Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Türk Dili Tarihinde Morfolojik Değişiklikler TDE 371 5 3 + 0 3 5
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. ZİKRİ TURAN
Dersi Verenler Prof.Dr. ZİKRİ TURAN,
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Bahri KUŞ

Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Türk dilinin tarihi seyri içerisinde metinler aracılığıyla gözlemleyebildiğimiz ses-şekil ve anlam farklılıklarını yorumlama yöntemlerini kavratmak.

Dersin İçeriği

Türk dilinin tarihi ve coğrafi süreçlerinde, ses değişmelerine dayalı şekil değişiklikleri, görevli şekil unsurları arasındaki denklikler ve farklılıklar, kelime farklılıkları, kelime değişmeleri, aralarında takip edilebilen ilişki düzeni.

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Morfolojik değişme ve morfolojik değişikliğin tanımı, konusu ve önemini anlatır. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Sınav ,
2 Morfolojik değişiklik ve değişmelere sebep olan gramer olaylarını kendi cümleleriyle ifade eder. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Sözlü Sınav, Ödev,
3 Morfolojik değişiklikleri çeşitli örnekler üzerinde gösterir. Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, Sözlü Sınav,
4 Morfolojik değişikliklerin türlerini ayırt eder, onları karşılaştırır. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Sınav ,
5 Çeşitli kelime ve ekleri içerdikleri morfolojik değişiklikler bakımından düzenler. Soru-Cevap, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, Sözlü Sınav, Ödev,
6 Morfolojik değişikliklerin Türk dilinin şivelerinin söz varlığı ile ilişkisi hakkında hüküm verir. Anlatım, Soru-Cevap, Alıştırma ve Uygulama, Beyin Fırtınası, Sınav ,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Morfolojik değişme nedir, morfolojik değişiklik nedir? Geriye dönük ses ve ekleşme bilgisi tekrarı yapmış olmak.
2 Morfolojik değişiklik ve morfolojik değişme arasındaki farklar ve ilişkiler Geriye dönük ses ve ekleşme bilgisi tekrarı yapmış olmak.
3 Morfolojik değişmelerin ve değişikliklerin tespit edilmesinin önemi, morfolojik değişmeleri doğuran şartlar Türk dilinin tarihi şivelerinin ses bilgisi hususiyetlerine çalışmış olmak.
4 Morfolojik değişmelerin ve değişikliklerin türleri Türk dilinin tarihi şivelerinin ekleşme örneklerini incelemiş olmak.
5 Ses olaylarından kaynaklanan morfolojik değişiklikler, ses değişmelerinden kaynaklanan morfolojik değişmeler Ses bilgisinin ekleşme üzerindeki etkisine çalışmış olmak.
6 Şekle ait değişiklerle ortaya çıkan şekil farklılıkları Türk dilinin ekleşme kültürüne çalışmış olmak.
7 Eklerin işlev, kelimelerin anlam değiştirmesine bağlı değişmeler Türk dilinin ekleşme kültürüne çalışmış olmak.
8 Hem ses ve şekil değişmeleri hem de işlev değişmesine bağlı morfolojik değişmeler Türk dilinin ekleşme kültürüne çalışmış olmak.
9 ARASINAV Genel konu tekrarı yapmış olmak.
10 İç ödünçleme ve dış ödünçlemelerin sonunda meydana gelen morfolojik değişmeler Ödünçleme terimi hakkında araştırma yapmış olmak.
11 İki ayrı şekil arasındaki yer değiştirmeye bağlı değişmeler Şekil kültürü hakkında alıştırma yapmak
12 Türkçenin eklerinin morfofonetik dizisi ile morfofonemik dizisi arasındaki yerdaş ve yandaş karşıtlıklara dayanan değişiklikler Ekleşme dizisi örnekleri üzerinde alıştırma yapmış olmak.
13 Eklerinin kaynakları : Eş zamanlılık ve art zamanlılık ilişkileri. Ek kültürü hakkında inceleme yapmak.
14 Eklerinin kaynakları : Köken aramalı mıyız ya da köken aranabilir mi? Ek kültürü hakkında inceleme yapmak.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

1. TURAN, Zikri; Türkçenin Yapım ve Çekim Düzeninde Yer Alan Eklerin Sınıflandırılması Nasıl Olmalıdır?, 4. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı Bildirileri
2. TURAN, Zikri; Türk Kelimesinin Aslı, 5. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, Ankara 2004, s.2953-2972.
3. TURAN, Zikri; Gösterme Sıfat Fiili, A.B.Ercilasun Armağanı, Ankara 2008, s.235-244.

TURAN, Zikri;  Eski Türkçe Döneminde Bir Morfofonetik Karşıtlık Sorunu.  Teke Dergisi,2014.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır. X
2 Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir.
3 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir.
4 Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler. X
5 Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir. X
6 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır.
7 Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar.
8 Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi , disiplinler arası araştırmalar yapar.
9 Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler.
10 Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir
11 Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur. X
12 Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular. X
13 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir. X
14 Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir. X
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 60
1. Kısa Sınav 10
2. Kısa Sınav 10
1. Ödev 20
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 2 32
Ara Sınav 1 13 13
Ödev 1 7 7
Final 1 15 15
Toplam İş Yükü 115
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 4,6
Dersin AKTS Kredisi 5