Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Karşılaştırmalı Çağdaş Türk Şiveleri TDE 468 8 3 + 0 3 5
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Doç.Dr. ŞAHRU PİLTEN UFUK
Dersi Verenler Doç.Dr. ŞAHRU PİLTEN UFUK,
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Tuğçe TAKOĞLU, Arş. Gör. Emel TEK

Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Öğrencilerin Türkçenin dünya üzerinde ne kadar yaygın bir dil olduğunu kavramalarını ve (karakteristik özelliklerinden yararlanarak) çağdaş Türk şivelerini ve şive gruplarını ayırt edebilmelerini sağlamak.

Dersin İçeriği

Oğuz grubu Türk şivelerinin karakteristik özellikleri; Kıpçak grubu Türk şivelerinin karakteristik özellileri; Karluk grubu Türk şivelerinin karakteristik özellileri; Bu üç şive grubunun benzeşen ve benzeşmeyen yönleri; Örnek metinler üzerinde karşılaştırma çalışmaları.

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Çağdaş Türkçenin şive gruplarını ve bunlardaki şiveleri sıralar. Anlatım, Soru-Cevap, Sınav , Sözlü Sınav,
2 Şive gruplarının ortak ve farklı yönlerini kendi cümleleriyle özetleyerek ifade eder. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Sınav , Sözlü Sınav,
3 Çağdaş Türk şivelerinin benzerlik ve karşıtlıklarına dair örnekler verir. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Sınav ,
4 Bir şive grubundaki şiveleri diğer gruptakilerle karşılaştırır ve onlardan ayırt eder. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Sınav , Sözlü Sınav, Ödev,
5 Çağdaş şivelerden her birine ait özelliklerin tarihî temellerinin ne olabileceği konusunda fikirler geliştirir. Soru-Cevap, Alıştırma ve Uygulama, Sınav , Sözlü Sınav,
6 Türk şiveleri arasındaki benzerlik ve karşıtlıkların gelecekteki durumunun ne olabileceği hakkında tahminde bulunur. Anlatım, Soru-Cevap, Alıştırma ve Uygulama, Sınav , Sözlü Sınav,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Oğuz grubu Türk şivelerinden Azerbaycan ve Türkmen Türkçesinin ortak ve farklı fonetik özellikleri Azerbaycan ve Türkmen Türkçesi hakkında bilgi veren kaynakları araştırmış olmak
2 Karluk grubu Türk şivelerinden Özbek ve Yeni Uygur Türkçesinin ortak ve farklı fonetik özellikleri Özbek ve Yeni Uygur Türkçesi hakkında bilgi veren kaynakları araştırmış olmak
3 Batı Kıpçak grubu Türk şivelerinden Tatar ve Başkurt Türkçesinin ortak ve farklı fonetik özellikleri Tatar ve Başkurt Türkçesi hakkında bilgi veren kaynakları araştırmış olmak
4 Doğu Kıpçak grubu Türk şivelerinden Kazak ve Kırgız Türkçesinin ortak ve farklı fonetik özellikleri Kazak ve Kırgız Türkçesi hakkında bilgi veren kaynakları araştırmış olmak
5 Oğuz grubu Türk şivelerinden Azerbaycan ve Türkmen Türkçesinin ortak ve farklı morfolojik özellikleri Azerbaycan ve Türkmen Türkçesi ile ilgili geriye dönük ses bilgisi tekrarı yapmak
6 Karluk grubu Türk şivelerinden Özbek ve Yeni Uygur Türkçesinin ortak ve farklı morfolojik özellikleri Özbek ve Yeni Uygur Türkçesi ile ilgili geriye dönük ses bilgisi tekrarı yapmak
7 Batı Kıpçak grubu Türk şivelerinden Türkçesinin Tatar ve Başkurt Türkçesinin ortak ve farklı morfolojik özellikleri Tatar ve Başkurt Türkçesi ile ilgili geriye dönük ses bilgisi tekrarı yapmak
8 Doğu Kıpçak grubu Türk şivelerinden Kazak ve Kırgız Türkçesinin ortak ve farklı morfolojik özellikleri Kazak ve Kırgız Türkçesi ile ilgili geriye dönük ses bilgisi tekrarı yapmak
9 ARASINAV Geriye dönük genel konu tekrarı yapmak
10 Örnek metinler üzerinde fonetik ve morfolojik karşılaştırma Örnek metinler üzerinde fonetik ve morfolojik karşılaştırma çalışması yapmak
11 Örnek metinler üzerinde fonetik ve morfolojik karşılaştırma Örnek metinler üzerinde fonetik ve morfolojik karşılaştırma çalışması yapmak
12 Örnek metinler üzerinde fonetik ve morfolojik karşılaştırma Örnek metinler üzerinde fonetik ve morfolojik karşılaştırma çalışması yapmak
13 Örnek metinler üzerinde fonetik ve morfolojik karşılaştırma Örnek metinler üzerinde fonetik ve morfolojik karşılaştırma çalışması yapmak
14 Genel fonetik ve morfolojik karşılaştırma Geriye dönük genel konu tekrarı yapmak
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Ahmet B. ERCİLASUN (bş. Kom.); Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, Kültür Bak. Yay.Ank. 1991

Ahmet B. ERCİLASUN(Editör); Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay. , Ank. 2007
Ahmet B. ERCİLASUN (bş. Kom.); Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Grameri I iil-, TDK Yay., Ankara, 1998
Prof. Dr. Ahmet BURAN-Ercan ALKAYA; Çağdaş Türk Lehçeleri, Akçağ Yay., Ank.2001
Ahmet Cevat Emre; Türk Lehçelerinin Mukayeseli (İlk Deneme) Birinci Kitap:Fonetik, TDK Yay. İst. 1949
Levent DOĞAN (vd.) Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı, Kriter Yay., İst. 1907

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır. X
2 Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir.
3 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir.
4 Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler. X
5 Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir. X
6 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır. X
7 Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar.
8 Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi , disiplinler arası araştırmalar yapar.
9 Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler.
10 Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir
11 Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur. X
12 Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular. X
13 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir. X
14 Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir. X
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ödev 100
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 4 64
Ara Sınav 1 8 8
Ödev 1 10 10
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 8 2 16
Kısa Sınav 2 5 10
Final 1 8 8
Toplam İş Yükü 116
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 4,64
Dersin AKTS Kredisi 5