| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Özbek-Yeni Uygur Türkçesi | TDE 454 | 8 | 3 + 0 | 3 | 5 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Prof.Dr. PAKİ KÜÇÜKER |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | Arş. Gör. Esra KİRİK, Arş. Gör. Bahri KUŞ |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Öğrencileri Özbek ve Yeni Uygur Türk şivelerinin edebî metinlerini okuyup anlayacak ve gerektiğinde dil bakımından inceleyecek yeterliliğe ulaştırmak. |
| Dersin İçeriği | Özbek ve Yeni Uygur Türkleri hakkında bilgi, bu şivelerin Türk dili içindeki yeri, şivelerin dil özellilerinin örnek edebî metinlerde gösterilmesi, metinlerin Türkiye Türkçesine aktarılması |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Özbek-Y.Uygur Türkçesinin dayandığı tarihî şiveleri kronolojik olarak sıralar. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Ödev, |
| 2 | 2. Özbek-Y.Uygur Türkçesinin çağdaş Türk şiveleri içindeki konumunu anlatır. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sınav, Ödev, |
| 3 | Özbek-Y.Uygur Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini kendi cümleleriyle ifade eder. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sınav, Ödev, |
| 4 | Okuduğu bir metnin Özbek-Y.Uygur Türkçesine ait olup olmadığını belirler. | Anlatım, Tartışma, | Sınav, Ödev, |
| 5 | Kiril harfli bir Özbek-Y.Uygur Türkçesi metninin çevriyazı harfli karşılığını gösterir. | Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Sözlü Sınav, |
| 6 | Özbek-Y.Uygur Türkçesine ait bir edebî metnin Türkiye Türkçesi karşılığını gösterir. | Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Anlatım, | Sınav, Ödev, |
| 7 | Ses ve şekil bilgisi birikiminden şivenin özellikleriyle ilgili bilgilerinden yararlanarak Özbek-Y.Uygur Türkçesine ait cümle ve kelimeleri çözümler. | Anlatım, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Ödev, |
| 8 | Özbek-Y.Uygur Türkçesini diğer çağdaş Türk şiveleriyle karşılaştırırarak onlardan ayırt eder. | Anlatım, Soru-Cevap, | Sınav, Sözlü Sınav, |
| 9 | Türkiye Türkçesine ait bir metindeki ifadelerin Özbek-Y.Uygur Türkçesiyle nasıl anlatılabileceğini tasarlar. | Anlatım, | Sınav, |
| 10 | Elindeki bir Özbek-Y.Uygur Türkçesi metninde gördüğü özellikleri bu şivenin genel özelliklerine göre derleyip düzenler. | Soru-Cevap, | Sınav, Sözlü Sınav, |
| 11 | Ses ve şekil bilgisi birikiminden yararlanarak Özbek-Y.Uygur Türkçesindeki ses ve şekil özelliklerinin ileride hangi biçimleri alacağı konusunda tahminde bulunur. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sınav, Sözlü Sınav, |
| 12 | Elindeki bir metnin tarihî mi çağdaş mı olduğu konusunda hüküm verir ve edebîlik bakımından değer biçer. | Anlatım, Soru-Cevap, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Ödev, |
| 13 | Yeni Uygur Türkçesinin özelliklerinin seçilmiş şiir, destan vb. manzum metinler üzerinde gösterilmesini öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, | Sınav, Sözlü Sınav, Ödev, |
| 14 | Yeni Uygur Türkçesinin özelliklerinin seçilmiş şiir, destan vb. manzum metinler üzerinde gösterilmesini öğrenir. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sözlü Sınav, |
| 15 | Özbek-Yeni Uygur Türkçesi ile diğer şiveler arasında bağlantı kurar. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, | Sınav, Sözlü Sınav, Ödev, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Özbek Türkçesinin Türk dili tarihi içindeki yeri, Özbek Kiril ve Lâtin alfabelerinin öğretilmesi | Özbek Türkçesi üzerine yazılmış gramer kitaplarını araştırmak, örnek Özbek Kiril alfabesi incelemek. |
| 2 | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özellikleri | Özbek Türkçesi üzerine yazılmış gramer kitaplarını araştırmak. |
| 3 | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özelliklerinin seçilmiş roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri üzerinde gösterilmesi | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini örnekleyen roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri derlemek, incelemek. |
| 4 | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özelliklerinin seçilmiş roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri üzerinde gösterilmesi | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini örnekleyen roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri derlemek, incelemek. |
| 5 | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özelliklerinin seçilmiş roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri üzerinde gösterilmesi | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini örnekleyen roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri derlemek, incelemek. |
| 6 | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özelliklerinin seçilmiş şiir, destan vb. manzum metinler üzerinde gösterilmesi | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini örnekleyen roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri derlemek, incelemek. |
| 7 | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özelliklerinin seçilmiş şiir, destan vb. manzum metinler üzerinde gösterilmesi | Özbek Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini örnekleyen roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri derlemek, incelemek. |
| 8 | Yeni Uygur Türkçesinin Türk dili tarihi içindeki yeri, Yeni Uygur Arap ve Lâtin alfabelerinin öğretilmesi | Yeni Uygur Türkçesi üzerine yazılmış gramer kitaplarını araştırmak, örnek Yeni Uygur Arap alfabesi incelemek. |
| 9 | ARASINAV | Genel konu tekrarı yapmak. |
| 10 | Yeni Uygur Türkçesinin Türk dili tarihi içindeki yeri, ses ve şekil özellikleri | Yeni Uygur Türkçesi üzerine yazılmış gramer kitaplarını araştırmak. |
| 11 | Yeni Uygur Türkçesinin özelliklerinin seçilmiş roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri üzerinde gösterilmesi | Yeni Uygur Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini örnekleyen roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri derlemek, incelemek. |
| 12 | Yeni Uygur Türkçesinin özelliklerinin seçilmiş roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri üzerinde gösterilmesi | Yeni Uygur Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini örnekleyen roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri derlemek, incelemek. |
| 13 | Yeni Uygur Türkçesinin özelliklerinin seçilmiş şiir, destan vb. manzum metinler üzerinde gösterilmesi | Yeni Uygur Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini örnekleyen roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri derlemek, incelemek. |
| 14 | Yeni Uygur Türkçesinin özelliklerinin seçilmiş şiir, destan vb. manzum metinler üzerinde gösterilmesi | Yeni Uygur Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini örnekleyen roman, hikâye masal, fıkra vb. düz yazı metinleri derlemek, incelemek. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | Belirli bir kitap takip edilmeyecek, öğrencilere içerikle ilgili her türlü materyal öğretim üyeleri tarafından verilecektir. |
| Ders Kaynakları | Ahmet B. ERCİLASUN(Editör); Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay. , Ank. 2007 Ahmet B. ERCİLASUN (bş. Kom.); Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, Kültür Bak. Yay.Ank. 1991 Ahmet B. ERCİLASUN (bş. Kom.); Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Grameri I iil-, TDK Yay., Ankara, 1998 Prof. Dr. Ahmet BURAN-Ercan ALKAYA; Çağdaş Türk Lehçeleri, Akçağ Yay., Ank.2001 Volkan COŞKUN; Özbek Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara, 2000 Ertuğrul YAMAN, Özbek Türkçesiyle Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi Bakımından Karşılaştırması, TDK Yay., Ankara, 2000 Rıdvan ÖZTÜRK, Yeni Uygur Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara, 1994 |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır. | ||||||
| 1 | Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır. | X | |||||
| 2 | Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir. | ||||||
| 2 | Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir. | ||||||
| 3 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir. | ||||||
| 3 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir. | ||||||
| 4 | Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler. | X | |||||
| 4 | Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler. | ||||||
| 5 | Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir. | ||||||
| 5 | Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir. | X | |||||
| 6 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır. | X | |||||
| 6 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır. | ||||||
| 7 | Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar. | ||||||
| 7 | Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar. | ||||||
| 8 | Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi , disiplinler arası araştırmalar yapar. | ||||||
| 8 | Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi , disiplinler arası araştırmalar yapar. | ||||||
| 9 | Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler. | ||||||
| 9 | Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler. | ||||||
| 10 | Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir | ||||||
| 10 | Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir | ||||||
| 11 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur. | ||||||
| 11 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur. | X | |||||
| 12 | Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular. | X | |||||
| 12 | Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular. | ||||||
| 13 | Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir. | ||||||
| 13 | Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir. | X | |||||
| 14 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir. | ||||||
| 14 | Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir. | X | |||||
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 70 |
| 1. Kısa Sınav | 10 |
| 2. Kısa Sınav | 10 |
| 1. Ödev | 10 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 40 |
| 1. Final | 60 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 4 | 64 |
| Ara Sınav | 1 | 10 | 10 |
| Ödev | 1 | 15 | 15 |
| Performans Görevi (Laboratuvar) | 1 | 15 | 15 |
| Final | 1 | 10 | 10 |
| Toplam İş Yükü | 114 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 4,56 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 5 | ||