Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Tarihi ve Kültürel Boyutuyla Alevilik ILA 354 6 2 + 0 2 3
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Alanına Uygun Temel Öğretim
Dersin Amacı Türklerin İslamlaşma süreci, Alevi-Bektaşi kültürünün sözlü ve yazılı kaynakları, Alevi-Sünni farklılaşması, inanç ve ritüelleri hakkında bilgi sahibi olmak.
Dersin İçeriği Temel kavramlar, Bektaşilik ve Aleviliğin Ortaya Çıkışı, Sünni-Kızılbaşlık Farklılaşması; bunun kökeni ve temel nitelikleri, Osmanlı Safevi mücadelesi ve Aleviliğin teşekkülüne etkisi.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Bektaşilik, Alevilik ve Kızılbaşlık kavramlarını tanımlar Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Sınav, Ödev,
2 Türklerin İslamlaşmasında etkili olan tasavvufî akımları tanımlar Tartışma, Soru-Cevap, Anlatım, Ödev, Sınav,
3 Aleviliğin tarihi gelişim sürecini açıklar Tartışma, Soru-Cevap, Anlatım, Ödev, Sınav,
4 Anadoluda Sünni-Alevi ayrışmasında etkili olan unsurları açıklar Tartışma, Soru-Cevap, Anlatım, Ödev, Sınav,
5 Aleviliğin teşekkülünde rol oynayan siyasi, dini, sosyal ve kültürel faktörleri değerlendirir Tartışma, Soru-Cevap, Anlatım, Ödev, Sınav,
6 Aleviliğin günümüze intikalini izah eder. Tartışma, Soru-Cevap, Anlatım, Ödev, Sınav,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Giriş ve genel bir çerçeve
2 Alevilik, Bektaşilik, Kızılbaşlık vb. terimler,
3 Türklerin İslam öncesi din ve inançları, bunların Aleviliğe etkisi
4 Türklerin İslamlaşma süreci ve Ehl-i Beyt sevgisinin yaygınlığı
5 Yesevilik, Kalendirilik, Bektaşilik, Hurufilik vb. tasavvufi yapıların etkileri,
6 Selçuklular ve Osmanlı dönemlerinde Anadoluda sosyal ve kültürel hayat
7 Hacı Bektaş Veli ve Bektaşi gelenek
8 Bektaşilik ve iktidar ilişkileri,
9 Erdebil Tekkesi ve Şeyh Safi
10 Erdebil tekkesinin Türkmenler üzerindeki rolü,
11 Safevi devletinin kurulması ve Kızılbaşların rolü
12 Osmanlı-Safevi ilişkileri
13 Anadoluda Sünni-Kızılbaşlık Farklılaşması,
14 Kızılbaş farklılaşmasında ulemanın rolü
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları ] Ahmet Yaşar Ocak, Türk Sufiliğine Bakışlar, İstanbul 2002.
[3] F. Babinger-Fuad Köprülü, Anadoluda İslâmiyet, çev., Ragıp Hulusi, İstanbul 2000.
[4] Kurt Hasan, Orta Asyanın İslamlaşma Süreci (Buhara Örneği) Ankara 1998- [5] Yusuf Ziya Yörükan, Anadoluda Aleviler ve Tahtacılar, Haz. Turhan Yörükan, Kültür Bakanlığı Yaynları, Ankara 1998.
[6] Ethem Ruhi Fığlalı, Türkiyede Alevilik Bektaşilik, Ankara 1996.
[7] M.Saffet Sarıkaya, Anadolu Aleviliği (XI.-XIII. asırlar), Ötüken Yay., İstanbul 2003.
[8] Harun Yıldız, Anadolu Aleviliği, Ankara 2004.
[9] Mustafa Ekinci, Anadolu Aleviliğinin Tarihsel Arka planı, İstanbul 2002.
[10] Bulut, H.İbrahim, Osmanlı-Safevi İlişkilerinde Ulemanın Rolü, Dini Araştırmalar Dergisi, cilt 8, Ocak-Nisan 2005, s. 179- 195.
[11] Ocak A. Yaşar, Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfilik: Kalenderîler
(XIV-XVII. Yüzyıllar), TTK Yay., Ankara, 1999
[12] Ocak, A. Yaşar, Babaîler İsyanı Alevîliğin Tarihsel Altyapısı Yahut Anadolu´da İslâm-Türk Heterodoksisinin Teşekkülü, Dergâh Yay., İstanbul 1996.
H. Onat, Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine, İslâmiyât, Cilt: 6, Sayı: 3, (2003), s.111-126.
13] H. Onat, Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine, İslâmiyât, Cilt: 6, Sayı: 3, (2003), s.111-126.
[14] Faruk Sümer, Safevi Devletinin Kuruluşunda Anadolu Türklerinin Rolü, Ankara 2002
[15] Sayın Dalkıran, İbn-i Kemalin Düşünce Tarihimizdeki Yeri, OSAV. Yay. İstanbul 1997.
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 İlahiyat alanında temel kavramları kavrar, kavramlar arası ilişkilere hâkimdir. X
2 Bir yabancı dili kullanarak İlahiyat alanında kuramsal ve uygulamalı bilgileri izler ve ilgili alandaki uzman ve uzman olmayan kişi ve kuruluşlarla bu bilgileri paylaşır. (Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyinde). X
3 Edindiği ilahiyat bilgisinin gerekleri doğrultusunda tutum ve davranışlarıyla topluma örnek olacak davranışlar sergiler. Sosyal ve kültürel hakların evrenselliğini destekler, sosyal adalet bilinci kazanır, tarihi ve kültürel mirasa sahip çıkar. X
4 Klasik ve güncel dini meseleleri saptama, tanımlama, eleştirel bir yaklaşımla değerlendirme, yorumlama, formüle etme ve çözme becerisine sahiptir; bu amaçla uygun analiz ve modelleme yöntemlerini seçer ve uygular. X
5 İlahiyat alanındaki bilgi ve beceriler ile alandaki sorunlara yönelik bilimsel yöntemlerle ortaya konulmuş çözüm önerilerini ilgili kişi ve kurumlarla çeşitli iletişim araçları vasıtasıyla paylaşır. X
6 Dini anlayış ve uygulamaların evrensel ve toplumsal boyuttaki (güvenlik, sağlık, iktisat, çevre, vb.) etkileri ve hukuksal sonuçları hakkında farkındalık sahibidir. X
7 Sorumluluğu altındakilerin öğrenme gereksinimlerini belirler, öğrenme süreçlerini yönetir ve kişisel, mesleki alandaki gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlar.
8 İlahiyat alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitaplarına, uygulama araç-gereçlerine ve bilimsel araştırma yöntem ve tekniklerine dair sahip olduğu kuramsal ve uygulamalı bilgileri eğitim-öğretim, araştırma ve topluma hizmet alanlarında kullanır. X
9 Değişen hayata ve yeniliğe karşı açık tutuma sahiptir; toplumsal, ekonomik, yasal ve siyasal gelişmelerden haberdardır. X
10 Toplumsal alanda karşılaşılan karmaşık dini meseleleri çözmek için bireysel inisiyatif alarak bağımsız çalışır veya ekip üyesi olarak sorumluluk alır. X
11 İlahiyat alt dalları ve diğer bilim alanları ile ilişki kurarak disiplinler arası araştırma -inceleme, yorum ve analiz yapar. X
12 Alanındaki çeşitli sosyal, kültürel ve sanatsal etkinliklere katılır; yaşam boyu öğrenmeye ve sorgulamaya ilişkin olumlu tutum geliştirir. X
13 İlahiyat alanındaki bilgilerin toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması, sonuçların duyurulması ve kullanılması aşamalarında toplumsal, kültürel, bilimsel ve ahlakî değerleri gözetir. X
14 İlahiyat alanı için uygun araçları seçer, kullanır, geliştirir ve alanın gerektirdiği bilgi ve bilişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanır.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 60
1. Kısa Sınav 15
1. Ödev 10
2. Kısa Sınav 15
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 2 32
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 2 32
Ara Sınav 1 1 1
Kısa Sınav 2 1 2
Ödev 1 4 4
Final 1 2 2
Toplam İş Yükü 73
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 2,92
Dersin AKTS Kredisi 3