| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Klasik Türk Edebiyatı Paleografyası | TED 639 | 1 | 3 + 0 | 3 | 6 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Doktora |
| Dersin Türü | Zorunlu |
| Dersin Koordinatörü | Prof.Dr. OZAN YILMAZ |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | Arş. Gör. Arzu Yıldırım, Arş. Gör. Bedriye Gülay Açar |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | El yazması kütüphanelerindeki yazma metinleri tanıma, okuyup anlama becerisinin geliştirilmesi. Yazı tiplerini öğrenerek yazma bir metinde kullanılan yazı tipini anlama. |
| Dersin İçeriği | Bu derste, Osmanlı döneminde kullanılan ve Aklâm-ı Sitte olarak da bilinen altı adet yazı tipi tanıtılacak, örnek metinler gösterilecek, bu metinler üzerinde uygulama çalışmaları yapılacaktır. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Osmanlı Türkçesi’nde kullanılan yazı tiplerini öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Ödev, |
| 2 | El yazması metinlerde kullanılan yazı tiplerini öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Ödev, |
| 3 | Nesih yazı tipinin tarihi gelişimini ve kullanılış biçimlerini öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Ödev, |
| 4 | Talik yazı tipinin tarihi gelişimini ve kullanılış biçimlerini öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Ödev, |
| 5 | Rik’a yazı tipinin tarihi gelişimini ve kullanılış biçimlerini öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Ödev, |
| 6 | Sülüs yazı tipinin tarihi gelişimini ve kullanılış biçimlerini öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Ödev, |
| 7 | Şikeste talik yazı tipinin tarihi gelişimini ve kullanılış biçimlerini öğrenir. | Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Anlatım, | Sınav, Ödev, |
| 8 | Türklere özgü yazı tiplerini tanır ve öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Ödev, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Osmanlı döneminde kullanılan yazının tarihçesi. Yazı çeşitlerinin çıkış noktaları. | Mahmut Yazır’ın “İslâm Medeniyeti’nde Kalem Güzeli I” başlıklı kitabının incelenmesi. İlgili kısımların okunması. |
| 2 | Osmanlı döneminde kullanılan yazı çeşitleri. Aklâm-ı Sitte hakkında bilgi. | Mahmut Yazır’ın “İslâm Medeniyeti’nde Kalem Güzeli II” başlıklı kitabının incelenmesi. İlgili kısımların okunması. |
| 3 | Aklâm-ı Sitte I: Nesih. Nesih yazı tipinin tarihi gelişimi, yüzyıllara göre kullanım alanları, tercih edildiği metinler ve özellikleri. | Mahmut Yazır’ın “İslâm Medeniyeti’nde Kalem Güzeli III” başlıklı kitabının incelenmesi. İlgili kısımların okunması. |
| 4 | Aklâm-ı Sitte I: Nesih. Nesih yazı tipinin tarihi gelişimi, yüzyıllara göre kullanım alanları, tercih edildiği metinler ve özellikleri. | Nesih örneklerinin okutulması. Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât’ı ve Şeyhî’nin Husrev ü Şîrîn’inden örnek sayfalar |
| 5 | Aklâm-ı Sitte II: Talik. Talik yazı tipinin tarihi gelişimi, yüzyıllara göre kullanım alanları, tercih edildiği metinler ve özellikleri. | Talik örneklerinin okutulması: Muhibbî divanından seçme örnekler |
| 6 | Aklâm-ı Sitte II: Talik. Talik yazı tipinin tarihi gelişimi, yüzyıllara göre kullanım alanları, tercih edildiği metinler ve özellikleri. | Talik örneklerinin okutulması: Bakî divanından seçme örnekler |
| 7 | Aklâm-ı Sitte III: Rik’a. Rik’a yazı tipinin tarihi gelişimi, yüzyıllara göre kullanım alanları, tercih edildiği metinler ve özellikleri. | Rik’a örneklerinin okutulması: Fındıklılı İsmet Efendi’nin Tekmiletü’ş-Şakâyık’ından örnekler |
| 8 | Aklâm-ı Sitte III: Rik’a. Rik’a yazı tipinin tarihi gelişimi, yüzyıllara göre kullanım alanları, tercih edildiği metinler ve özellikleri. | Seçme metinlerden rik’a örneklerinin okutulması: şeyhülislam Ârif Hikmet Bey’in Tezkiretü’ş-Şuarâsı |
| 9 | ARA SINAV | |
| 10 | Aklâm-ı Sitte IV: Sülüs. Sülüs yazı tipinin tarihi gelişimi, yüzyıllara göre kullanım alanları, tercih edildiği metinler ve özellikleri. | “Osmanlı Vesikalarını Okumaya Giriş” adlı kitaptan seçme parçalar |
| 11 | Aklâm-ı Sitte’den Tevkî, Muhakkak ve Reyhanî hakkında bilgiler. Bu yazıların Osmanlı edebiyatındaki kullanım alanları. | Şinasi Tekin’in “Ottoman Manual” adlı kitabından seçme parçalar. |
| 12 | Diğer yazı tipleri: Divanî, Kûfî, Celî. El yazması metin örnekleri üzerinde yazı çeşitlerini tanıma ve okuma çalışmaları | Çeşitli yazı tipleriyle yazılmış el yazması seçme metinler üzerinde okuma çalışmaları |
| 13 | El yazması metin örnekleri üzerinde yazı çeşitlerini tanıma ve okuma çalışmaları | Çeşitli yazı tipleriyle yazılmış el yazması seçme metinler üzerinde okuma çalışmaları |
| 14 | Hüsn-i Hatt tabirinin kullanıldığı alanların öğrenilmesi. El yazması metin örnekleri üzerinde yazı çeşitlerini tanıma çalışmaları | Çeşitli yazı tipleriyle yazılmış el yazması seçme metinler üzerinde okuma çalışmaları |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | 1) Mahmut Yazır, İslâm Medeniyetinde Kalem Güzeli, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara. |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Türk Edebiyatının yüzlerce yıllık hayat ve fikir akışını; bütün türler (şiir, roman, hikaye, tiyatro v.b.), edebi dönemler ve bunları belirleyen tarihi, siyasi, sosyal, kültürel etmenler, akımlar, topluluklar, hareketler ve edebi olaylar etrafında oluşan toplaşmaları; dönemlerin genel karakterleri ve önemli edebiyatçılarının eserlerini sebepleri ve sonuçlarıyla bir bütün olarak ele alır. | ||||||
| 2 | Divan edebiyatı metinlerini, karşılaştırmalı bir yöntemle inceleyerek modern edebiyat yöntemleri ışığında yeni açılımlar sağlar. | ||||||
| 3 | Dil ile ilgili herhangi bir olguda pratik ve analitik yorum yapar. | ||||||
| 4 | Alan ile ilgili geniş bir kaynak bilgisi edinir ve bu kaynağa kendisinin de katkıda bulunabileceği ilmi disiplini kazanır. | ||||||
| 5 | Türk dünyasıyla sürekli iletişim hâlinde olur ve Çağdaş Türk Lehçelerini analiz eder ve yorumlar. | ||||||
| 6 | Türk Edebiyatının yüzyılları aşan dil, edebiyat, sanat ve hayat macerasını, derinlikli inceleme teknikleriyle araştırır. | ||||||
| 7 | Türk Edebiyatlarının dallanıp budaklandığı ve yayıldığı alanları, bütün yönleriyle, edebi olayları ile ve büyük dil ve edebiyat adamlarının seçkin eserleriyle bir bütün olarak ele alır. | ||||||
| 8 | Lisans eğitimi boyunca, belli bir donanıma sahip öğrenci, Lisansüstü eğitimde Klâsik ve Modern Edebiyat alanında, alanındaki uzmanlık bilgisini arttırır. | ||||||
| 9 | Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür | ||||||
| 10 | |||||||
| 11 | |||||||
| 12 | |||||||
| 13 | |||||||
| 14 | |||||||
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 60 |
| 2. Ödev | 40 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 3. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 3 | 48 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 3 | 48 |
| Ara Sınav | 1 | 5 | 5 |
| Ödev | 3 | 10 | 30 |
| Performans Görevi (Laboratuvar) | 1 | 15 | 15 |
| Toplam İş Yükü | 146 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,84 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 6 | ||