. (Yüksek Lisans), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı İslâm Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı (Danışman: Doç. Dr. Harun Yıldız) [11] Ebû Muhammed Osman b. Abdillah b. el-Hasen el-Irakî el-Hanefî, el-Fıraku´l-Müfterika beyne Ehli´z-Zeyğ ve´z-Zandaka, thk. Yaşar Kutluay, Ankara 1961 [12] İbn Kemal ve Düşünce Tarihimiz. Sayın Dalkıran, Osav. İstanbul, 1997. [13] Muzaffer Tan, Hanefi- Mâturîdî Fırak Geleneği Bağlamında Mezheplerin Tasnifi Meselesi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008, cilt: 49, sayı: 2, s. 121-152 [14] Muzaffer Tan, Geç Dönem Hanefî- Mâturîdî Fırak Geleneği Bağlamında Bir Risale: "El- Makâlât fî Beyâni Ehli´l- Bida ve´d- Dalâlât",Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2009, sayı: 14/1, s. 181-202. [15] Keith Lewinstein, Notes on Eastern Hanefite Heresiography JOAS 114,4 (1994). |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | İlahiyat alanında temel kavramları kavrar, kavramlar arası ilişkilere hâkimdir. | X | |||||
| 2 | Bir yabancı dili kullanarak İlahiyat alanında kuramsal ve uygulamalı bilgileri izler ve ilgili alandaki uzman ve uzman olmayan kişi ve kuruluşlarla bu bilgileri paylaşır. (Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyinde). | X | |||||
| 3 | Edindiği ilahiyat bilgisinin gerekleri doğrultusunda tutum ve davranışlarıyla topluma örnek olacak davranışlar sergiler. Sosyal ve kültürel hakların evrenselliğini destekler, sosyal adalet bilinci kazanır, tarihi ve kültürel mirasa sahip çıkar. | X | |||||
| 4 | Klasik ve güncel dini meseleleri saptama, tanımlama, eleştirel bir yaklaşımla değerlendirme, yorumlama, formüle etme ve çözme becerisine sahiptir; bu amaçla uygun analiz ve modelleme yöntemlerini seçer ve uygular. | X | |||||
| 5 | İlahiyat alanındaki bilgi ve beceriler ile alandaki sorunlara yönelik bilimsel yöntemlerle ortaya konulmuş çözüm önerilerini ilgili kişi ve kurumlarla çeşitli iletişim araçları vasıtasıyla paylaşır. | X | |||||
| 6 | Dini anlayış ve uygulamaların evrensel ve toplumsal boyuttaki (güvenlik, sağlık, iktisat, çevre, vb.) etkileri ve hukuksal sonuçları hakkında farkındalık sahibidir. | X | |||||
| 7 | Sorumluluğu altındakilerin öğrenme gereksinimlerini belirler, öğrenme süreçlerini yönetir ve kişisel, mesleki alandaki gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlar. | ||||||
| 8 | İlahiyat alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitaplarına, uygulama araç-gereçlerine ve bilimsel araştırma yöntem ve tekniklerine dair sahip olduğu kuramsal ve uygulamalı bilgileri eğitim-öğretim, araştırma ve topluma hizmet alanlarında kullanır. | X | |||||
| 9 | Değişen hayata ve yeniliğe karşı açık tutuma sahiptir; toplumsal, ekonomik, yasal ve siyasal gelişmelerden haberdardır. | X | |||||
| 10 | Toplumsal alanda karşılaşılan karmaşık dini meseleleri çözmek için bireysel inisiyatif alarak bağımsız çalışır veya ekip üyesi olarak sorumluluk alır. | X | |||||
| 11 | İlahiyat alt dalları ve diğer bilim alanları ile ilişki kurarak disiplinler arası araştırma -inceleme, yorum ve analiz yapar. | X | |||||
| 12 | Alanındaki çeşitli sosyal, kültürel ve sanatsal etkinliklere katılır; yaşam boyu öğrenmeye ve sorgulamaya ilişkin olumlu tutum geliştirir. | X | |||||
| 13 | İlahiyat alanındaki bilgilerin toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması, sonuçların duyurulması ve kullanılması aşamalarında toplumsal, kültürel, bilimsel ve ahlakî değerleri gözetir. | X | |||||
| 14 | İlahiyat alanı için uygun araçları seçer, kullanır, geliştirir ve alanın gerektirdiği bilgi ve bilişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanır. | X | |||||
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 70 |
| 1. Kısa Sınav | 10 |
| 1. Ödev | 10 |
| 2. Kısa Sınav | 10 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 2 | 32 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 2 | 32 |
| Ara Sınav | 1 | 5 | 5 |
| Kısa Sınav | 2 | 4 | 8 |
| Ödev | 1 | 5 | 5 |
| Final | 1 | 5 | 5 |
| Toplam İş Yükü | 87 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 3,48 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 3 | ||